خبرگزاری شبستان، گروه قرآن و معارف: حضرت فاطمه (س) مشهور به فاطِمهٔ زَهرا، دختر پیامبر اسلام(ص) و خدیجه کبری(س) و همسر امام علی(ع) است. او یکی از پنج تن آل عبا (اصحاب کساء) است که شیعیانِ دوازده امامی آنها را معصوم می‌دانند. امام دوم و سوم شیعیان، زینب(س) و ام‌کلثوم از فرزندان ایشان هستند. زهرا، بَتول، سیدة نساء العالمین از جمله القاب وی و اُمّ اَبیها کنیه مشهور او است. حضرت فاطمه، تنها زن همراه پیامبر(ص) در روز مباهله با مسیحیان نجران بوده است.
سوره کوثر، آیه تطهیر، آیه مودت و آیه اطعام و احادیثی چون حدیث بَضعه در شأن و فضیلت فاطمه نازل و نقل شده‌اند. در روایات آمده است که پیامبر(ص)، فاطمه(س) را برترین زن در دو عالم معرفی کرده و خشم و خشنودی او را خشم و خشنودی خداوند دانسته است.
با توجه به اهمیت موضوع خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام «حسن شکراللهی» عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه پیام نور گفتگویی انجام داده است که در ادامه می خوانید:
درخصوص سجایای اخلاقی، ویژگی ها و جایگاه حضرت فاطمه زهرا (س) توضیح دهید؟
ایام فاطمیه و سوگواری شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) را تسلیت عرض می کنم. حضرت فاطمه زهرا (س) سه مقطع زندگی دارند که شامل مقطع دختری، همسری و مادری می باشد و از سه جنبه می توان زندگی ایشان را بررسی کرد.
حضرت فاطمه زهرا (س) در دورانی که در منزل پدر بزرگوارشان حضرت محمد (ص) حضور داشتند در اطاعت از رسول خدا بودند و پیامبر از ایشان به عنوان ام ابیها یاد می کنند. در زمانی که به خانه حضرت علی (ع) رفتند نیز به انجام وظایف همسری و اطاعت از حضرت علی (ع)، تربیت فرزندان می پرداختند و در مسایل زندگی با امیرالمومنین همراه بودند و در عرصه های مختلف از ایشان دفاع و حمایت کردند.
مراحل زندگی حضرت فاطمه (س) را می توان در سه مرحله بررسی کرد؛ در دوره ای که در خانه پدرشان حضرت محمد (ص) بودند و موضوع ازدواج و خواستگاری حضرت امیرالمومنین (ع) مطرح می شود، حضرت فاطمه زهرا (س) تابع محض پدر هستند البته این به معنای آن نیست که دختر نباید از خود نظری نداشته باشد، قطعا باید در خصوص زندگی و آینده خود اظهار نظر کند اما مسئله ای که هست، رعایت شرم و حیا و احترام به نظر بزرگان و توجه به نظر بزرگترها است که خیر و صلاح فرزندان شان را می خواهند. رویکردی که در زندگی امروز جوانان رعایت نمی شود، حتی در سریال ها و برنامه های رسانه ملی نیز آن گونه که باید به این موضوع پرداخته نمی شود و در برنامه های تلویزیونی مشاهده می کنیم که نشان می دهد دختر و پسر قبل از ازدواج هرگونه رابطه ای دارند و به اصطلاح عمومی روابط خارج از چهارچوب ازدواج برقرار می کند و بعد درباره ازدواج تصمیم گیری می کنند که این موارد قطعا مورد تایید نیست و با وقار و حیای دختر مسلمان و مومن همخوانی ندارد.
درباره سبک زندگی حضرت فاطمه (س) توضیح دهید؟ نسل جوان چگونه باید از آن الگوبرداری کنند؟
سبک زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) از دیگر شاخصه هایی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. ایشان ساده زیستی را سرلوحه زندگی خود قرار داده بودند و در تهیه جهیزیه ساده ترین نوع جهیزیه را به خانه همسر بردند و در زندگی مشترک نیز ساده زیستی و قناعت را سرلوحه کار خود قرار داده بودند.
در شرایط امروز جامعه رعایت حد امکان ها، عرف های خانوادگی و پرهیز از اسراف در تهیه جهیزیه می تواند نقش موثری در شکل گیری زندگی مشترک جوانان و تداوم آن زندگی داشته باشد. با توجه به شرایط اقتصادی جامعه یکی از اصلی ترین دلایل افزایش سن ازدواج در بین جوانان مسایل اقتصادی است چرا که بسیاری از خانواده ها توانایی تامین جهیزیه درجه یک را ندارند و پسران مان نیز با این نگاه که نمی توانند خانه و امکانات کاملا مرفه ای تهیه کنند، تن به ازدواج نمی دهند و این در حالی است که بالا رفتن سن ازدواج خطرات و مشکلات زیادی برای جامعه دارد.
حضرت فاطمه (س) در مرحله ای که نقش همسری را ایفا می کردند در منزل حضرت علی (ع) مطیع محض دستورات ایشان بودند و در امور خانه تقسیم کار بین حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) وجود داشت؛ بنابراین باید از زندگی معصومین (ع) الگوبرداری کنیم و این به معنای آن نیست که زندگی خود را مانند زندگی آنها شکل دهیم چرا که شرایط زندگی تغییر کرده است و باید متناسب با شرایط روز از زندگی ائمه اطهار و معصومین (ع) الگو بگیریم.
