به گزارش خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، نظافت و رسیدگی به بهداشت نمازخانه ها، تجهیز وضوخانه به آب سرد و گرم، مفروش نمودن مناسب و همچنین دایر نبودن دایمی نمازخانه ها از جمله مشکلات اصلی نمازخانه های بین راهی می باشد که تاکنون مغفول مانده است، این در حالی است که قبل از رعایت هر قانونی در کشور، مردم و مسئولین باید از دستورات اسلامی تبعیت کنند و جمله معروف پیامبر مهر و عطوفت، که می فرمایند: « النظافه من الایمان» .پاکیزگی نیمی از ایمان است لذا یکی از دغدغه های اکثر مردم در سفرهای خود با اتوبوس که به نارضایتی آنها ختم شده است موضوع استراحتگاه های بین راهی و نمازخانه هاست. از آنجایی که ازدحام جمعیت در پایانه ها و مجتمع ها زیاد است و مردم نیاز به استراحت و بهداشت دارند، همه باید تلاش کنند تا امکانات مورد نیاز به نحو مطلوب فراهم شود. نا گفته نماند که در کنار همه این مسایل و مشکلاتی که مطرح شد، اخیرا اخبار امید وار کننده ای از ستاد اقامه نماز کشور در زمینه حل و فصل مشکلات نمازخانه های بین راهی به گوش می رسد که در این خصوص با «سید علی مهدیان» معاون برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی ستاد اقامه نماز کشور، گفتگویی انجام داده ایم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
با توجه به اینکه در چهل و پنجمین سالگرد پیروی انقلاب اسلامی قرار داریم، بفرمایید انقلاب اسلامی چه دستاوردهای در حوزه مسجد و نماز داشته است؟
از مهمترین موضوعاتی که در حال حاضر به عنوان یک ضرورت مطرح می شود تبیین دستاورد های انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و به تعبیر مقام معظم رهبری جهاد تبیین است، با توجه به قرار گرفتن در آستانه چهل و پنجمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، باید توجه داشت که کشور عزیزمان علیرغم هجمه همه‌جانبه مستبدان و مستکبران و تحریم‌های ظالمانه، هرروز بر پیشرفت و عظمت آن افزوده می‌شود و بارقه های امید و باور در وجود مردم آزادی خواه جهان بیشتر از پیش متبلور می گردد. برکسی پوشیده نیست کشور ما در طول بیش از چهار دهه از عمر خود با عنایت و توجه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه، خون های پاک شهداء و انفاس قدسیه امامین انقلاب و مهمتر از همه ایستادگی روز افزون مردم در برابر توطئه‌های استکبار و دشمنان، در عرصه های مختلف پیشترفت های چشمگیری را شاهد بوده که در حوزه مسجد و نماز شرح مختصری را به روش مقایسه ای به استحضار مردم شریف می رساند.
در نظام جمهوری اسلامی ایران موضوع اقامه نماز به عنوان یکی از شاخص های بارز در نظام ارزشیابی دستگاه های اجرایی بشمار می رود و این تحقق آیه «الذین ان مکناهم فی الارض اقام الصلوه» است در حالی که در رژیم طاغوت سران کشور برای نماز در ابعاد مختلف و خصوصا بعد حاکمیتی کمترین اعتباری را قائل نبودند. تدوین آیین نامه ترویج و توسعه فرهنگ اقامه نماز مصوب هیات محترم وزیران در ادوار مختلف خود گویای اهتمام دولت مردان نظام اسلامی به اقامه نماز در جامعه به عنوان مکنت وقدرت یافتگان در زمین است. قبل از تشکیل انقلاب اسلامی اداره حکومت در دست وابستگانی از آمریگا و انگلیس بود و هیچ فرد نماز خوانی به پست های مدیریتی در سطوح بالا راه نداشت و امروز هیچ بی نمازی به مصادر بالا و حتی پایین حکومت نمی‌رسد. بلکه برجسته‌ترین شخصیت‌های نظام، خود، ازائمه جمعه و جماعت هستند.
