به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از مجمع ناشران انقلاب اسلامی، پیامبر اسلام)ص) در واپسین لحظات عمر خود فرمودند: «من در میان شما دو چیز باقی می‌گذارم که اگر آنها را دستاویز قرار دهید، هرگز گمراه نخواهید شد. کتاب خدا و عترتم که اهل‌بیتم هستند. ای مردم، بشنوید! من به شما رساندم که شما در کنار حوض بر من وارد می‌شوید. پس من از شما دربارۀ رفتارتان با این دو یادگار ارزشمند سؤال خواهم کرد، یعنی کتاب خدا و اهل‌بیتم.» تاریخ صدر اسلام نمونۀ عالی برای توضیح نحوۀ رفتار امت مسلمان با کتاب خدا و اهل‌بیت علیهم‌السلام است. با درنگ و مطالعه دربارۀ آن دوران می‌توان به شاخص‌هایی صحیح و مناسب در مورد نحوۀ رفتار با قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلام دست یافت تا از این طریق، به شناخت صحیح حق از باطل نائل شد. یکی از مهمترین وقایع صدر اسلام ماجرای فدک و اتفاقات بعد از آن است؛ زیرا در این اتفاق حضرت زهرا(س) مرز میان حق و باطل را برای همگان روشن کردند.
راه‌یابی به مسیر صحیح شناخت تاریخ صدر اسلام و در امتداد آن شناخت حق از باطل، نیازمند آشنایی و مطالعۀ هرچه بیشتر راجع‌به سلوک و رفتار و نیز وقایع اتفاق‌افتاده در دوران آن انوار درخشان است. سامانۀ کارشناسی مجمع ناشران انقلاب اسلامی در بستۀ پیش‌رو بر آن است تا با معرفی بهترین کتب مرتبط با سیرۀ حضرت زهرا(س) از میان صدها کتاب که نویسندگان معتبر نوشته‌اند، به بیان هرچه بهتر حقیقت ایشان بپردازد و دریچۀ جدیدی را برای شناخت هرچه بیشتر حضرت زهرا(س) برای مخاطبان بگشاید.
ریحانۀ خدا (مجموعۀ چهارجلدی)
محسن عباسی ولدی
آیین فطرت
«خواستند الگویت کنند، مقامت را پایین کشیدند. به گمانشان پایین‌کشیدن مقام تو اگرچه به قیمت زمینی‌کردنت، تو را برای مردم باورپذیر کرده و باورپذیرشدن تو راه را برای الگوشدنت هموار می‌کند. من نمی‌دانم چرا این‌ها آنچه طاغوتیان نیز فهمیده‌اند، درک نمی‌کنند. طاغوتیان می‌دانند الگوهایی از جنس زمین برای انسان‌های زمینی جاذبه‌ای ندارد. از همین‌رو، اسوه‌های خویش را چنان ماورائی می‌کِشند که چشم هر تماشاگری را میخ‌کوب کند... اشتباه ما از نقطه‌ای آغاز شد که خواستیم تو را الگو کنیم. غافل از آنکه ما تنها باید تو را معرفی می‌کردیم. معرفی تو، آن‌گونه که هستی، نگاهِ فطرت بی‌نهایت‌طلب انسان را به سویت خیره می‌کند و شوق رسیدن به تو را زنده نگاه می‌دارد. بانو! این نوشتار می‌خواهد چهرۀ آسمانی تو را برای فطرت‌هایی که تشنۀ آسمان‌اند ترسیم کند. باشد که هوای پرواز به‌سوی آسمان که موطن اصلی توست، در سرمان بیفتد و روزی ما هم فاتح آسمان شویم.»
