به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون‌های مساجد خبرگزاری شبستان، استان تهران دارای مساجد تاریخی متعددی است که هر کدام دارای پیشینه طولانی و اثرگذار هستند. همزمان با فصل نوروز که حضور مردم در اماکن تاریخی رونق دارد، به معرفی این آثار ماندگار می پردازیم.
مسجد جامع عتیق دماوند یکی از آثار تاریخی و از بناهای مذهبی دوران سلجوقی می باشد. این مسجد دارای ارزش های تاریخی، معماری و گردشگری است و در استان تهران شهرستان دماوند واقع شده است. قدیمی ترین بخش این مسجد مناره های آجری آن و یکی از ستون های داخل شبستان آن می باشد. بقیه بخش های این مسجد دارای قدمت تاریخی نمی باشد و در سال های اخیر به آن اضافه شده است.
مسجد جامع عتیق دماوند در شرق شهر دماوند قرار دارد و با شماره ۲۳۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنای تاریخی از نوع مساجد شبستانی است که با توجه به معماری مناره، سرستون‌ها، تزیینات، پیشینه ساخت آن را به دوره سلجوقیان نسبت می‌دهند. قدیمی‌ترین بخش مسجد را می‌توان شبستان کوچک زمستانی در طبقه زیرین مسجد در جبهه شمال و مناره رفیعی دانست که همچنان اصالت اولیه خود را حفظ کرده‌اند.
مسجد جامع عتیق دماوند بین محله قاضی و فرامه در شرق شهر دماوند قرار دارد و از جهت شمال و جنوب و غرب به خیابان محله، از جهت شرق به خانه‌های مسکونی محدود می‌شود.
مسجد جامع عتیق دماوند یکی از بناهای مذهبی و تاریخی استان تهران محسوب می‌شود که به‌لحاظ معماری، اصالت و قدمت، در بین دیگر آثار تاریخی و جاهای دینی شاخص و شناخته شده است.
مسجد جامع دماوند به تقلید از مساجد شبستانی ساخته شد؛ اما به‌خاطر زلزله‌های مکرری که در دماوند اتفاق افتاد، بنا رو به ویرانی گذاشت. در پی تعمیرات و دخل‌وتصرف‌های بعدی، مسجد چهره‌ای تازه به خود گرفت. این بنای ارزشمند با شماره ۲۳۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و در حال حاضر در آن نماز اقامه می‌شود و امکان بازدید از آن وجود دارد.
با توجه به اسناد تاریخی به نظر می‌رسد که مسجد جامع دماوند در دوره حکومت سلجوقیان ساخته شده؛ اما با توجه به این موضوع که در منطقه دماوند بارها زلزله رخ داده و بنای مسجد جامع آسیب دیده و تعمیر و مرمت شده است؛ احتمال می‌رود که مسجد پایه و اساس قدیمی‌تری داشته باشد.
جالب است بدانید که برخی معتقدند، احتمالا بنای نخستین مسجد، آتشکده‌ای کهن بوده و بعدها به مسجد تغییر یافته است؛ چراکه در بسیاری از سرزمین‌هایی که اسلام وارد شد، تغییر مکان‌های مذهبی رخ داد و آن‌ها به مسجد تبدیل شدند. علت این باور را می‌توان جهت قبله دانست که غیرمعمول است و شاید به سبب ساخت مسجد روی پایه‌های بنایی دیگر، دیوار جنوبی آن نامنظم ساخته شده است تا محراب به سوی قبله باشد.
تزیینات مسجد نیز زیبا و در عین سادگی و شکوه با استفاده از گچ و آجر انجام شده بود. می‌توان آثاری از این تزیینات را در بدنه و پایه ستون‌ها، زیر زطاق قوس‌ها و همچنین در قسمت بالایی طاق‌ها مشاهده کرد. تزیینات گچی همچون مهره‌های ضربدری گچی و ستاره‌ای که از دوران دو مربع ایجاد شده‌اند، در ستون بخش ورودی از صحن به شبستان به کار برده شده است. نام مبارک امام علی (ع) به‌صورت چلیپا و نیز مهر گچی مربعی‌شکل، از دیگر تزیینات مسجد به حساب می‌آید.
نظر شما