برگزاری اجلاس سالانه نماز متشکل از برجسته‌ترین نخبگان علمی، فرهنگی و سیاسی نظام و ابلاغ پیام‌های مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در آن مشتمل بر ترسیم نقشه راه از افتخارات منحصر به فرد نظام اسلامی است. تدوین اسناد راهبردی نماز، ابلاغ آیین نامه‌ها و تبادل توافقنامه مسئولین مربوطه با وزرا و دستگاه‌های اجرایی نشانه اراده حاکمیت اسلامی برای اقامه نماز در جامعه است. در زمان طاغوت اقامه نماز در ادارات و کارخانجات به نوعی بی انضباطی محسوب می‌شد، به برکت تاسیس نظام انقلاب اسلامی وزرا، مدیران و کارگزاران ارشد به عنوان بالاترین مسئول اقامه نماز در دستگاه های اجرایی در صفی واحد با عموم کارمندان و کارگران زیر دست خود نماز می‌گزارند.
تأسیس مرکز تخصصی نماز در قم و مشهد و تربیت هزاران مدرّس و مبلّغ تخصصی در شیوه‌های دعوت به نماز برای اقشار گوناگون و تولید صدها محتوای متنوع نماز برای گروه‌های سنی مختلف اقدامی بی سابقه و از دستاوردهای انقلاب اسلامی است. به برکت انقلاب اسلامی امروز ایران تنها کشور جهان است که در تمام پادگان‌ها و مراکز نظامی و انتظامی آن نماز جماعت برگزار می‌شود و سرباز و سرلشکر برادرانه در یک صف شانه به شانه هم نماز می‌خوانند. پیش از انقلاب سرباز متدیّن برای خواندن نماز در پادگان بایستی طراحی می‌کرد که چگونه از بند انضباط ضد دینی بفرار کند و نمازش را بخواند امروز همه چیز برای نماز خواندن او مهیا است. نه در ایرانِ پیش از انقلاب و نه امروزه در هیچ کجای دنیا به مانند جمهوری اسلامی، برنامه حرکت و توقّف هواپیماها، قطارها و اتوبوس‌ها با زمان نماز تنظیم نمی‌شود. لذا احیای اقامه نماز جماعت صبح در تعداد زیادی از مساجداز برکات بعد از انقلاب اسلامی است.
اهتمام انقلاب اسلامی به اشاعه فرهنگ نماز موجب ایجاد رقابت و اشاعه فرهنگ نمازخوانی در سراسر جهان اسلام شد.برگزاری نمازهای بزرگ پر شکوه عیدین فطر و قربان از نوآوری های انقلاب اسلامی است و برگزاری نماز عید سعید فطر درتهران بزرگترین نماز عید جهان اسلام است. عناوین کتب مروج نماز پیش از انقلاب حتی به تعداد انگشتان دستان هم نمی‌رسید، ولی امروزه بیش از ۲۷۰۰ عنوان کتاب با موضوعات متنوع و متناسب با سطوح سنی و اقشار مختلف در دسترس عموم است.
بعد از انقلاب ترویج نماز به یک دغدغه برای پژوهشگران تبدیل شد و هزاران پایان نامه دانشگاهی، مقاله تحقیقی و پژوهش در این زمینه صورت گرفت و این موضوعی بی سابقه بود که به مُخیّلهِ محققان هم خطور نمی‌کرد در عرصه هنر درگذشته حتی در حد یک فریم عکس یا فیلم در زمینه نماز یافت نمی شد، در پرتو انقلاب اسلامی نماز و اقامه آن به یکی از جذاب‌ترین سوژه‌های کار در شاخه‌های مختلف هنری تبدیل شد. انقلاب اسلامی احیا گر مساجد و نماز بوده و قُفل درب هزاران مسجد متروکه ویا تبدیل شده به موزه و انبار در کشورهای مختلف را شکست است.
در صدور انقلاب و فرهنگ دینی مسلمین، انقلاب اسلامی فرهنگ نماز را آنچنان رواج داده که حتی در بعضی از فرودگاه‌های مهم جهان در کشورهای دین گریز و حتی لائیک هم شاهد تخصیص اماکنی برای عبادت هستیم. امروزه به اهتمام جوانان مؤمن با تولید ده‌ها هزار محتوا برای آحاد مردم به ویژه نسل نو و توزیع و باز نشر میلیونی در سایت‌ها و کانال‌ها و گروه‌های مجازی به دژ محکمی در مقابل شبیخون فرهنگی تبدیل شده است. در حالیکه در گذشته و طاغوت، نماز مضمونی منزوی و بدور از اخبار و رسانه‌ها بود. جذب، آموزش و بکارگیری هزاران نفر از اقشار مختلف بعنوان یاور افتخاری نماز، اقدامی بی سابقه و از ابتکارات خاص جمهوری اسلامی است.