آنچه خواندیم، از مجموعۀ «ریحانه خدا» به قلم حجت‌الاسلام محسن عباسی ولدی است. «ریحانۀ خدا» مجموعۀ چهارجلدی دربارۀ حضرت زهرا(س) است که نویسنده در آن با نثری ادبی و شاعرانه موضوعاتی را دربارۀ آن حضرت طرح می‌کند. جلد اول این مجموعه با عنوان «منبع نور بهشت، خندۀ تو فاطمه؛ قصۀ آسمانی بانو» به فضائل ام‌ابیها اختصاص یافته است. «بانو! اجازه! پای درس آسمانی‌ترین بانو» جلد دوم این مجموعه است که به سبک زندگی حضرت زهرا(س) پرداخته است. نویسنده در جلد سوم با عنوان «فاطمه‌‌‌ای که تو یادمان دادی» دل‌نوشته‌های فاطمی‌مهدوی را ارائه می‌دهد. آخرین جلد این مجموعه با عنوان «واژه‌های خیس: قصۀ ناتمام مادر» دربارۀ مصائب حضرت فاطمه زهرا(س) است.
جامی از زلال کوثر
آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی
مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی(ره)
جامعیت یک نویسنده در موضوعاتی که کتاب می‌نویسد، ارزش کتاب را مشخص می‌سازد. مرحوم علامه محمدتقی مصباح یزدی با احاطۀ کامل به مباحث علوم اسلامی دربارۀ فضائل و ابعاد گوناگون شخصیت فاطمه‌زهرا(س) و سجایا و سیرۀ اخلاقی آن حضرت مطالبی را ارائه کرده‌اند که با توجه به جامعیت ایشان، این کتاب یکی از ارزشمندترین کتاب‌های موجود دربارۀ حضرت زهرا(س) است. «جامی از زلال کوثر» کتابی است که نویسنده در آن از منظر اعتقادی به تحلیل شخصیت حضرت زهرا(س) پرداخته است؛ اما هر از چندگاهی، به مباحث اخلاقی و تاریخی نیز متعرض می‌شود. همچنین از دیگر قوت‌های این کتاب می‌توان به این نکته اشاره کرد که تلاش شده برخی از مباحث با مسائل روز جامعه تطبیق داده و به‌صورت کاربردی به مخاطبان ارائه شود.
مخاطبان در کتاب «جامی از زلال کوثر» با این بخش‌ها آشنا می‌شوند: «جلوه‌ای از جمال فاطمه» بخشی است که در آن ویژگی‌ها و صفات اخلاقی حضرت زهرا(س) بررسی می‌شود. «رسالت مجالس ذکر اهل‌بیت» بخش دیگری است ناظر به حکمت و فواید مجالس ذکر آن حضرت. «اسوه‌پذیری از سیرۀ فاطمی» دیگر بخش کتاب در مورد انواع الگوهاست که نویسنده در آن به دو الگوی نادرست و درست پرداخته است. «جلوه‌هایی زیبا از سیرۀ فاطمی» بخش دیگری از این کتاب است که در آن جلوه‌هایی از عبادت، حجاب و... حضرت زهرا(س) ذکر شده است. آخرین بخش با عنوان «حماسۀ فاطمی و عبرت‌های آن» به ولایت‌مداری و فدایی ولایت بودن آن حضرت پرداخته است. «جامی از زلال کوثر» دارای 224 صفحه است که مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) آن را منتشر کرده است.
روزهای فاطمه علیهاالسلام: شرح خطبۀ فدک حضرت زهرا (س)
علی صفایی حائری
لیلةالقدر
استاد علی صفایی حائری که به قلم خوش و نگاه عمیق و دقیق معروف هستند، در مقدمۀ کتاب «روزهای فاطمه علیهاالسلام، شرح خطبۀ فدک حضرت زهرا(س)» می‌نویسند: «خطبۀ حضرت فاطمه(س) در مسجد مدینه که به خطبۀ فدک معروف است و قسمتی از آن را مطرح میکنیم تا توجه و بصیرتی را برای ما بیاورد، خطبۀ بسیار غنی و قوی و زیبایی است. آنچه مهم است، آشنایی با نوع جمله‌ها و بیان اسلوب و ارتباط و انسجامی است که حضرت در بیانات خود ایجاد کرده است... اگر در مجامعی که گرد هم نشسته‌ایم، دوستانی پیدا کرده‌ایم و زمانی را گذرانده‌ایم و یادداشتی نوشته‌ایم و مطالبی را هم جمع‌آوری کرده‌ایم و ذهنی پر شده، ولی هنوز به این مرحله نرسیده باشیم که با ولی گره بخوریم و او را بخواهیم و به دنبال او باشیم و مثل تشنه‌ای به دنبال آب، کلمات او را حس و لمس کنیم، به نتیجه‌ای نخواهیم رسید.»
