«خازن الملک»؛ مسجدی که توسط صندوق‌‌دار خاصه دربار قاجار ساخته شد

به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان،مسجد و مدرسه خازن الملک از مساجد تاریخی مربوط به دوره قاجار است و در تهران، خیابان ۱۵ خرداد، کوچه سید ولی، امامزاده سید ولی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ مهر ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۲۰۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

براساس روایات و اسناد موجود در سی امین سال سلطنت «ناصرالدین شاه قاجار»، مسجد و مدرسه «خازن الملک» به همت «محمدرحیم خان» مقلب به خازن الملک، صندوق دار خاصه دربار ساخته شد و در حال حاضر تحت نظارت سازمان اوقاف و امور خیریه است.

این مسجد در کنار امامزاده سید ولی واقع است.در حیاط مدرسه خازن الملک کتیبه‌ای وجود دارد که روی آن تاریخ ۱۲۹۳ نوشته شده، بر زیلو‌های مدرسه تاریخ ۱۲۹۳ نقش بسته و در کتیبه‌ای که بر در ورودی گنبدخانه‌ بقعه سید ولی قرار دارد تاریخ ۱۲۹۸ نوشته شده است. بانی این مسجد و مدرسه حاج محمد رحیم خان صندوقدار ملقب به «خازن الملک» بوده و سازنده در گنبد‌خانه بقعه بر‌اساس کتیبه آن «استاد یوسف نجار تبریزی» است.

بنای این مسجد و مدرسه تاریخی شامل دو طبقه است و ورودی اصلی آن از ضلع جنوب غربی بنا است که پس از عبور از راهرو به صحن اصلی مسجد منتهی می‌شود.در ضلع شمالی صحن بزرگ مسجد فضای ورودی به مقبره قرار دارد که یک فضای خاص برای اذن دخول به مقبره است و در ضلع شرقی مقبره نماز‌خانه واقع شده است.

شبستان مسجد شامل دو طبقه با تزیینات آجر کاری است و پس از فضای شبستان در ضلع شمالی دری به صحن کوچکتر مسجد گشوده می‌شود که فضای مدرسه خازن‌الملک است.

درباره زمان ساخت مسجد خازن الملک و آثار وقف شده در آن، اطلاعات چندان زیادی در دست نیست اما روایت های زیادی نقل شده است.یکی از قدیمی های مسجد تاکید کرده است، که کتیبه‌ای در مسجد خازن‌الملک وجود دارد. متن کتیبه این است: «إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَاللَّهِمَنْآ مَنَبِا للَّهِوَالْیَوْمِا لْاخِرِوَ أَقامَ الصَّلاة َوَ آتَی الزَّکاة َوَ لَمْیَخْشَإِ لاَّاللَّهَ».

مرحوم خازن‌الملک در سال 1311 قمری به دیار حق شتافت و بر اساس بعضی از اسناد موجود، مسجد را 18 سال پیش از مرگش ساخته است. در امامزاده سید ولی که متصل به مسجد است، در فضای بقعه، کتیبه‌ای بر در ورودی گنبدخانه وجود دارد. این کتیبه به تاریخ ۱۲۹۸ق است. با توجه به مجاورت خانه خازن الملک به امام زاده، احتمال ساخت این مسجد به سال 1298 قمری می رسد که هزینه ساخت و نظارت کار با او بوده است.