به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، عید سعید فطر عید بزرگ روزه‌داران و مؤمنانی است که بعد از یک ماه بهره‌گیری از خوان گسترده الهی و برای جلب رضای خداوند از گناهان دوری کرده و در برابر هواهای نفس و شیطان پیروز شدند و اکنون در این روز بزرگ جشن می‌گیرند و از خداوند اجر و پاداش یک ماه صبر و بردباری و صیام را می‌گیرند. لذا در این خصوص با حجت الاسلام «عباس جعفری فراهانی»،استاد حوزه و دانشگاه و کارشناس امور دینی و فرق و مذاهب گفت و گویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.
ختم ماه مبارک رمضان به عید فطر که عید بندگی و یک ماه فرمانبرداری از حکم الهی در پرهیز از خوردن و آشامیدن است، این سوال را مطرح می کند که فلسفه عید فطر در پایان یک ماه روزه داری و جهاد با نفس چیست؟ و «عید فطر» به چه معناست و چه کسانی بهره مندان حقیقی آن هستند؟
کلمه «عید» از واژه «عود» به معنای بازگشت مرتب و منظم است. در اصطلاح شرعی هم عید روزی است که با شادی، سرور و خوشحالی همراه است. در تمام ملت ها و آیین ها اعیاد مختلفی وجود دارد، همانند یهودیان، مسیحیان، هندوها و بودایی ها که روزهایی را مقدس دانسته و به جشن و شادی می پردازند. در آیین مقدس اسلام هم اعیاد مختلفی داریم که یکی از اینها همین عید فطر است، روزی که مسلمانان بعد از یک ماه روزه داری، عبادت، بندگی و کمک به ایتام در پایان ماه مبارک رمضان جشن گرفته و وارد ماه شوال می شوند. در واقع به روزهائى که مشکلاتى از قوم و جمعیتى بر طرف مى شود و بازگشت به پیروزى ها و راحتى هاى نخستین مى کند «عید» گفته مى شود.
لذا عید از واژه بازگشت گرفته شده و فطرت همه انسان ها نیز پاک است، بنابراین در عید فطر به حقیقت فطرت خود بازگشته‌ایم. عید فطر از این جهت از اهمیت بالایی برخوردار است که مسلمانان به فطرت الهی خود بازگشت می کنند. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ » (پس با گرايش به حقّ به اين دين روى بياور، (اين) فطرت الهى است كه خداوند مردم را بر اساس آن آفريده است، براى آفرينش الهى دگرگونى نيست، اين است دين پايدار)، ولى بيشتر مردم نمى‌دانند. یعنی باخمیرمایه اعتقادی به خداوند یکتا نهاده شده است لذا این انسان ها بعد از یک ماه روزه داری، عبادت و بندگی خداوند متعال به فطرت الهی خود رسیده و آن را تقویت می کنند.
بنابراین فلسفه عید فطر این است که مسلمانان بعد از یک ماه روزه داری، پرهیز از خوردن و آشامیدن و دوری از مبطلات با انجام این اعمال به فطرت الهی خود برگشتند و به معنای دیگر به تقوا رسیدند. همان طور که قرآن کریم می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ » ای افرادی که ایمان آورده اید! روزه بر شما نوشته شده ، همان گونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شد تا پرهیزکار شوید، تقوای الهی در واقع همان بازگشت به فطرت الهی است که انسان ها از آلودگی ها و گناهان پاک می شوند.به ویژه اینکه شب قدر نیز در این ماه عزیز قرار داده شده است، در آن شب تقدیرات الهی برای انسان های پاک به خیر و نیکی و سعادت تنظیم می شود و مسلمانان در روز عید در اجتماع بزرگی برای اقامه نماز به صف می ایستند و خداوند را به پاس یک ماه ضیافت الهی عبادت و بندگی می کنند.
ماه رمضان فرصتی را فراهم می کند که هر کسی به میزان ظرف وجودی از آن بهره می گیرد، برای تداوم آثار و برکات این ماه در دیگر ایام سال چه باید کرد؟
ما مسلمانان و پیروان اهل بیت (ع) اگر بخواهیم نتیجه خوبی از اعمال خود در این ماه بگیریم، باید تمرین و ممارست بر اساس آنچه که علما و به خصوص روانشناسان گفته اند، داشته باشیم. اگر انسانی خود را موظف بداند که کار نیک و پسندیده را تکرار کند، می تواند نتیجه خوبی از آن بگیرد، مانند نماز. همان طور که می دانید مسلمانان در ماه مبارک رمضان به نمازشان اهمیت بیشتری می دهند، نماز اول وقت را به جماعت برگزار می کنند، قرائت قرآن می نمایند، به نیازمندان، ایتام و فقرا کمک می کنند، محبت و دوستی بین خود و دیگران را افزایش می دهند لذا این تمرین و ممارست یک ماهه می تواند در جهت دست یابی به نتایج خوب و مثبت اعمال انسان کمک فراوانی کند.