«روزهای فاطمه(س)» دست‌نوشته‌ای است مختصر که در آن نویسنده از دو منظر کلی حمایت حضرت زهرا(س) از ولی خدا و احقاق حق علی(ع) به موضوع فدک و ولایت نگاه کرده است. این کتاب 128صفحه‌ای از بخش‌های ذیل تشکیل شده است:
«اضطرار به ولی» که موضوعاتی نظیر محبت و رأفت رسول و تربیت رسول در آن طرح شده است. «وضعیت عرب قبل از بعثت» بخش اصلی دیگر کتاب است. «تحولات بعد از رحلت رسول(ص)» و «عوامل اعراض از رسول» عناوین اصلی بخش‌های بعدی است. «انصار در نگاه فاطمه(س)»، «جامعۀ غیرایمانی» و «فدک از اموال فاطمه(س)» دیگر عناوین اصلی کتاب را شکل داده‌اند. این کتاب با ارائۀ خطبۀ فدک و ترجمۀ آن پایان می‌یابد.
فاطمه علی است
علی قهرمانی
کتاب جمکران
شناخت سبک زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام برای ما بسیار آموزنده و الگویی ارزشمند است. زندگی امیرالمؤمنین(ع) و حضرت زهرا(س) بهترین نمونه‌ای است که می‌توان آن را الگوی زندگی خود قرار داد و با شناخت آن شاخص‌هایی برای زندگی ترسیم کرد. حجت‌الاسلام علی قهرمانی با توجه به این موضوع، کتاب «فاطمه علی است» را به رشتۀ تحریر درآورده است. ایشان با دقت وافر و انتخاب روایت‌های متقن و مستند کوشش کرده است برهه‌هایی از زندگی حضرت زهرا(س) و امیرالمؤمنین علی(ع) را در قالب داستان ارائه کند. این کتاب 192صفحه‌ای که انتشارات کتاب جمکران آن را به چاپ رسانده، دارای چهار فصل است.
فصل اول با عنوان «تولد دو نور» به موضوع ولادت آن دو حضرت می‌پردازد. «پیوند دو دریا» عنوان فصل دوم کتاب است که در آن به موضوع وصلت آن دو معصوم اشاره دارد. «داستان زندگی» عنوان فصل سوم است که روایتی از زندگی ایشان را ارائه می‌دهد. «در فراق یار» عنوان فصل پایانی است که به موضوع شهادت حضرت زهرا(س) اشاره دارد. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
«خانه‌اش کوچک بود؛ اما پر از رونق و برکت. گاهی که همسرش در منزل نبود، خانۀ زهرا(س) محل نشست‌ها و مرکز گفتمان دین و زندگی می‌شد. با جمعی از زنان مدینه به گفت‌وگو می‌نشست. می‌آمدند تا از دختر پیامبر خرد و دانش زندگی بیاموزند. بعد از پرسش‌ها و پاسخ‌های فراوان، همه سراپا گوش بودند. فاطمه(س) برای آنها درسی می‌گفت که عمری در خانه با همسرش تمرین کرده بود: بهترین شما کسی است که در رفتار با مردم نرم‌خوتر و مهربان‌تر باشد و ارزشمندترین شما کسی است که با همسر خود مهربان و بخشنده باشد.»
