به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از ارومیه،فرهنگ عمومی به معنای فرهنگ غالب و گسترده‌ای است که در میان عموم جامعه رواج و رسوخ دارد و حوزه‌ای از عقاید، ارزشها، جلوه‌های احساسی و هنجارهاست که اجبار اجتماعی غیر رسمی از آن حمایت می‌کند و فراتر از گروهها و اقشار خاص در کلیت جامعه مورد قبول است.
فرهنگ واژه آشکار و پنهانی است که سخت در پس پرده ابهام قرار دارد. سهل ممتنعی که خود را می نمایاند و پنهان است. دیده نمی شود و خودنمایی می کند. ماهیتی به شدت پیچیده، نامتعین و سیال دارد. این مفهوم سیال در هر خطه و نقطه ای از جهان به گونه ای متفاوت و مجزا تعریف می شود و اقتضائات گوناگونی دارد. آنچه به عنوان فرهنگ عمومی در یک جامعه تعریف می شود برگرفته از باورها و اعتقادات مذهبی، باورها و اعتقادات بومی و محلی، آیین های سنتی و قدیمی و حتی خرافات و باورهایی است که رفته رفته طی ده ها و بلکه صدها سال در ذهن مردم رسوخ کرده است.
فرهنگ تعیین کننده چگونگی تفکر و احساس اعضای جامعه است. فرهنگ راهنمای اعمال انسانها و معرف جهان بینی‌های آنها در زندگی است. فرهنگ عمومی به معنای فرهنگ غالب و گسترده‌ای است که در میان عموم جامعه رواج و رسوخ دارد و حوزه‌ای از عقاید، ارزشها، جلوه‌های احساسی و هنجارهاست که اجبار اجتماعی غیر رسمی از آن حمایت می‌کند و فراتر از گروهها و اقشار خاص در کلیت جامعه مورد قبول است.
در چنین وضعیتی هرآنچه که فرهنگ عمومی را تهدید کرده و یا به خطر کمرنگ و یا حذف شدن نزدیک کند با واکنش های مختلفی از سوی اقشار مختلف مردم مواجه می شود. فرهنگ چنان در عمق باورها و اعتقادات مردم نهادینه می شود که گاه حتی با ارزش های مقدس دینی و آیینی یکی می شود.
در ادامه با «حجت الاسلام اباذر بیگی»، مسئول ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی و هنری مساجد آذربایجان‌غربی در مورد فرهنگ عمومی گفتگویی کرده‌ایم.
به عنوان نخستین سوال، مراد از فرهنگ و فرهنگ عمومی چیست؟
فرهنگ با تاکیدات محیط های جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، و با نگاه تمدن ساز و جهان بینی‌های متفاوت در کشورها شکل گرفته، تغییریافته و همچنان در مسیر تعاملات انسان ها، خود را بروز میدهد. امری است که غالب و مغلوب می شود، هر چه هویت تاریخی، غنای فکری در بستر فرهنگی بیشتر باشد در قبال حرکت های فرهنگی دست ساز و جهت دار از قدرت بازدارندگی و اثرگذاری بیشتری برخوردار است، پس می توان گفت فرهنگ ذخیره ای از باورهای اعتقادی، دانشی، اخلاق و عادات افراد است که در جامعه به یک رفتار مشابه و هماهنگ تبدیل می شود مثل فرهنگ کار، فرهنگ خانواده ها، ازدواج،...
اهمیت مقوله فرهنگ در چیست و صیانت از فرهنگ وظیفه کیست؟
اهمیت مقوله فرهنگ نیز از این جهت است که به اداراک، تصمیم گیری، جهت گیری تاثیر می گذارد، در مجموع در چنین تاثیری یک ملت راه صلاح و نجات خود را در گستره فرهنگی خود انتخاب می نماید. اگر فرهنگ مقاومت در مردم ایران نبود آیا می توانستند در قبال فشار تحریم‌ها و هجمه‌های گسترده دشمنان دوام آورد.
فرهنگ، نحوه نگرش به کار، تولید، حریم شخصی، تعامل خانوادگی، شخصیت فردی، ارتباطات اقتصادی، انضباط اجتماعی و غیره اثر می گذارد و به نوعی افراد جامعه را در مسیر اهداف به هم پیوند داده و به آنها هویت می بخشد.
به تعبیر مقام معظم رهبری فرهنگ به معنای هوایی است که تنفس می کنیم و همین تعبیر برای اهمیت فرهنگ کافی است.
