خوزستان روایتگر یادمان های بزرگ تاریخ

خبرگزاری شبستان-اهواز: تقریباً بعد از جنگ جهانی دوم بود که زمزمه های گردشگری جنگ روی زبان ها افتاد؛ ایده ای که وقتی مطرح شد، هدفی جز رونق دوباره مناطق جنگ زده و بهبود وضعیت اقتصادی این مناطق نداشت اما بعد از مدتی وجهه تاریخی آن قوت گرفت و با بهبود وضعیت مناطق جنگ زده، به حاشیه دنیای گردشگری رانده شد.

خاک، خرابه، آوار و... تنها هدیه ای است که دنیای گردشگری جنگ به بازدید کنندگانش می دهد تا با تماشای فجایع انسانی عواطف بشردوستانه و جنگ ستیزی و کمک به همنوع را در آنها بیدار کند.

گردشگری مناطق جنگی در کشورهای دارای مناطق جنگی کاربرد دارد؛ کشورهایی که دارای یادگار و اثراتی از جنگ های مختلف هستند میزبان گردشگران مناطق جنگی هستند؛ هیروشیما و ناکازاکی در ژاپن به علت بمباران اتمی توسط آمریکا در طی جنگ جهانی از ویژگی خاصی علاوه بر جنگ برخوردارند.

در ایران نیز علاوه بر رخداد جنگ های مختلف در گذشته، مناطق جنگی هشت سال دفاع مقدس هر ساله پذیرای صدها هزار نفر می باشد که در این بین استان خوزستان بیشتر از استان های ایلام و آذربایجان غربی پذیرای گردشگران است.

گردشگری جنگ با تمام بهره ای که نصیب دولت ها می کند، چیز زیادی برای گردشگران ندارد، اما همین شاخه توریسم وقتی به مرزهای ایران می رسد، رنگ و بوی دیگری می گیرد... تاریخ، معنویت و حماسه دستاوردهایی هستند که گردشگران جنگ در ایران، از آوار مناطق جنگی نصیب می برند تا این شاخه تلخ گردشگری در ایران، چهارچوب های تازه ای پیدا کند.

در دوران جنگ تحمیلی که سه استان خوزستان، ایلام و کرمانشاه به طور جدی درگیر جنگ بودند، آسیب های زیادی به این مناطق وارد آمد که حتی گذشت زمان هم کمک چندانی به بهبود وضعیت این مناطق جنگ زده نکرد.

این مهم ترین بهانه رونق گردشگری جنگ در سال های اخیر بود که منسجم ترین فعالیت مربوط به آن در چهارچوب کاروان های راهیان نور تعریف می شد؛ کاروانی که با عبور از این سه استان، مناطق جنگ زده و آثار مادی و معنوی به جا مانده از دوران دفاع مقدس را به بازدید کنندگان معرفی می کردند.

اگر گذرتان به موزه های شهدا بیفتد، می توانید اشیا و آثار به جا مانده از شهدای دفاع مقدس کشور را در این موزه ها ببینید که در غرفه ها یا در آرشیو موزه نگهداری می شوند، از سجاده و تسبیح شهدا گرفته تا پیراهن خونینی که با آن شهید شدند و نوار های سخنرانی و وصیت نامه ها و دست نوشته های صدها شهید دفاع مقدس.

این در حالی است که موزه شهدا هم زیر مجموعه های دیگر گردشگری جنگ است که نمونه های آن کم و بیش در شهرهای دیگر کشور دیده می شود و فرصت خوبی برای شناخت بیشتر حماسه سازان دفاع مقدس به گردشگران می دهند.

گردشگری جنگ نه تنها برای مردمی است که خود در جریان جنگ بوده‌اند، بلکه وسیله‌ای است برای نشان دادن نشانه‌های عظمت ملت ایران به نسل‌هایی که جنگ را ندیده‌اند و از نزدیک آن را لمس نکرده‌اند.

ما باید به فکر نشان دادن این عظمت به مردم خارج از کشور هم باشیم، به نسل‌هایی که از جنگ ایران تجربه‌ای ندارند تا بدانند فرزندان این مملکت چگونه با دست خالی و بدون اتکا به کشورهای دیگر از کشور خود دفاع کرده‌اند.

تاریخ از هشت سال جنگ تحمیلی و دفاع مقدس برای ایران زمین، مقاومت، ایمان به خدا، غیرت، آزادگی و شرافت را ثبت کرد؛ صنعت گردشگری یکی از مواردی است که در جهان امروز می تواند زمینه سازی برای درآمدهای مناسب به کشور و زمینه تحقق توزیع عادلانه ثروت در جامعه را مهیا سازد.