شرحی بر خطبۀ فدکیه
سیدمحمدمهدی میرباقری
تمدن نوین اسلامی
غصب فدک توسط ظالم‌ترینِ انسان‌ها باعث شد حضرت زهرا(س)، دختر پیامبر اکرم، خطبه‌ای ایراد کنند که بعدها به‌عنوان یکی از مهمترین اسناد معرفتی دین اسلام به شمار آید؛ خطبۀ فدکیه که در منابع قدیمی شیعه و سنی نقل شده است و سند معتبری دارد. همچنین دارای محتوای بلندی نیز است که اقیانوسی از معارف الهی در زمینۀ توحید، نبوت، امامت، شریعت و... را در بر گرفته است. محتوای بلند این خطبه و اجزاء و معارفی که در فرازهای آن وجود دارد، شروح متعددی را به همراه داشته است. استاد میرباقری به‌عنوان یک عالم برجسته در حوزۀ دین در کتاب «شرحی بر خطبۀ فدکیه»، دربارۀ مبانی و مفروضات معرفتی و نیز زمینۀ تاریخی خطبۀ فدکیه بحث می‌کنند تا ما با درک مبانی و پیش‌فرض‌ها به شناخت عمیقی از کلام حضرت زهرا(س) رهنمون شویم.
استاد میرباقری معتقدند: «ما پیش از ورود به فضای خطبه، اولاً باید جایگاه حضرت زهرا(س) را در عالم و تاریخ بشناسیم. اگر با نگاهی سطحی، آن حضرت را شخصیتی عادی و دارای علم و مأموریت محدود تصور کنیم، قضاوت دربارۀ کلامی که انشا و القا کرده‌اند در همین حد خواهد بود؛ ولی اگر بدانیم حضرت زهرا(س) شخصیتی مهیمن بر تاریخ هستند که همۀ تاریخ را به سمت توحید و ولایت هدایت می‌کنند و علم ایشان متصل به علم الهی است، در این‌صورت، داوری ما نسبت به فعل و قوه و مقصد ایشان متفاوت خواهد بود.» این گفتارها به همت مؤسسۀ فرهنگی آموزشی پیام فاطمه و با همکاری معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف، در جمع مبلغان حوزۀ علمیه ایراد شده و کارگروه تدوین حکمت آن را در 230 صفحه تنظیم کرده است.
بصیرت فاطمه زهرا علیهاالسلام در ریشه‌یابی آفات حذف حاکمیت دینی از مدیریت جهان
اصغر طاهرزاده
لب المیزان
سرنوشت بشر در طول تاریخ متأثر از نقش‌آفرینی رهبران بوده است. اگر در رأس یک جامعه رهبری الهی قرار بگیرد، بشر سرنوشت امن و مطمئنی خواهد داشت؛ مانند روزگار رسول اکرم(ص) که با رهبری ایشان جامعۀ اسلامی مسیر تعالی را طی می‌کرد. اما اگر رهبر الهی در رأس جوامع قرار نگیرد، بشر سرنوشت نامطمئنی خواهد داشت؛ مانند روزگار بعد از رحلت رسول اکرم(ص) که مردم با روی‌گردانی از واقعۀ غدیر و انتخاب رهبر غیرالهی، سرنوشت خود را تغییر دادند. حضرت زهرا(س) با توجه به این آفت عظیم که موضوع، حاکمیت یک نفر تنها نیست، بلکه حاکمیت فرهنگی است که اتصال و ارتباط بشر را با عالم معنا برقرار می‌کند و اگر این حاکمیت نباشد، بشر هدف و معنای زندگی خود را گم کرده است، اقدام به قیام علیه غاصبین خلافت کردند.
حضرت زهرا(س) برای اعتلای اسلام و ولایت، خطبۀ فدکیه را که حکایت از بینش توحیدی و سیاسی ایشان دارد، طرح کردند. استاد اصغر طاهرزاده با توجه به اینکه خطبۀ فدکیه یک دائرةالمعارف عقیدتی، کلامی و سیاسی است که باید شناخته شود، متن کتاب «بصیرت فاطمه زهرا علیهاالسلام در ریشه‌یابی آفات حذف حاکمیت دینی از مدیریت جهان» را آماده کرده‌اند. این کتاب 444 صفحه است که نشر لب‌المیزان آن را منتشر کرده است. کتاب در ابتدا به اهمیت فلسفۀ وجودی پیامبر و امامان در زندگی انسان‌ها می‌پردازد و سپس با تأکید بر نقش حضرت علی(ع) در رشد اسلام، به مسائل پس از رحلت پیامبر(ص) و ایجاد انحرافات در بنیاد اسلام و جدایی مردم از حاکمیت معصوم اشاره دارد. در ادامۀ کتاب ماجرای فدک طرح می‌شود و خطبۀ حضرت فاطمه(س) در میان زنان مهاجر و انصار در مسجد مدینه شرح داده شده است.
