سایه روشن های جامعه شناختی قتل بابک خرمدین

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری شبستان، یکی از اخباری که در روزهای اخیر موجب تشویش و نگرانی جامعه شده  است قتل بابک خرمدین کارگردان کشور توسط پدر و مادرش است. پس از آن والدین او اعتراف به قتل دختر و داماد خود نیز کرده اند. همین موضوع مردم را دچار تشویش و در شوک فرو برد.

از این رو جامعه شناسان، آسیب شناسان و روانشناسان به بررسی ابعاد این اتفاق تلخ پرداخته اند. یکی از این بررسی ها مربوط به نشست  «سایه روشن های جامعه شناختی قتل بابک خرمدین» است که  با حضور جامعه شناسان، آسیب شناسان و روانشناسان مطرح کشور همانند دکتر مجید ابهری، دکتر امان الله قرایی مقدم و دکتر محمد رضا کارچی و دیگر صاحب نظران شکل گرفت و به صورت مجازی برگزار و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت که در ادامه می خوانید:

امان الله قرایی مقدم جامعه شناس:

فروریختگی هنجارها در جامعه

زیر بنای قتل هایی همچون پسرکشی، دختر کشی، برادر کشی و پدر کشی عوامل فرهنگی است. هنجارها دچار فروریختگی و بی هنجاری شده و مصلحت گرایی و شی سرویی در جامعه حاکم است. هنگامی که جامعه به سمت خود محوری می رود با این پدیده وحشتناک همچون کشتن  پسر، دختر و داماد رو به رو می شویم. به دلیل اینکه ارزش و هنجارهای فرهنگی کمرنگ و سست شده است.

وقتی در جامعه هنجار و ارزش های فرهنگی فرو بریزد این پدیده ها رخ میدهند.

جامعه ما جامعه ای پرخاشگر است. از خشونت خشونت بروز می کند. براساس مستندات علمی  حتی نحوه شیردادن  و شستشو بچه در  بروز خشونت موثر است. در جامعه ما از در و دیوار خشونت می ریزد. چه انتظاری می توان داشت. هوای در جامعه خشن است. ما شادی و نشاط را در جامعه جاری نکرده ایم. افراد با یکدیگر همانند ربات برخورد می کنند. این موضوع را می توان در رفت و آمد در متروها دید.

هنر نقش به سزایی در تلطیف جامعه دارد. موسقی اصیل ایرانی سخن از اخلاق، دین و دیانت می زند و  اشعار شعرای فاخر همچون سعدی، فردوسی، مولانا و حافظ درس زندگی، صفا و صمیمت را درون خود دارند. اما چند درصد از فرزندان ما به این دسته از موسیقی و شعر گوش می دهند و می خوانند. بسیاری از موسیقی ها امروزی همانند رپ و هی پاپ و پاپ خشونت زا هستند. هنر ایران هنر معرفت است. موسیقی ایران را ول کرده اند.

شادی در دین اسلام تاکید شده است. اما  درون جامعه غم حاکم و شادی کم است که در نهایت منجر به خشونت، قتل و فرزند کشی می شود.

تا وقتی ساختار و نظام اجتماعی اینگونه است این پدیده های شوم، وحشتناک و هراس آور در جامعه افزایش می یابد. جامعه دچار بی حسی شده  و فضای اجتماعی مسموم است. معنویات و ارزش ها کمرنگ شده است و در تقویت آن ها کوششی نمی شود.

ابهری آسیب شناس اجتماعی:

شلختگی فرهنگ

پس از قتل بابک خرمدین شاهد رخ دادن حوادث تلخ دیگر  همچون قتل پدر توسط پسر در رشت، کشتن دو فرزند توسط مادر با مسموم کردن آن ها نیز بودیم که این موارد در جامعه هراس ایجاد کرده است.

با توجه به اینکه کشور با شیوع ویروس کرونا مواجه شده،‌ فشار روحی بر مردم بالا رفته است. نمی توانند سفر بروند و تفریحات آن ها بسیار محدود شده است و آنچه با آن رو به رو هستند تلمبار اخبار تلخ است که موجب تشویش خاطر شده است.

معتقدم باید در این امر علمای دینی دخالت کنند هر پدری چون ولی دم است نباید به خود اجازه کشتن و مجازات فرزند را بدهد. اینگونه کشتن و مثله کردن در هیج جای فرهنگ، شرع و دین جای ندارد.

نمی توان به بهانه فساد اخلاقی فرزند را مجازات کنند، بنده با دانشجویان دختر آقای خرمدین صحبت کردم و آن ها صحبت های پدر او را تکذیب کردند. ما همه مشکلات را نمی توانیم به گردن خانواده ها بیندازیم. جوانان به دلیل مسایل نابسامان اقتصادی نبود شغل، مسکن و گرانی نمی  توانند به سمت ازدواج یا مستقل بودند بروند، این بستر ها را باید دولت فراهم کند.

یکی دیگر از مشکلات ما عدم مسئولیت پذیر و نداشتن مهارت است. فرزندان ما ضعف مسئولیت پذیری دارند و نظام تعلیم و تربیت هم در آموزش مهارتی و مسئولیت پذیری افراد غفلت کرده است. درد های پنهان التیام پیدا نکند در جای دیگر باز می شوند، جامعه دچار شلختگی فرهنگ به  ویژه  در انتقال فرهنگ شده است و ما نه سنتی  و نه مدرن هستیم.