چرا توقعات از شورای فرهنگ عمومی زیاد است؟
با عنایت به اهمیت فرهنگ عمومی و نکات پیش گفته، به همان نسبت نیز از شورای فرهنگ عمومی توقع است که در مسیر ارتقاء، اصطلاح و مهندسی درست فرهنگ عمومی و آنچه که از سوی بدخواهان ملت ما دچار هجمه و صدمه قرار می گیرد، نسخه‌های صحیح فرهنگی اتخاذ کنند، از این رو هر انتظاری از این شورا صحیح بوده و مسئولان فرهنگی باید در این امر بطور جهادی وارد شوند.
لذا ضمن تفکیک قائل شدن به فرهنگ خاصه و اختصاصی و فرهنگ عمومی و مسئولیت هرکدام از این در عرصه، باید با جدیت بیشتری اقدام نمود که وضعیت موجود جامعه چنین جدیتی را نشان نمی دهد.
وظایف شورای فرهنگ عمومی استان چیست؟
مطالعه، تجزیه و تحلیل و ارائه پیشنهاد در خصوص فرهنگ عمومی استان، رصد موضوعات فرهنگی و پژوهش های مرتبط، بررسی طرح ها و پیشنهادات واصله در مسیر اصطلاح و ارتقاء بهبود شاخص‌های فرهنگ عمومی و ایجاد هماهنگی که بایستی مجریان و سایر مواردی که در آیین نامه شورای فرهنگ عمومی استان عنوان گردیده است، اجرا کنند.
جامعه چه مطالبات و انتظاراتی از دستگاه‌ها و شوراهای فرهنگی دارد؟
انتظارات و مطالبات مردم در راستای فرهنگ عمومی، بر پایه ارزش‌های حاکم است، اگر مردم ببینند خلاف آن باورها و ارزش ها، جریانات مزاحم فرهنگی ایجاد و بر هویت اصیل و سلامت فرهنگی جامعه لطمه می زند از متولیان فرهنگی انتظار دخالت و چاره جویی دارند. مطلبی در این رابطه است و آن اینکه از فرهنگ نیز مشابه اقتصاد انتظار داریم در دست مردم باشد. همانطور که از اقتصاد مردمی حمایت می‌کنیم رویکرد فرهنگی نیز، فرهنگ عمومی مردمی است که خاستگاه آن باورها و ارزش های متعالی و دیندارانه است لکن آنچه در صحنه واقعی اجتماع شاهد هستیم شکل گیری سالم جریانات فرهنگی غالبا براثر مداخلات کشورها، گروه ها و اشخاص منفعت طلب دچار آسیب می شود.
فرهنگ عمومی می تواند دچار آسیب شود؟
در اقتصاد وقتی شاهد انحصار، فساد، تورم و امثالهم می شویم انتظار داریم دولت در اقتصاد ورود نموده و به مردم کمک نماید.
در فرهنگ نیز چنین رویکردی بطور جد نیاز است و مردم انتظار دارند برنامه‌ریزان، مهندسان فرهنگی در مقابل کج‌روی ها و حاشیه داران که اولویت آنها آسیب دیدن فرهنگ عمومی بوده، دولت براساس سیاست‌های کلان نظام اسلامی و در مسیر هویت اصیل فرهنگی ورود حمایتی داشته باشند. در این رابطه پیشنهاد می‌کنم فرمایشات مقام معظم رهبری که در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 92 ایراد فرمودند، مخاطبان محترم مطالعه نمایند که مفید و فایده خواهد بود.
به نظر شما چه موانع و محدودیت‌هایی فراروی دستگاه‌های فرهنگی است؟
به لحاظ گستردگی و استنباطات کلی از مقصود فرهنگ، ورود دستگاه‌های اجرایی گاها موازی کاری و یا ابهام در اولویت گذاری دستگاهی با اولویت گذاری استانی مشاهده می شود که عملا باعث هدر رفت موقعیتها و کاهش کارآیی جمعی می شود. در پاره ای از موارد نیز اقدامات ملی و تبعات فرهنگی ناشی از آن در استانها هم مانعی در هماهنگی‌های استانی ایجاد می نماید.
به نظر می‌رسد دستگاه های اجرایی به لحاظ وظایف تعریف شده از انعطاف و قدرت تصمیم گیری استانی در برخی موارد برخوردار نیستند و باید تبعیت دستگاه‌های اجرایی از اولویت گذاری شورای فرهنگ عمومی استان به یک وظیفه ساختاری پذیرفته شده، تبدیل شود.
نظر شما