فاطمه(س) بقیةالنبوه: جریان‌شناسی منافقین در غصب فدک
محمد میرزامحمدی
دفتر نشر معارف
شناخت دقیق تاریخ صدر اسلام و اتفاقات آن، شاخص مناسبی برای تفکیک هرچه بهتر جبهۀ حق از باطل به‌دست می‌دهد. جریان فدک و اتفاقات بعد از آن یکی از مهمترین و مناسب‌ترین لحظه‌هایی است که مرزهای حق و باطل در آن نشان داده شده است. حضرت زهرا(س) با موضع‌گیری به‌موقع خود و ایراد خطبه‌ها و انجام وصیت با شهادت مظلومانه و قبر مخفی‌اش باعث شد تا جریان تحریف در دسترسی به اهداف خود ناکام بماند. اگر این حماسه و قیام توسط حضرت زهرا(س) نبود، بدون تردید دیگر نامی از نبوت و امامت باقی نمانده بود. نویسندۀ این کتاب با توجه به اهمیت شناخت واقعۀ فدک و در راستای شناسایی دقیق علل و عوامل آن، اقدام به چاپ کتاب خود کرده است.
کتاب «فاطمه(س) بقیةالنبوه» بر آن است تا در هفت فصل مطالب ذیل را بیان کند:
فصل اول با عنوان «مدرسۀ نبوی و مدرسۀ سقفی» به نقش مدرسۀ سقیفه در تحریف و تغییر مبانی ساخته‌شده توسط پیامبر(ص) اشاره دارد. «مدینۀ فاضله، توهم یا واقعیت» عنوان فصل دوم است که عملکرد صحابۀ منافق را ارزیابی کرده است. «جریان‌شناسی اموال پیامبر اکرم(ص)» عنوان فصل سوم و «انگیزه‌های غصب فدک» عنوان فصل چهارم است که در این دو فصل ابتدا اموال پیامبر بررسی و سپس، انگیزه‌های غصب فدک تحلیل می‌شود. فصل پنجم با عنوان «غصب فدک» مراحل غصب را شرح می‌دهد و فصل ششم با عنوان «حماسه و قیام فاطمی» به قیام حضرت فاطمه(س) برای بازپس‌گیری فدک اشاره دارد. کتاب در فصل هفتم با عنوان «تجلی فدک در آیینۀ احادیث، تاریخ و زیارت» پایان می‌یابد.
مادر
نرجس شکوریان‌فرد
عهد مانا
نرجس شکوریان‌فرد نویسندۀ پرتلاش حوزۀ داستان‌نویسی است که پیش‌تر، مخاطبان او را با کتابهایی چون «پدر»، «از کدام‌سو»، «رنج مقدس»، «هوای من»، «میر علمدار»، «امام من»، «زنان عنکبوتی» و... شناخته بودند. ایشان کتاب دیگری تحت عنوان «مادر» به نگارش درآورده است که سرشار از نکات ناب و خواندنی دربارۀ حضرت زهرا(س) است که با این ایام مناسبت دارد. این کتاب 96صفحه‌ای را انتشارات عهد مانا به چاپ رسانده است. در ادامه با خواندن بخشی از این کتاب با حال و هوای آن آشنا می‌شویم.