با توجه به اینکه بیش از چهار دهه از پیروزی انقلاب می گذرد،در بخش زیرساخت‌های فیزیکی برای اقامه نماز چه اقداماتی تا کنون صورت گرفته است توضیح دهید؟
با توجه به آمارهای موجود و بررسی وضعیت فعلی و قبل از انقلاب، افزایش سه برابری تعداد مساجد و گسترش ده‌ها برابری مساحت زیر بنای مساجد و افزایش صدها برابری نمازخانه‌ها و حسینیه‌ها و اماکن مذهبی در سال‌های پس از انقلاب که کماکان ادامه دارد، خود دلیلی روشن بر اهتمام جدی نظام به اقامه نماز است. دانشگاه‌ها و مدارس که در آنها نمازی اقامه نمی‌شد و متدیّنین برای انجام این واجب الهی حتی مجبور به ترک محیط می‌شدند با پیروزی انقلاب اسلامی به زیباترین و باشکوه‌ترین مساجد و پر رونق‌ترین نمازهای جماعت مزین شدند. وجود مسجد درمراکز نظامی آن هم به زیباترین شکل در قلب پادگان‌ها پدیده‌ای منحصر بفرد در جهان و مولود انقلاب اسلامی است.
به برکت پیروزی انقلاب اسلامی، ساخت هزاران مسجد و نمازخانه بین راهی، اقامه نماز را برای مردمی که در سفرها برای یافتن مکان مناسب نماز به سختی می‌افتادند، هموار کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تثبیت پایبندی بخش اعظم مردم به اقامه به وقت نماز، مطالبات مردمی، احداث مسجد و نمازخانه را به تفرجگاه‌ها هم کشاند و تمامی پارک‌ها و اماکن تفریحی به نمازخانه مجهز شدند. به برکت پیروزی انقلاب اسلامی تمامی ادارات، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها به مسجد و نمازخانه مجهز شدند. الزام به پیش بینی محل اقامه نماز در کلیه طراحی‌های مهندسی برای شهرکها، برج ها، مراکز صنعتی و نظامی، اماکن اداری و علمی و... از برکات انقلاب اسلامی است. وجود کتابخانه، واحد فرهنگی، اماکن آموزشی، مهدکودک، سالن کنفرانس و... در مساجد که در گذشته به ندرت مشاهده می‌شد، به برکت فرهنگ انقلاب اسلامی، بصورت جزء لاینفک تمامی مساجد بزرگ در آمده است. تأسیس مجمع خیّرین مسجد ساز با هدف استفاده از ظرفیت‌های مردمی در ساخت و تکمیل هزاران مسجد کوچک و ارزان در مناطق روستایی و محروم و پر جمعیت از برکات پیروزی انقلاب اسلامی است.
نمازخانه های بین‌راهی و سرویس های بهداشتی همواره یکی از دغدغه‌های مهم مردم است و متولی ایجاد آن که سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای است در این حوزه چه اقدامات اجرایی انجام شده است؟
باید در نظر داشت که نگهداشت فضا های اقامه نماز اهمیتی کمتر از ایجاد آنها ندارد لذا به منظور نظارت بر نگهداری و مدیریت فضاهای اقامه نماز در راه های مواصلاتی چند اقدام کوتاه مدت موثر انجام شده است که از آن جمله می‌توان به "ایجاد سامانه نظارت و ارزیابی فضاهای اقامه نماز در محورهای مواصلاتی کشور با عنوان راهنماز"، "تشکیل کمیسیون نظارت و ارزیابی بر فضاهای اقامه نماز در راه های مواصلاتی کشور ذیل ستاد هماهنگی خدمات سفر در مرکز و استان ها و کارگروه ساماندهی مساجد و نمازخانه های بین راهی در استانداری ها" و "پیگیری رفع موانع قانونی موجود از طریق مجلس شورای اسلامی و کمیسیون فرهنگی و اجتماعی دولت" اشاره کرد که امیدواریم بتوانیم با ایجاد سیستم نظارتی منسجم و قانونمند دغدغه های مردم شریف را پاسخگو باشیم.
