خبرگزاری شبستان: واژه مسجد در لغت، اسم مکان از فعل «سجد یسجد» به معنای جایگاه سجده و محل عبادت است. به نحوی که برای عبادت همه مسلمانان و به منظور برپایی نماز وقف شده است. مدیریت اثربخش مسجد نیز اتخاذ اقداماتی است که بتواند مسجد را به سوی موفقیت، اثربخشی و بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های آن رهنمون کند، از این رو در سلسله گزارش‌هایی اقدام به بیان ویژگی‌ها، اقدامات و رفتارهایی می کنیم که در بخش‌های مختلف عملکردی مسجد رعایت شوند. در توصیف یک مسجد موفق و یا به عبارتی مسجد طراز اسلامی در ابتدا اجزاء و عناصر آن را باید برشمرد.
اجزا و عملکرد یک مسجد عبارت است: شایستگی‌های امام مسجد، شایستگی‌های فعالان، شایستگی‌های امام مسجد، منابع، اقدامات، کیفیت برنامه‌ها و خدمات، تنوع برنامه‌ها و خدمات، تنوع برنامه‌ها و خدمات، جذب حداکثری، هدایت و تعالی.
شایستگی‌های امام مسجد
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای امام مسجد را مدیر طبیعی مسجد می‌داند، بنابراین در این بخش به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که امام مسجد به عنوان مدیر مسجد دارای خصوصیات و ویژگی‌های مطلوبی باید باشد. مرکز رسیدگی به امور مساجد ویژگی‌های مدیر اسلامی را چنین بیان می‌کند: 1. ایمان و تقوا 2. عدالت و امانت‌داری 3. توانایی 4. اخلاق و برخورد نیکو 5. سعه صدر 6. خردورزی و دوراندیشی 7. تعادل 8. تواضع 9. جدی و پرتلاش 10. صداقت و وفای به پیمان 11. خواهان دانش جدید و افق‌های نوین فعالیت.
شایستگی‌های امام مسجد را می‌توان به چهار مؤلفه تقسیم‌بندی کرد: هدفداری، فضایل اخلاقی، دانش و مهارت‌ها و تمایل
1. هدفداری
قرآن کریم در آیه 108 سوره توبه مسجد قبار یک مسجد شایسته معرفی کرده و دلیل آن را چنین ذکر می‌کند: زیرا در آن مسجد، مردانی هستند که دوست می‌دارند خود را از گناهان پاک سازند و خداوند کافی را که درصدد پاک‌کردن خود باشند دوست می‌دارد. به طریق اولی، امام مسجد که نقش پیشوا و رهبر را در حرکت معنوی مؤمنین در مسجد دارد باید هدف‌اش از حضور در مسجد، زایل‌کردن خود از ناپاکی‌ها و نیل به مقام عبودیت از راه عبادت و مردم‌داری باشد، انگیزه خودسازی و تهذیب نفس و همچنین انگیزه هدایت دیگران و حساسیت نسبت به اصلاح رفتار دیگران از دیگر شایستگی‌هایی است که امام مسجد باید داشته باشد. فی‌المثل، اگر حرمت مسجد به خوبی رعایت نشود یا اینکه در هنگام احکام در مسجد، اسرافی صورت بگیرد، امام مسجد باید درصدد هدایت دیگران و دور کردن آنها از این گناهان باشد.
2. فضایل اخلاقی، رفتاری
فضایل اخلاقی جزء لاینفک شایستگی‌های امام مسجد شمرده می‌شود. فضیلت‌های امام مسجد، شامل ویژگی‌ها و خصوصیات برتر و اخلاقی اوست که تأثیر بسزایی در تبدیل شدن امام مسجد به یک الگو در ذهن مخاطب دارد. قرآن کریم در آیه 34 سوره انفال، تنها، متقین را اولیا و سرپرست مسجدالحرام می‌داند. از طرف دیگر در آیه 18 سوره توبه شرایطی را برای آبادکنندگان مساجد معرفی می‌کند که عبارتند از ایمان به خدا، ایمان به قیامت، اقامه نماز، پرداخت زکات، شجاعت و ترس از خداوند.
در مجموع فضایل مورد نیاز امام مسجد به ترتیب اهمیت عبارتند از: اخلاص، خلق نیکو و حسن معاشرت، سعه صدر، مدارا، صداقت، وفای به عهد، تقوا، توجه به عموم مردم، امانت‌داری، مسئولیت‌پذیری، نظم، وقت‌شناسی، تواضع و تکبرستیزی، ساده‌زیستی، ولایت‌پذیری، وقار و ثبات شخصیت، شجاعت، استقلال رأی، خودباوری، قاطعیت و حسن شهرت.
3. دانش و مهارت‌ها
علم و دانش زیربنای توسعه مهارت‌ها به شمار می‌آید. مهارت نیز توانایی پیاده‌سازی علم در عمل است. امام مسجد به عنوان یک مدیر نیازمند دارا بودن دانش و مهارت‌ها در زمینه‌های مختلف است، دانشی دینی مانند فقه و اصول، کلام و تفسیر دانش، آگاهی‌های روز، دانش مدیریت، مشاوره روان‌شناسی، توانایی قرائت صحیح نماز و قرآن از جمله مواردی است که امامان مساجد باید در حوزه دانش فنی دارا باشند. توانایی برقراری ارتباط مؤثر، گوش دادن مؤثر، فن خطابه، دید کلان، توانایی درک اهداف و ارزش‌های مسجد، تفکر خلاقانه و بینش و بصیرت سیاسی از دیگر مهارت‌هایی است که امامان مسجد در زمینه‌های ارتباطی و ادراکی به آنها نیاز دارند.
4. تمایل
عملکرد موفق یک مدیر، همه تابعی از میزان توانایی اوست و هم تابعی از میزان تمایل به انجام فعالیت و تلاش. یک مدیر بی‌انگیزه و کم‌تلاش مسلما مدیر موفقی نخواهد بود. تمایل مدیر، میزان تعهد او به سخت‌کوشی در انجام یک تکلیف خاص است. میزان اهتمام امام مسجد به حل مشکلات مردم و میزان تلاش و پشتکار او به فعالیت در مسجد و شاخصی است که می‌توان با کمک آنها میزان تمایل و انگیزه امام مسجد را اندازه‌گیری کرد.
پایان پیام/
نظر شما