دختران ما باید بیاموزند متناسب با امکانات و شرایط خانوادگی خود برای تهیه جهیزیه اقدام کنند و پسران مان نیز با ایجاد حداقل های زندگی برای آغاز زندگی مشترک اقدام کنند. حضور و فعالیت بانوان در عرصه های اجتماعی هیچ منافاتی با نقش و جایگاه آنان به عنوان همسر و مادر ندارد چرا که می توانند با رعایت تمام مسایل و مباحث شرعی و عرفی در بیرون از منزل به نقش اجتماعی خود بپردازند و در عرصه های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی فعالیت کنند.
بانوان برای حضور در فعالیت های اجتماعی چگونه می توانند حضرت فاطمه (س) را الگو و سرمشق خود قرار دهند؟
بانوان باید با الگوگیری از حضرت فاطمه (س) محیط خانه را برای همسران شان آرام نگه دارند و زندگی را به آنها سخت نکنند و با تقاضاهای زیاد از حد آنها را به سختی و زحمت نیندازند و به درآمدهای نادرست وادار نکنند چرا که اخلاق و صمیمیت و قناعت می تواند زندگی با صفایی برای زوج ها فراهم کند. روایت های زیادی داریم که حضرت فاطمه (س) با وجود کمبودها و شرایط سخت اقتصادی هرگز از وضعیت موجود گله و شکایتی نکردند و هرگاه حضرت علی (ع) طعامی تقاضا می کردند، هیچ گاه نگفت در خانه چیزی نداریم. اینها مصادیقی از منش و رفتار حضرت فاطمه (س) است که باید دختران و پسران مان از آن الگوبرداری کنند. حضرت فاطمه (س) حتی در لحظات پایانی عمر شریف شان خطاب به حضرت علی (ع) فرمودند همواره سعی کردم اطاعت کنم و از من راضی باش که حضرت علی (ع) در پاسخ به ایشان می فرمایند من جز خوبی از تو ندیدم.
جایگاه و رویکرد تربیتی حضرت فاطمه زهرا (س) در نقش مادر چگونه بود؟ چه آثار و پیامدهای تربیتی به دنبال داشت؟
حضرت فاطمه (س) در نقش مادری فرزندانی تربیت کردند که دو نفر از آنها از معصومین (ع) هستند. در موارد زیادی که می دانیم طبق روایات تاریخی حضرت فاطمه (س) تربیت فرزندان را بر عهده داشت؛ بنابراین جایگاه مادر در تربیت فرزند غیر قابل انکار است. حضرت علی (ع) در نامه 31 نهج البلاغه نامه ای خطاب به امام حسن مجتبی (ع) نوشته اند که در خصوص تربیت فرزند می باشد. در روایت ها داریم که حضرت فاطمه (س) در برخورد با فرزندان و تربیت آنها صبورانه رفتار می کردند و در قالب بازی و بیان صریح مطالب به تربیت فرزندان خود پرداختند، حتی ایشان با دعا کردن نیز الگوی تربیتی برای فرزندان شان داشتند به طوری امام حسن (ع) می گوید من دیدم که مادر مشغول دعا و مناجات بود. اما در دعا دیدم که همسایه ها را دعا می کند و برای آن ها خیر و سعادت و هدایت می خواهد. گفتم مادر درباره ما دعایی نکردی اما دعایت درباره همسایه ها بود و مادر فرمودند الجار ثم الدار و این نگاه متعالی و شگفت حضرت فاطمه (س) است که همسایه ها را در اولویت می بیند.». از زاویه تربیتی به این قضیه توجه داشته باشیم ابتدا باید به فکر همسایگان و دیگران باشد حتی در دعا کردن. قطعا در کارهای دیگر هم باید این توجهات وجود داشته باشد.
چرا در کتب تاریخ، اقوال و نیز ادبیات همیشه از حضرت فاطمه زهرا(س) به عنوان نخستین مدافع حریم ولایت یاد می‌شود؟
حضرت فاطمه زهرا (س) پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) وقتی می بیند حق ایشان غصب شده است در مسجد خطبه فدکیه را می خواند. ایشان در مسجد حاضر می شود و پشت پرده، خطبه فدکیه را برای همه قرائت می کند و از حق غصب شده خود و حق امیرالمومنین دفاع می کند؛ بنابراین باید بانوان ما با الگوگیری از حضرت فاطمه (س) با رعایت تمام شئونات دینی و اخلاقی در مجامع عمومی حضور یابند و این در حالی است که این مسایل تا امروز اغلب رعایت نمی شود.
مسئله فدک از باب اینکه جنبه مادی داشته باشد، قطعا با این رویکرد نبوده است بلکه غصب فدک به عنوان حق و ارثی که پیامبر گذاشته بودند، پایه گذاری یک سنت نادرست است مبنی بر اینکه پیامبران برای فرزندان شان ارث نمی گذارند. از طرفی غصب حق امیرالمومنین و ولایت امیرالمومنین بود وقتی مسیر ولایت از مسیر خود منحرف شد و حضرت علی (ع) بعد از رحلت پیامبر نتوانست مقام ولایت را عهده دار شود، تمام مسایل و مشکلات مسلمانان از همان جا آغاز شد بنابراین حضرت فاطمه (س) وظیفه خود دانست تا برای برپا نگه داشتن دین خدا و زنده نگه داشتن دستاوردهایی که پیامبر اسلام برای به دست آوردن آنها خون دل خورده بود، اقدام کند و خطبه فدکیه را برای مردم بخواند. اهدافی که برای به کمال و سعادت رساندن آنها است. اسلام یک دین جهان شمول است و به مردم یک منطقه و زمان خاص اختصاص نداشت. وقتی فدک را غصب کردند یعنی حق را غصب کردند، بنابراین اهداف پیامبر را غصب کرده بودند و هدف از خلقت انسان زیر سوال می رود؛ بنابراین یک وظیفه والایی احساس کردند و در مسجد حضور یافتند و خطبه فدکیه را در دفاع از ولایت قرائت کردند.
نظر شما