«برای فرزندی، برای نسل آینده‌ای که می‌خواهند پایه‌ای را بگذارند، دنیای روحی پدر، عوالم فکری مادر، لقمه‌ای که می‌جوند، صدایی که می‌شنوند، کلامی که می‌گویند. همه و همه در نسل آنها اثر دارد... اینکه می‌خواهی چه نسلی پرورش بدهی، بسته به خودت است؛ نَفس یا خدا... خانۀ زوج بی‌نظیر مکه، محل آمدوشد فرشته‌ها شده بود. دارایی خدیجه(س) زیاد بود و همه را در اختیار محمد(ص) گذاشته بود. من و او نداشت. دارایی اصلی‌اش دلش بود که مثل آب روشن و جاری بود. سرمایۀ محمد(ص) و دارایی عظیمش، اخلاق و منش بی‌نظیرش بود که خدا هم به تقدیسش آیه فرستاده بود؛ مثل خورشید پرنور و فروزان. خدا هم در سایۀ همین محبتش عالم را خلق کرد. همۀ عالم را، من و شما را... محبت جریان زندگی است که به خاطر او مثل چشمه جوشید و جاری شد؛ و ما را هم کنارش نشاند. حالا قرار بود بهانۀ آمدن محمد مصطفی از آسمان بیاید؛ این علت، این درِ گشوده‌شدۀ خلقتِ خدا یک زن بود؛ یک فاطمه...»
فاطمه علیهاالسلام از نگاه علی علیه‌السلام
محمد محمدیان
دفتر نشر معارف
«فاطمه علیهاالسلام از نگاه علی علیه‌السلام» عنوان کتابی به قلم حجت‌الاسلام محمد محمدیان است که توسط دفتر نشر معارف در 248 صفحه انتشار یافته است. در بخشی از مقدمۀ این کتاب می‌خوانیم: «امیرالمؤمنین(ع) پَرپَر شدن گل وجود زهرا(س) را دید و نظاره‌گر خاموش شدن تدریجی شمع وجود همسرش شد! شاید دردناک‌ترین و سوزناک‌ترین لحظات عمر وی بود که با چشم خود می‌دید همسر مهربان و وفادارش در بستر بیماری افتاده است و شدت جراحت‌های وارده، جسم وی را نحیف و غروب آفتاب عمرش را نزدیک کرده است... زهرای اطهر(ع) افتخار اولین شهید راه ولایت‌بودن را نصیب خود ساخت. وی دروازۀ شهادت را به روی حق‌طلبان و ولایت‌مداران گشود و امیرالمؤمنین(ع) ماند با کوله‌باری از خاطرات شیرین زندگی با زهرا(س) و انبوهی از غم و اندوه در فراق فاطمه.»
به بیان حجت‌الاسلام محمد محمدیان، کتاب مذکور ترجمۀ کتاب «فاطمة روی علی» است که دوازده سال پیش توسط او منتشر شده بود. در آن کتاب نویسنده فقط به سخنان امیرالمؤمنین بسنده کرده و هیچ نکته‌ای در ذیل آن سخنان قرار نداده بود؛ اما در کتاب «فاطمه علیهاالسلام از نگاه علی علیه‌السلام» علاوه بر ترجمۀ متن، تلاش شده است با اتکا و استفاده از آیات قرآن و احادیث رسول خدا و ائمۀ معصومین، نکاتی ذیل سخنان حضرت اضافه شود. همچنین کتاب بخشی از سخنان امیرالمؤمنین در زمینۀ ازدواج با حضرت زهرا(س) و بخش دیگر که مربوط به ماجرای فدک و شهادت آن حضرت است، از کتاب «حیاة امیرالمؤمنین عن لسانه» با اندکی اصلاح برگرفته است. این کتاب از چهل بخش نظیر «چرا فاطمه سلام‌الله‌علیها را فاطمه نامیدند؟»، «عقد فاطمه سلام‌الله‌علیها در آسمان‌ها»، «داستان تلخ فدک» و... تشکیل شده است که بیانگر سیر وقایع مهم در زندگی حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها است.