نابودی زیرساخت و آسیب پذیری بدنه اقتصادی کشور از جمله تأثیرات منفی بود که در جریان جنگ تحمیلی به کشور تحمیل شد ولی دشمنان غافل از این بودند که غیرت اسلامی دلیر مردان ایرانی بار دیگر این سرزمین را آباد کرده و موج سازندگی را در سراسر کشور ایجاد می کند.

برخی از کارشناسان بر این باورند که هر چند طی سالیان اخیر صنعت گردشگری در زمینه های ورزشی، مذهبی، سلامت، علمی تاریخی و... رشد مناسبی داشته ولی متأسفانه در امر گردشگری جنگ توفیقات مطلوبی را کسب نکرده است.

یکی از وظایف اصلی و عمده مدیران و مسئولان فرهنگی کشور علاوه بر بازسازی مناطق جنگی، آشنا ساختن جوانان کنونی میهن از رشادت ها و جانفشانی های رزمندگان اسلام است؛ مناطق عملیاتی و یادمان شهدا همچون در شلمچه، فکه و چزابه که یادآور رشادت ها و جنگاوری های جوانان این مرز و بوم می باشد می تواند همانند سایت های باقی مانده از دوران جنگ جهانی دوم که گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند، مورد بازدید گردشگران جنگ قرار گیرد.

گردشگری جنگ در خوزستان:
استان خوزستان یکی از دیدنی ترین مناطق ایران است که از جلوه های طبیعی و باستانی و تاریخی بسیار با ارزش و منحصر به فردی برخوردار است، این استان، نه تنها باستانی ترین بنای ایران(چغازنبیل) بلکه تنها رودخانه قابل کشتی رانی ایران را در بر گرفته است.

رودخانه کارون در ترانه های عامیانه ایران؛ نامی آشنا برای همگان بوده و از جاذبه های خاصی برای ایرانیان برخورداراست؛ بعد از جنگ تحمیلی ایران و عراق منطقه جنگی خوزستان نیز به جاذبه ها و مکان های دیدنی آن افزوده شد.

هرساله بازدیدکنندگان زیادی از منطقه های جنگی که یادآور سلحشوری های فرزندان با غیرت ایران زمین در برابر تجاوز خارجی است، بازدید می کنند و یاد و خاطره سلحشوران با غیرت ایران را گرامی می دارند.

سرزمین خوزستان با مساحتی حدود 63 هزار و 634 کیلومتر مربع با آثار بسیار وسیعی در زمینه‌های تاریخی، تمدن، فرهنگ، هنر، صنعت و جاذبه‌های طبیعی می‌تواند به خوبی عطش سلیقه و ذائقه هر گردشگری را فرو نشاند.

آثار تمدن بشری در حاشیه‌های دز و کرخه، آثار تاریخی شهرنشینی در شوش و چغازنبیل، آثار صنایع بزرگ انرژی در سرچشمه‌های کارون و دز، جلوه‌های طبیعی حیرت انگیز در اراضی دامنه‌های زاگرس آثار و نشانه‌های سلحشوری در دوران دفاع مقدس همه و همه قادرند سال ‌ها مقصد گردشگران بسیار داخلی و خارجی قرار گیرند.

آمارها از منابع مختلف حاکی از حضور سالانه بیش از چهار میلیون نفر گردشگر مسافر به خوزستان است که با توجه به شرایط خاص آب و هوایی، عمده سفرهای در فصل بهار به ویژه ایام تعطیلات فروردین ماه صورت می‌گیرد.

هیچ استانی در کشور پهناور ایران عاری از جاذبه طبیعی، آثار تاریخی، فرهنگی یا اماکن مذهبی نیست، اما در استان خوزستان در کنار برخورداری از تمامی این خصیصه‌های بالقوه ناخواسته پدیده دیگری به نام جنگ نیز رخ داده که همه چیز را تحت‌الشعاع خود قرار داده و صنعت گردشگری استان خوزستان نیز نمی‌تواند بی‌تأثیر از آن باشد.

هرچند که طی 8 سال جنگ تحمیلی جایگاه استان خوزستان در چرخه جذب گردشگر کمرنگ شد و پس از آن نیز باتوجه به وضعیت نابسامان منطقه و تقریباً ویران شدن تمامی کارخانه‌ها و تأسیسات تولیدی، اولویت برنامه‌ها و سیاست‌های دولت به بازسازی منطقه معطوف شد، اما خطه زرخیز خوزستان با برخورداری از خصیصه‌های منحصر به فرد خود در حوزه‌های طبیعی، تاریخی، فرهنگی، مذهبی و به خصوص جنگی بار دیگر نظر دولتمردان را در بعد گردشگری به ویژه گردشگری جنگ به سوی خود جلب کرد؛ به ‌طوری که اکنون نقطه عملیاتی در خوزستان یافت نمی‌شود که در آن طرحی در حال مطالعه یا پروژه‌ای در حال اجرا نباشد.

