نقش فراموش شده بانک ها در سال جهاد اقتصادی

خبرگزاری شبستان: پس از تحویل سال نو، مقام معظم رهبری سال جدید را بنا به رسم هرساله سال جهاد اقتصادی نامیدند و در پیام نوروزی خود با تاکید بر کار و تلاش به صورت جهادی، ضمن تبیین مسیر راه در سال جدید، فرمودند: از مسئولان کشور، چه در دولت، چه در مجلس، چه در بخش های دیگری که مربوط به مسائل اقتصادی می شوند و همچنین از ملت عزیزمان انتظار دارم که در عرصه‌ی اقتصادی با حرکتِ جهادگونه کار کنند، مجاهدت کنند. حرکت طبیعی کافی نیست؛ باید در این میدان، حرکت جهشی و مجاهدانه داشته باشیم.
با توجه به نام گذاری های دوسال ماقبل به نام سال اصلاح الگوی مصرف و همت مضاعف و کار مضاعف در سال های 1388 و 1389 انتظار می رفت تا سال جدید با بکارگیری آموزه های گرانبهای رهبری در 2 سال پیشین سال پیش رو با توجه و رویکرد مدون و برنامه ریزی شده مسئولان اقتصادی کشور، واژه جهاد در اقتصاد عینیت پیدا کند و اقتصاد کشور روح و جان تازه ای به خود بگیرد و در مسیر توسعه و رشد اقتصادی با همیت مسئولان و جدیت مردم، با شتاب بیشتری به حرکت رو به رشد خود ادامه دهد.
حال پس از گذشت حدود 11 ماه آرام آرام به سال 1390 به پایان می رسد و کارکرد دستگاه ها در این زمینه می تواند بیانگر همکاری آنها در پیشبرد اهداف سال جهاد اقتصادی باشد.
در یادداشت زیر تلاش خواهیم کرد تا نگاه مختصری به کارکرد بانک ها در سال جهاد اقتصادی داشته باشیم.

بانک ها در هر جامعه ای از مهمترین دستگاه های اجرایی در زمینه رشد و توسعه اقتصادی به حساب می آیند و با تشویق مردم به پس انداز و با جمع آوری منابع مالی و کمک به سرمایه گذاری می تواند موتور محرک در زمینه توسعه اقتصادی باشند. وام ها و تسهیلاتی که از طریق بانک ها در اختیار بخش خصوصی قرار می گیرد، می تواند کمک عمده ای به ایجاد تحرک در بخش ها و فعالیت های مختلف اقتصادی و ایجاد اشتغال در جامعه کند.
در سال 1390 و با توجه به منویات روشنگرانه مقام معظم رهبری انتظار می رفت تا حرکت بانک ها در راستای اعطای تسهیلات و وام به بخش خصوصی به صورت هدفمندتر و در راستای ایجاد اشتغال بیشتر در جامعه صورت بگیرد. اما آنچه که در سیستم بانکی کشور در سال 90 رخ داد باعث شد تا دید مردم نسبت به سیستم بانکی کشور دستخوش تغییر شود و از اعتماد مردم و جامعه به سیستم بانکی کاسته شود.
اختلاس 3 هزار میلیاردی که به اختلاس بزرگ در جامعه شهرت پیدا کرد، باعث شد تا بانک ها به بهانه پیدا کردن مقصر در این داستان از اعطای تسهیلات به بخش خصوصی شانه خالی کنند و تسهیلات آن طور که باید در اختیار مردم قرار نگیرد. هر چند این اختلاس بزرگ نتیجه ناکارآمدی سیستم بانکی از سال های گذشته بود اما کشف و اطلاع رسانی آن در سال 90 باعث شد تا کشور از دستیابی به اهداف اقتصادی خود آن گونه که مدنظر مقام معظم رهبری بود، دور بماند.
اقتصاد بانکی ایران که در سال های بعد از انقلاب موفق شده بود در سال های پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی در راستای اصول بانکی مبتنی بر بانکداری اسلامی بدون ربا جایگاه ویژه ای در نظام بانکی دنیا و در بین کشورهای اسلامی پیدا کند به یکباره با چالشی بزرگ مواجه شد که پیام آن کاهش اعتماد سپرده گذاران به سیستم بانکی کشور بود.
پس از افشای این اختلاس تاریخی در نظام بانکی کشور مقام معظم رهبری با نگاه مدبرانه ای خبرگزاری ها و شبکه های خبری را از دامن زدن به این ماجرا بر حذر داشتند اما برخی که به دنبال خبرسازی جهت جذب مخاطب برای خود بودند، برخلاف سخنان رهبری هر روز خبری جدید از این ماجرا منتشر می کردند و خود را داعیه دار افشای حقایق مربوط به این ماجرا معرفی می کردند. حال پس از گذشت چند ماه از این ماجرا نگاه نکته سنج و دلیل تذکر دقیق رهبر فرزانه انقلاب بیش از پیش روشن می شود.
با کشف اختلاس بزرگ و خبرسازی ها در ارتباط با آن عملا اعتماد جامعه نسبت به سرمایه گذاری در بانک ها کاهش پیدا کرد و مردم که سپرده گذاران جامعه به حساب می آیند، پول ها و دارایی های نقدی خود را از بانک ها خارج کردند و از این طریق نقدینگی سرگردان موجود در کشور به طور بی سابقه ای افزایش پیدا کرد و عواقب آن در ماه های بعد نمود عینی پیدا کرد.