چه ارتباطی با زکات فطریه و روزه داری در ماه مبارک رمضان وجود دارد؟
این هم یکی از آداب و دستورات دینی در ماه مبارک رمضان است. وقتی مسلمانان به عبادت و بندگی خداوند می پردازند و یا با روزه داری به یاد گرسنگی و تشنگی نیازمندان جامعه می افتند، دلشان برای کمک و مساعدت به این قشر از جامعه نرم می شود و از حداقل امکانات خود مبلغی برای کمک به ایتام و نیازمندان در نظر می گیرند. در روایات داریم که فلسفه ماه مبارک رمضان به یاد گرسنگان و تشنگان جامعه بودن است که بعد از یک ماه تمرین در این ماه مبارک، فطریه برای آنها واجب می شود. در واقع یکی از اعمال واجب بر مسلمانان پرداخت فطریه است به دلیل اینکه نتیجه کار خود را ببینند و با پرداخت فطریه نتیجه یک ماه به یاد فقرا و نیازمندان بودن را مشاهده و مبلغ بیشتری را به عنوان فطریه نمایند.
تفسیر دعای قنوت نماز عید فطر ؟
همان طور که می دانید این دعا با حمد و سپاس الهی آغاز می شود، «اللّهُمَّ اَهْلَ الْکِبْرِیاَّءِ وَالْعَظَمَهِ وَاَهْلَ الْجُودِ وَالْجَبَرُوتِ وَاَهْلَ الْعَفْوِ وَالرَّحْمَهِ» خدایا ای اهل بزرگی و عظمت و ای شایسته بخشش و قدرت و سلطنت و ای شایسته عفو و رحمت، نُه مرتبه به خدا وند می گوییم «اللّهم انى اسألک خیر ما سألک منه عبادک الصّالحون؛ یعنى بهترین چیزى را که بندگان صالح خدا از او طلب مى‌کنند، به ما عطا کن. «و اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون»؛(۱) و از آنچه که بندگان مخلص خدا، به خدا پناه مى‌برند، ما نیز به خدا پناه مى‌بریم. آنچه که شما خواسته‌اید، رضاى خداست، تقرّب به خداست، توفیق عمل براى خدا و توفیق عبودیّت الهى است. آنچه که شما از آن به خدا پناه برده‌اید، بندگى نفس است، بندگى هوى است، بندگى غیر خداست، شرک به پروردگار است.
نکته ای که در اینجا باید به آن توجه کنیم، این است که یکی از فلسفه ها و برداشت های خوبی که در مورد عید فطر شده، همین است که این روز، روز ارتباط مسلمانان با پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان است لذا ما هم باید به این نکته توجه داشته باشیم اگر مسلمانی یا مسلمانانی بنایشان در عید فطر قطع ارتباط و دوری با اهل بیت پیامبر اکرم (ص) باشد و صرفا بگوید ما فقط بر پیامبر اسلام (ص) اعتقاد داریم، این درست نیست. ما در این روز از پرودگار متعال می خواهیم «اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُدْخِلَنی فی کُلِّ خَیْرٍ اَدْخَلْتَ فیهِ مُحَمَّداً وَ الَ مُحَمَّدٍ وَ » (که درود فرستی بر محمد و آل محمد و درآوری مرا در هر خیری که خیر محمد و آل محمد را) یعنی یک ارتباط تنگاتنگ عظیمی بین پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت او وجود دارد.
بنابراین ما باید به این مهم توجه داشته باشیم که مسلمانان در عید فطر غیر از اینکه ارتباط خود را با پیامبر اکرم (ص) محکم می کنند، اهل بیت او را نیز واسطه اجابت دعایشان از خداوند قرار می دهند،چون بدون ارتباط با اهل بیت (ع) دعای آنها مستجاب نمی شود و اعمال شان به نتیجه نمی رسد، چون پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت شان منشأ و مبدأ تمام خیرات هستند و دوری از آنها باعث تمام بدبختی ها در زندگی انسان می شود؛ بنابراین در این دعا از خداوند می خواهیم که ما را در مسیر پیامبر و اهل بیت اش قرار دهد و نتیجه آن هم همان رسیدن به بندگان صالح و مخلص خداوند است؛ بنابراین نتیجه پیروی از پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان رسیدن به مقام اخلاص و بندگی خاص الهی است.
نظر شما