نگاهی به برخی یادمان و مناطق عملیاتی دفاع مقدس در خوزستان:
دو کوهه:
این پادگان در پنج کیلو متری شهر اندیمشک واقع شده و در دوران هشت سال دفاع مقدس مقر چند لشکر و تیپ سپاه از جمله لشکر 27 حضرت محمد رسول الله (ص) بوده است؛ رزمندگان اسلام و بسیجیان مخلص با استقرار در این پادگان ضمن دیدن آموزش های لازم و سازماندهی شدن برای شرکت در عملیات های مختلف با شرکت در مراسم های عرفانی نماز و راز و نیاز های عاشقانه در دل شب ها با تقویت روحیه و ایمان خود آماده جانفشانی می شدند.

یادمان فتح المبین(عملیات های فتح المبین، محرم، والفجر مقدماتی، والفجر1):
در اولین روزهای جنگ دشمن تا پشت رودخانه کرخه جلو آمد و در حاشیه کرخه که مشرف بر شهر شوش و جاده اندیمشک اهواز بود مستقر شد؛ حضور رزمندگان اسلام در این جبهه، با شکل گیری خط دفاعی و اجرای عملیاتی تحت عنوان امام مهدی(عج) در سال 1360، مقدمه اجرای عملیات فتح المبین شد.

در جریان این عملیات تعدادی از نیروهای اسلام که قصد رخنه به سنگرهای دشمن در شیارهای المهدی، شیخی و شلیکا را داشتند در زعن با سنگرهای کمین دشمن درگیر شدند که منجر به شهادت تعدادی از رزمندگان شد؛ مزار شهدای گمنام عملیات فتح المبین و سنگرها و شیارهای به جای مانده از آن زمان بیانگر حماسه ای است که شیر مردان الهی در آنجا خلق کردند.

سایت های 4و 5:
این سایت ها متعلق به ارتش جمهوری اسلامی ایران می باشد، از ابتدای جنگ تحمیلی و اشغال غرب شوش به اشغال ارتش متجاوز عراق در آمد، عراق برای حملات موشکی و توپخانه به شهرهای دزفول، اندیمشک، شوش، هفت تپه و جاده اندیمشک به اهواز از این سایت ها استفاده می کرد.

رزمندگان اسلام برای آزاد سازی این سایت ها در عملیات فتح المبین نبرد جانانه ای انجام داده و مقاومت سرسختانه عراق را درهم شکستند؛ آزاد سازی سایت های 4و5 و اعلام آن از رسانه های عمومی و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موجب تقویت روحیه رزمندگان اسلام و تضعیف شدید روحیه نیروهای عراقی شد.

منطقه فکه و مقتل شهدای والفجر مقدماتی و شهید آوینی:
یکی از محورهای اصلی هجوم ارتش متجاوز عراق به شمال خوزستان محور فکه به شوش بود که لشکر یک مکانیزه عراق با عبور از مرز و منطقه فکه خود را به تنگه چزابه و غرب شوش رسانید؛ منطقه فکه یکی از مناطق مهم واستراتژیک خوزستان است که عملیات های والفجر مقدماتی و والفجر 1 در این منطقه انجام شد.

ارتش عراق به دلیل ترس و وحشت از حمله به رزمندگان اسلام و عبور آنان از این منطقه به سمت العماره و جاده مهم بغداد - بصره با ایجاد انواع کانال، موانع و سیم های خاردار، سرتا سر این منطقه را به انواع مین آلوده کرد.

پس از آتش بس و پایان جنگ تحمیلی کمیته تفحص شهدا و لشکر 27 حضرت محمد رسول الله(ص) در این منطقه مستقر شد و تاکنون بدن های مطهر شهدا را کشف و به خانواده هایشان باز گردانیده و شهدای زیادی همچون محمودوند، پازوکی و... را در تفحص پیکر شهدا تقدیم کرده اند؛ اکثر موانع، خاکریزها و میادین مین، کانال ها و دیگر استحکامات عراق همچنان در این منطقه باقی است.

سید شهیدان اهل قلم شهید مرتضی آوینی هنگام ضبط برنامه روایت فتح همراه با گروه تفحص شهدای لشکر 27 محمد رسول الله(ص)، در تاریخ 20 فروردین 72، در منطقۀ شهادت 120 شهید عملیات والفجر مقدماتی، با مین برخورد کرده و همراه دیگر همرزم خود شهید یزدان پرست به درجه رفیع شهادت نایل آمد.

یادمان شهید چمران:
دهلاویه روستایی است در 12 کیلومتری غرب سوسنگرد که طی روزهای 27 مهر تا 23 آبان، یکی از نقاط درگیری نیروهای خودی و دشمن بود و بین آنها دست به دست می شد تا آنکه در 24 آبان 59 دهلاویه اشغال شد.

