خبرگزاری شبستان_ رشت، مهری شیرمحمدی؛ سرپرست اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان از طرح احیای کاروانسرا و پل خشتی بلوردکان به منظور توسعه گردشگری شهرستان لنگرود خبر می‌دهد. اما این پل خشتی کجاست؟ اگر از جاده فرعی شهر لنگرود به سمت بخش اطاقور و سپس دهستان لات لیل بروید، پیش از رسیدن به ارتفاعات هالی دشت و در منطقه‌ای موسوم به بلوردکان یا بَلاردکان، بقایای یک پل خشتی نزدیک به پل آهنی دیده می‌شود. این جاده در واقع همان راه قدیمی است که در زمان صفویه ساخته شد و با گذر از شهرستان املش به اسماعیل آباد قزوین می‌رسید. این جاده سنگفرش معروف به راه شاه عباسی بود و نزدیک به این پل خشتی، بقایای یک کاروانسرای متروک هم وجود دارد که از دوره شاه عباس صفوی به‌جامانده است.
پل خشتی بلوردکان واقع در دهستان لات لیل، درست در نقطه‌ای ساخته شده که دو رودخانه «سیاه رود» و «زیل بره» بهم می‌پیوندند. دهه ۴۰ وقتی دکتر منوچهر ستوده، مامور بررسی و ثبت و ضبط بناهای تاریخی کرانه دریای کاسپین شد، از این پل و کاروانسرا دیدن کرده و مطالبی درباره آن نوشته است. اگرچه در آن زمان نیز کاروانسرا و پل خشتی بلوردکان آسیب دیده بود، ولی مقایسه تصاویری که دکتر ستوده منتشر کرده با آنچه امروز مشاهده می‌شود، تخریب و فرسودگی بیش از حد این دو بناست به‌حدی که امروز تنها یک دهانه پل و بخشی از پایه انتهای پل سالم مانده است.
ستوده درباره این پل خشتی می‌نویسد:«آب سیاه رود از مغرب و آب زیل بره از شمال غرب بلاردکان می‌آیند و از زیر پل می‌گذرند. آب سیاه رود از پهلوی بدنه شمال غربی پل می گذرد. در این قسمت پل احتیاط کافی کرده‌اند و دیواری سنگی قطور و مستحکم در کنار بدنه پل ساخته‌اند. به‌طوریکه درست در زیر پل، آب سیاه رود به آب زیل بره می‌ریزد. طاق دهانه اصلی پل، به علت سنگین بودن بار آن فرو ریخته است. درازای قسمت باقی مانده جنوب شرقی پل ۴۰.۲۹ متر، دهانه طاق فروریخته آن ۷۲۵ سانتی متر و درازای باقی مانده شمال غربی آن ۱۴ متر است. بدین ترتیب درازای سراسر پل،۶۵.۵۰ متر بوده است. دهانه بزرگ ۲۰.۱۲متر و دو دهانه کوچک دو طرف ۳۶۰ سانتیمتر و پهنای گذرگاه پل ۵ متر تمام است. در دو پایه اصلی، چهار سوراخ به دهانه ۴۰سانتیمتر است که به فضاهای خالی بالای پل راه داشته است. طاق دهانه اصلی و طاق های دو دهانه طرفین را ابتدا با آجر و گچ زده اند و بالای آنها را با سنگ و گل و آهک پر کرده اند. شاید فشار همین سنگ‌ها سبب شده است که طاق دهانه اصلی فرو بریزد. دو سیل برگردان دو طرف رودخانه است که سیلاب را به داخل دهانه اصلی هدایت می‌کند.»
درست در جایی که پل خشتی فروریخته، پل آهنی محکمی بر محل تلاقی دو رودخانه ساخته‌اند. بعد از این پل، روستای زیبای بلوردکان قرار دارد. با محوطه‌ای وسیع و درختان بسیار قطوری در کنار رودخانه که از قدیم محل تفریح و استراحت گردشگران و مسافران بوده است و حالا اداره کل میراث فرهنگی گیلان بنا دارد با احیای دو بنای تاریخی در این محدوده، به جاذبه‌های گردشگری این منطقه بیفزاید.
تصویری که دکتر ستوده از کاروانسرای بلوردکان منتشر کرده ،بنایی به وسعت تی تی کاروانسرا نیست. ولی برعکس این کاروانسرای به‌جامانده بر سر راه سیاهکل و دیلمان، سقف بنا هنوز سالم و سفال پوش بوده است. سقفی که حالا فروریخته و نیاز به مرمت دارد.
ستوده ویژگی‌های این کاروانسرا را اینگونه شرح داده است: «این کاروانسرا ظاهرا به امر شاه عباس ساخته شده است. درازای این کاروانسرا ۴۰ متر و پهنای آن چهار متر است. بلندی دیوار آن تا زیر نعل درگاه ۱۸۰سانتیمتر است. دوازده آخور در هر ردیف است. دهانه هر آخور ۱۲۰سانتیمتر است. در ورودی کاروانسرا، دارای جلوخانی است مسقف که بر چهار جرز استوار است. ابعاد این جلوخان، از لبه خارجی جرزها ۶۰۰ در۴۴۰سانتیمتر است. ابعاد هر یک از جرزها یک متر تمام است. لبه بام بنای کاروانسرا دو پشته و پهنای آن ۱۲۰سانتیمتر است. سراسر بام کاروانسرا سفال سر است. اندازه آجرهایی که در این بنا بکار رفته است ۴ در ۱۹ سانتیمتر است. بنای قدیمی کاروانسرا دو طبقه بوده و از دو طرف در طبقه بالا اطاق داشته است. در حدود ۳۵ سال قبل کاروانسرا دچار آتش سوزی شده و به شکل کنونی یعنی یک طبقه تجدید بنا گردید. مساحتی که زیر بنای کاروانسرا و شاه نشین که در قسمت جلوخان است و حیاط میان آن دو ۴۰ در۱۳متر است.»
حالا سرپرست اداره کل میراث فرهنگی گیلان وعده داده این کاروانسرای متروک و پل خشتی بلوردکان را برای نوروز احیا نماید. مجموعه ای که در مسیر یکی از شریان‌های مهم گیلان به سمت قزوین قرار گرفته بود و با از دست دادن این راه مهم کاروان رو، به اجزایش توجهی نشد تا اینکه این مجموعه به مرور زمان فرسوده گشت.
ولی جهانی، می‌افزاید: این دو بنای ارزشمند در قالب یک مجموعه تاریخی به شماره ۱۰۷۸۶ و در تاریخ ۱۱/۲/۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ثبت شده است و به عنوان یک اثر ملی می‌باید احیا شده و به توسعه گردشگری منطقه کمک کند.
وی اذعان کرد: قرارگیری این مجموعه در کنار دو رودخانه پرآب بلوردکان از یک سو و نزدیکی به پارک جنگلی و همچنین ییلاقات هالی دشت، پتانسیل خوبی برای توسعه گردشگری شهرستان لنگرود است.
نظر شما