دختر پیامبر(ص)
محمدعلی جاودان
مطیع
پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، مسلمانان شاهد حوادثی بودند که نقش تعیین‌کننده‌ای در تمام ادوار آیندۀ اسلام داشت. اصلی‌ترین اتفاقی که بعد از رحلت رسول‌الله در آن دوران ظهور و بروز پیدا کرد، بازگشت جامعۀ اسلامی به اصول زمان جاهلیت بود؛ تا جایی که فرمان خدا و رسول او در سقیفه زیر پا گذاشته شد. خاندان پیامبر در این میان عهده‌دار مقابله با این روند بازگشت به جاهلیت بودند. آنان این وظیفه را به بهترین صورت ممکن انجام دادند. آنچه حضرت صدیقه کبری در ماجرای فدک به ظهور رساندند و هدفی جز محکوم‌کردن وضع موجود نداشتند، در راستای مبارزه با همان روند رو به جاهلیت بود. حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی جاودان در کتاب «دختر پیامبر(ص)» به تبیین مراحل مختلف قیام حضرت زهرا(س) در برابر جاهلیت پرداخته است.
«دختر پیامبر(ص)» کتابی 144صفحه‌ای است که نشر مطیع آن را به چاپ رسانده است. مطالب این کتاب به دو بخش کلی تقسیم شده است. بخش اول بخشی «جدلی‌تاریخی؛ توضیحی‌تبیینی» است که خود دو قسمت دارد. نویسنده در قسمت اول بحث را جدلی‌تاریخی پیش می‌برد. به این معنا که با طرح نظرات شیعی در تبیین حوادث صدر اسلام از این نظرات دفاع می‌کند. قسمت دوم از بخش اول نیز به موضوعاتی نظیر وفات و خاکسپاری حضرت زهرا(س) اشاره دارد که بحثی توضیحی و تبیینی است. بحث در بخش دوم کتاب صورتی «تطبیقی» دارد. این بخش نیز به دو قسمت تقسیم شده است. در قسمت اول از بخش دوم، نویسنده مراجع دو مکتب را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد و سپس با تطبیق آراء آنان مقایسه‌ای ارائه می‌کند. قسمت دوم نیز به موضوعات تاریخی نظیر ورود پیامبر(ص) به مدینه تا تعیین جایگاه دفن آن حضرت اشاره دارد.
فدک در تاریخ
سیدمحمدباقر صدر
دارالصدر
عالمان مسلمان در طول تاریخ پرمخاطرۀ اسلام، در دفاع از حقانیت اسلام نقش بسزایی داشته‌اند. در دوران معاصر با توجه به استعمار و استبداد موجود در جهان، نیاز به حضور و نقش‌آفرینی عالمان آگاه و زمان‌شناس بیش‌ازپیش احساس می‌شود. شهیدمحمدباقر صدر که از نبوغ کم‌نظیر و پشتکار شگرفی برخوردار بود، با توجه به اوضاع کنونی جهان و نیز با احاطه بر ساحت گسترۀ معارف اسلامی، تلاش کرد این اندیشه را به روشی نوین ارائه کرده و پرسش‌های انسان معاصر را از منظر و مبانی اسلام پاسخ دهد. ایشان با مقایسۀ مکتب اسلام با مکاتب و اندیشه‌های مادی غرب‌گرا و همچنین با نقد دقیق و عمیق آنها، توانایی اسلام را برای ساماندهی ابعاد زندگی انسان و حل مشکلات او به همگان نشان داد.
«فدک در تاریخ» یکی از درخشان‌ترین کتاب‌های شهید صدر در مسیر پاسخ به پرسش‌های مرتبط با موضوع فدک است که انتشارات دارالصدر آن را در 235 صفحه به چاپ رسانیده است. این کتاب در فصل اول با عنوان «در صحنۀ انقلاب»، نگاهی گذرا به شرایط پس از درگذشت پیامبر اکرم دارد. «فدک» عنوان فصل دوم است که در آن به موقعیت فدک، بهای معنوی و مادی و نیز تحولات تاریخی آن اشاره می‌شود. فصل سوم با عنوان «تاریخ انقلاب» به روش درست و بایسته‌های پژوهش تاریخی اشاره کرده و مصادیقی را از صدر اسلام برمی‌شمارد. «گزیده‌هایی از سخنان فاطمه(س)» عنوان فصل چهارم است. عنوان فصل پنجم «دادرسی کتاب» است. شهید صدر در این بخش اتفاقات و موضع خلیفه در برابر میراث حضرت فاطمه(س) را داوری می‌کند.
نظر شما