هموطنان عزیز می‌توانند برای اطلاع از فضا های اقامه نماز بین راهی و محل های حد ترخص و مسافت شرعی و نیز انعکاس مشکلات و موانع اقامه نماز در راه های مواصلاتی کشور از طریق سامانه و برنامه کاربردی مرکز مدیریت راه های کشور به نشانی ۱۴۱.IR و همچنین سامانه پیامکی ستاد اقامه نماز کشور به شماره ۱۰۰۰۰۱۷ گزارش ها، پیشنهادات وانتقادات و خود اقدام نمایند
چه تعداد نماز خانه های بین راهی وجود دارد؟ امسال چه تعداد احداث و چه تعداد مرمت و تجهیز شدند؟
قریب به ۲۸۰۰ محل اعم از مسجد یا نمازخانه در راه های مواصلاتی کشور وجود دارد که در مجتمع های خدماتی رفاهی، رستوران ها، جایگاه های عرضه سوخت و گاها به صورت منفرد در راه های مواصلاتی کشور به مسافرین و نمازگزاران ارائه خدمت می نماید. در دو سال اخیر علاوه بر ۴۰ باب نمازخانه منفرد که در جنب راهدارخانه ها با اعتبارات دولتی و توسط سازمان راهداری وحمل و نقل جاده ای احداث و به بهره برداری رسیده است، قریب به ۸۰ باب مجتمع خدماتی رفاهی نیز که با سرمایه گذاری بخش خصوصی احداث شده است نیز به بهره برداری رسیده است. همچنین احداث ۷۰ باب نمازخانه دیگر نیز در دستور کار سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای قرار دارد که تا سه سال آینده به شرط تامین اعتبارات لازم از سوی دولت، ان شاءالله به بهره برداری خواهد رسید.
چرا با وجود اینکه ما یک کشور مسلمان و اسلامی هستیم نمازخانه های بین راهی و سرویس های بهداشتی ما از شرایط مناسبی برخوردار نیستند؟
همانطور که مردم عزیز مستحضرند نظارت اصل مهم و لاینفک هر برنامه و طرحی است و ارتباط مستقیم با تحقق هدف دارد که عمده موانع و مشکلات در این بخش شامل "عدم وجود دستگاه متولی خاص جهت نظارت و ارزیابی بر فضاهای اقامه نماز در راه های مواصلاتی" و "عدم ابلاغ استاندارد احداث و نگهداشت فضاهای اقامه نماز می باشد، که این مهم در فرآیند بازبینی و اصلاح آیین نامه ترویج و توسعه فرهنگ اقامه نماز مصوب هیات وزیران مورد توجه ستاد اقامه نماز و اعضای کمیسیون فرهنگی و اجتماعی دولت بوده است و انشا الله در آینده ا نزدیک شاهد کمتر شدن مشکلات پیش رو خواهیم بود.
با توجه به اینکه ما داعیه تمدن سازی داریم آیا این میزان نمازخانه و مسجد برای این جمعیت کشور کافی است؟
به حمدالله اقدامات مناسبی جهت تسریع و تسهیل اقامه نماز مسافرین توسط دولت ها و مسئولین محترم وزارت راه و شهرسازی در ادوار گذشته و دولت سیزدهم انجام گرفته است که از آن جمله می توان به احداث مسجد و نمازخانه در فرودگاه های کشور، ایستگاه های قطار، بنادر، پایانه های مرزی، باری و مسافری و در راه های مواصلاتی اشاره کرد. با توجه به مطالعات و بررسی های انجام گرفته احداث مساجد یا نمازخانه های منفرد چندسالی است که از دستور کار خارج شده و صدور مجوزها صرفا در قالب مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی و تیرپارک ها صورت می پذیرد و براساس سیاست دولت محترم مبنی بر تسهیل و تسریع در صدور محوزها و برنامه ریزی های انجام گرفته توسط وزارت راه و شهرسازی طی چند سال آتی توسعه مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی و به تبع آن نمازخانه ها را شاهد خواهیم بود و در صورت تکمیل این طرح ان شاءالله مسافرین محترم در راه های مواصلاتی کشور هر ۵۰ کیلومتر امکان استراحت و اقامه نماز خواهند داشت .