محمد رضاکارچی/ جامعه شناس

 بغض فروخورده

با توجه به حادثه اخیر  افکار عمومی جریحه دار شد و به احساسات مردم ضربه بسیار وحشتناکی وارد شده است، اگر این درد ها تسکین و  التیام توسط نهادهای رسمی و عمومی پیدا نکند، تبدیل به یک بغض فروخورده و جریان پنهان می شود. در نتیجه  یک آشفتگی و آنومی را در جامعه در پی خواهد داشت و باید نگران این موضوع باشیم که در آینده تبدیل به یک پدیده می شود.

باید یک تامل و تعمق ویژه در خصوص چگونگی التیام بخشی و تسکین بخشی احساسات و عواطف مردم در چنین مسایلی داشته باشیم تا بتوانیم مدیریت درست کنیم.

در نمودار استراتژی خشونت دیدگان در برابر خشونت می توان دریافت که 8/43 درصد ادامه زندگی داده اند، 1/17 طلاق و خروج از خشونت،4/12 سکوت، 1/7 تلاش بی ثمر،3/5 شکایت، 6/2 دعوت، 3 درصد مشاوره، 4/2 پنهانکاری،8/1 درصدازدواج،2/1 ترک خانه و سایر موارد 4/2 درصد بوده است.

با توجه به  شاخص هایی همچون امید به زندگی و آگاهی اجتماعی و نبود شادابی میزان رخ دادن فجایع با توجه به این شاخص ها در کشور آمار کمی هم به نظر می رسد.

مهدی مقیمی بازپرس سابق قتل:

عدم آگاهی

به همکارانی که در امور جنایی پرونده های اینچنینی اعاده می شود، اولین اقدام پس از تماس نیروی انتظامی، دستور دادن توسط بازپرس برای اعزام به محل و عکس برداری از صحنه جرم است تا شواهد صادر شود.با بازپرس یک اکیپ دیگری حضور می یابند  و جسد به پزشکی قانونی انتقال داده می شود و صحنه جرم و گزارش پزشک قانونی اعاده می شود.

سپس  از متهمین بازجویی صورت می گیرد، در همان لحظه صحبت می کنیم دلایل و اقدامات را سوال می کنیم صحت روانی را استعلام گرفته می شود.

مرحله بعدی حتما بازسازی صحنه جرم است. مضنون اصلی را با اکیپ های به صحنه جنایت برمی گردانند. لحظه را متهم بازسازی می کند و باید با جزییات به تمامی موارد به صورت عینی اشاره کند تا در حکم قرار گیرد.

همچنین خیلی از موارد وجود دارد که به دلیل عدم آموزش، کودکان اطلاع  ندارند که باید بروز این مشکلات را اطلاع دهند و می ترسند. شاهد تجاوز پدر یا عمو به فرزند بوده ایم که بچه به دلیل ترس از اینکه پدرش بلاهای بدتری سرش بیاورد به مادرش نگفته است. وقتی مادر متوجه شده است به دادگاه برای شکایت مراجعه کرده است.

خیلی از قتل ها ریشه جنسی، خیانت های جنسی  و قومی و قبیله ای دارد که به موارد فرهنگی باز می گردد. از سوی دیگر در این شرایط اخبارها هیجانی شده اند و اخبار غلط و شایعه به خورد مردم داده می شود که التهاب جامعه را بالا می برد.

تبسم نیکو سرشت/ روانشناس

فیلم های خشونت زا

در قتل های اینچنینی این افراد تصمیم می گیرند مجازت چه باشد و  هر کسی که براساس قواعد  شخص رفتار نکند محکوم به مرگ می شود.این افراد تحمل نه شنیدن ندارند. ممکن  است در گذشته این افراد مورد تحقیر و اذیت قرار گرفته باشند.

فیلم هایی که پخش می شود از موسیقی تا متن دارای خشونت است. این موضوع در بروز خشونت افراد به خصوص در نوجوانان که هویت آن ها شکل نگرفته است، بسیار تاثیر گذار است. از سوی دیگر شبکه های اجتماعی هم اطلاعات مختلف و زیادی درباره این حوادث می دهند که این حجم از اطلاعات درست و غلط تاثیرات منفی بر افکار عمومی دارد.

امیر الله دادی/ دکتری حقوق و جزا:

مجازات های بازدارنده

برای قتل های خانوادگی همچون قتل فرزند توسط پدر باید قانون گذار مجازت های بازدارنده بگذارد و  تبعیض مثبت ایجاد کند. در فرهنگ جامعه کار شود تا به اینجا نرسد. متاسفانه انهایی که در جریان این قوانین بودند هم در جریان قرار گرفته اند و انجام می دهند.

کوروش محمدی/رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی

فاصله از مرز شادی

متاسفانه جامعه از عدالت اجتماعی فاصله گرفته است و دچار بی انضباتی اجتماعی شده ایم. وقتی هیچ چیز سرجاش نیست اینگونه خشونت ها در جامعه می بینیم. از سوی دیگر بی مسئولیتی اجتماعی درد بزرگی است. برای بدترین دردهایمان جک می سازند به صورت تماشگر خودمان را از مباحث اصلی جدا کرده ایم.

از مرز شادی و نرمال ها فاصله گرفته ایم و  زمینه های جامعه برای تولید خشونت فراهم شده است. آموزش های لازم مهارتی به فرزندان همچون برای کنترل خشم، گفتگو و مسئولیت پذیری داده نمی شود.حتی اگر شادی هم داشته باشیم  به دلیل نداشتن مهارت توان نگهداری آن را نداریم.