پول ها و نقدینگی سرگردان درحالی که بازار مسکن و ساخت و ساز در کشور با رکود مواجه بود به سمت بازارهای غیرسرمایه ای و سوداگری حرکت کرد. در کنار رکود بازار مسکن، بازارهای دیگری چون بازار تلفن همراه و لوازم رایانه ای نیز از بازدهی سریع همراه نبود. خیزش این پول ها به سمت بازار ارز و سکه باعث شد تا حرکت قیمت ها در این بازارها با رشد جهشی و خیز ناگهانی همراه شود. پیامد حرکت نقدینگی به سمت بازار سکه و ارز در کنار رشد جهانی قیمت طلا باعث شد تا قیمت ارزهای معتبر بین المللی و سکه، جهشی طوفانی داشته باشد و پیامد آن رکوردزنی دلار و سکه در بازار باشد. عواقب خروج نقدینگی از بانک ها را در سکه یک میلیون تومانی و در دلار 2100 تومانی می توان مشاهده کرد.
یکی دیگر از دلایل خروج نقدینگی از بانک ها کاهش نرخ سود سپرده گذاری بانک ها بود که باعث شد تا سرمایه گذاری در بانک ها دیگر سودآوری سابق را نداشته باشد و پول های در دست مردم به جای سرمایه گذاری به عنوان نقدینگی مورد نیاز برای سفته بازی هزینه شود.
البته در این بین نمی توان بانک ها را تنها مقصر گرایش نقدینگی های سرگردان بازار به سمت بازار سکه و ارز دانست. دلالان و سوداگران بازار نیز در تولید و ایجاد حباب در بازار سکه و ارز نقش مهمی را به اجرا گذاشتند، تا جایی که می توان دلالان بازار ارز را یکی از کارگردانان اصلی پشت پرده بازار ارز به حساب آورد.
پس از دلالان برخی نهادها چون شهرداری هم با خرید سکه هایی در حجم بالا، باعث افزایش تقاضا در بازار و رشد فزاینده قیمت ها مبتنی بر رشد تقاضا شدند.
حال با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال 1390 به نظر می رسد بانک های کشور از اجرای نقش تاثیرگذار خود در دستیابی کشور به اهداف سال جهاد اقتصادی بسیار دور بوده اند. درحالی که با در نظر گرفتن اولویت های سخنان مقام معظم رهبری در این سال می شد پول های در دسترس مردم با اعتمادسازی بانک ها به عنوان سپرده در اختیار بانک ها قرار گیرد و با سرمایه گذاری آنها در فعالیت های عمرانی و صنعتی، علاوه بر جهش اقتصادی، اشتغال زایی در جامعه نیز افزایش پیدا کند.
حال با آنکه سال 1390 به روزهای پایانی خود نزدیک می شود، اما پیام نورزی مقام عظمای ولایت تنها مختص به این سال نبود و چراغ هدایت جهاد اقتصادی می تواند در سال های آینده نیز روشنگر مسیر اقتصاد کشور باشد. بدون شک بانک ها در دستیابی به اهداف جهاد اقتصادی به مدد بازیابی جایگاه خود می توانند نقش ویژه خود را پررنگ تر از قبل نمایان کنند.

پایان پیام/