تمیز و جذاب بودن نمازخانه های بین راهی و سرویس های بهداشتی چقدر در فرهنگ سازی نماز تاثیرگذار است؟
گرد آمدن عده‌ای با وضعیت جسمانی و سلامت متفاوت نیاز به توجه بیشتر در امر سلامت را طلب می‌کند. همه مردم دوست دارند برای نیایش و عبادت، پا به محیطی بگذارند که در آن آرامش برقرار بوده و محیطی پاک، معطر و خوشبو باشد.در عین حال بحثی که در بهداشت مسجد و نمازخانه اهمیت دارد، این است که مردم خصوصا جوانان امروزما به زیبایی خود و مکانی که در آن زندگی می‌کنند اهمیت می‌دهند، بنابراین باید محیطی که در آن عبادت می‌کنند نیز از هر مکانی تمیزتر باشد، از این جهت نیز متولیان در امور مساجد باید کارهای مربوط به مسجد را طوری برنامه‌ریزی کنند که مساجد ما آماده پذیرایی از احاد مردم خصوصا جوانان باشند.
باید توجه داشت هیچ آیینی به اندازه دین اسلام به تمیزی و زیبایی مسجد تاکید نکرده است در صدر اسلام نیز این وظیفه به عهده پیامبر گرامی اسلام نهاده شده بود تا خانه خدا را معطّر کند. روایت معتبری در زمینه اهمیت پاک سازی مساجد، استحباب جارو کردن مسجد، خوشبوسازی فضای مسجد با استفاده از بخور، کندر، عود هندی، گلاب، مشک و... وجود دارد. هم چنین روشن کردن فضا و تأمین نور کافی در مساجد توصیه شده و از هر اقدامی که موجب آلودگی در مساجد شود، دستور پرهیز داده شده است.
وقتی صحبت از بهداشت مسجد می‌شود، بهداشت وضو خانه‌ها و سرویس های بهداشتی، اولین نکته‌ای است که به ذهن می‌آید؛ هرچند در دستورات اسلامی توصیه شده افراد قبل از ورود به مسجد در خانه یا جای دیگر خود را پاکیزه کنند و وضو بگیرند، اما در هر حال وضوخانه و سرویس بهداشتی باید در هر مسجد و نمازخانه ای وجود داشته باشد.نظافت دایمی و مرتب دستشویی‌ها و وجود صابون مایع در دستشویی از نکاتی است که باید به آن توجه شود. تهویه مناسب یکی از نکات بسیار مهم است که گاهی از آن غفلت می‌شود.هم چنین نظافت همیشگی و شستشوی گاه به گاه فرش‌ها، استفاده از مواد ضدعفونی مناسب برای شستشوی گاه به گاه صحن‌ها و وجود کفش کن مناسب یا کیسه‌های نایلون برای قرار دادن کفش نمازگزاران از مواردی است که در مساجد باید به آن ها توجه شود.
بی شک اهمیت همه این موارد بیان شده در فضا های اقامه نماز بین راهی به دلیل خستگی و زحمت سفر دوچندان می شود، با توجه به تردد میلیون ها نفر در مسیر های مواصلاتی کشور و نیاز به وجود نمازخانه و سرویس های بهداشتی، نظافت و پاکیزگی برای مردم از اهمیت ویژه ای برخوردار است و هر قدر در این فضا ها به نظافت و بهداشت و همچنین معطر بودن توجه بیشتری شده مخاطبان زیادی را به خود جذب نموده و این ویژگی هر انسان است که از مکان های نظیف و پاکیزه بیشتر استقبال می کند و به آن جذب می شود، در سال های پس از انقلاب افزایش رو به رشد ایجاد فضاهای فیزیکی اقامه نماز در راه های مواصلاتی و روند فزاینده توجه به امر بهداشت و نظافت این اماکن استقبال بسیاری از مسافران را به همراه داشته است.
نظر شما