در 26 خرداد 60 نیروهای شهید چمران طی عملیاتی دهلاویه را آزاد کردند، ولی دشمن با حملات خود این روستا را مجددا اشغال کرد، در این عملیات فرمانده نیروهای خودی(ایرج رستمی) به شهادت رسید و هنگامی که دکتر چمران فرمانده ستاد جنگ های نامنظم برای معرفی فرمانده جدید عازم دهلاویه شد، در پشت کانال این منطقه(مکان فعلی یادمان) بر اثر اصابت گلوله خمپاره دشمن به شدت مجروح و هنگام انتقال به اهواز به شهادت رسید؛ در 27 شهریور 60 در عملیات شهید آیت الله مدنی، این روستا آزاد شد و از آن هنگام تا عملیات (8 آذر 60) غرب دهلاویه خط مقدم نیروهای خودی بود.

یادمان شهدای هویزه:
عملیات نصر در تاریخ 15 دی 59 که با هدف آزادسازی مناطق اشغالی جنوب کرخه کور به اجرا درآمد، اگرچه در اولین مرحله با موفقیت چشمگیر روبه رو شد، لیکن در مرحله دوم با نارسایی مواجه و نیروهای پیش قراول از حمایت نیروهای زرهی و توپخانه بی بهره شدند و به محاصره دشمن درآمدند.

گروه پیشتاز 140 تن از پاسداران داوطلب و دانشجویان پیرو خط امام بودند که در حال محاصره با یک ستون تانک عراقی درگیر شدند و با آفریدن حماسه ای بزرگ، همگی به همراه فرماندهشان (حسین علم الهدی) به شهادت رسیدند؛ پس از آزادسازی هویزه در 18 اردبهشت 61(عملیات بیت المقدس) پیکر تعدادی از این شهدا شناسایی و در گلزار شهدای هویزه به خاک سپرده شد.

پادگان حمید:
این پادگان واقع در کیلومتر 39 جاده اهواز- خرمشهر، متعلق به ارتش جمهوری اسلامی ایران است و از ابتدای جنگ تحمیلی به اشغال ارتش متجاوز عراق درآمد و در مرحله دوم عملیات بیت‌المقدس در اردیبهشت سال 1361 آزاد شد؛ ارتش متجاوز عراق پس از 20 ماه اشغال این پادگان، در زمان عقب‌نشینی و فرار از این منطقه این پادگان را به طور کامل منهدم کرد که آثار تخریب همچنان باقی است.

یادمان شهدای رمضان:
وقتی در جاده اهواز خرمشهر از ایستگاه حسینیه به سمت غرب(جاده شهید کاظمی ) بروی پس از طی مسافتی به مزار تعدادی از شهدای گمنام عملیات رمضان می رسید؛ منطقه زید و ایستگاه حسینیه از محورهای مهم هجوم دشمن به خوزستان بود که عراق از این طریق به جاده اهواز- خرمشهر دست یافت؛ این منطقه یکی از محورهای مهم عملیات های بزرگ رمضان، خیبر می باشد.

بیمارستان صحرایی امام حسین(ع):
وقتی در جاده اهواز خرمشهر از ایستگاه حسینیه 7 کیلومتر به سمت دارخوین بروید یک ساختمان بتونی بزرگ که کاملاً استتار شده را به شکل تلی از خاک می بینید که نام آن بیمارستان صحرایی امام حسین (ع) است.

این بیمارستان توسط وزارت مسکن و شهرسازی و قرارگاه مهندسی خاتم الانبیا جهت پشتیبانی و مداوای مجروحین عملیات کربلای 5 و عملیات های بعدی ساخته شد و علاوه بر پذیرش مجروحان جنگی، مصدومین شیمیایی را نیز پذیرش می کرد.
بیمارستان امام حسین(ع) کاملاً مجهز بود به طوری که دارای 8 اتاق عمل، 25 تخت اورژانس برای مجروحان عادی و 20 تخت اورژانس برای مصدومین شیمیایی، داروخانه، بخش ICU وآزمایشگاه و هزار و450 نفر پزشک و کادر مرتبط پزشکی و 120 نفر کادر اجرایی بود؛ این بیمارستان با ارتفاع یک و نیم متر خاک و نیم متر ماسه و قطعات بتونی که قدرت تحمل بمب های 500 پوندی راداشت، پوشیده شده بود.

یادمان شهدای شلمچه:
منطقه مرزی شلمچه در منتهی الیه خرمشهر واقع شده و نزدیک ترین نقطه مرزی به بصره می باشد؛ شلمچه یکی از محورهای هجوم دشمن در 31 شهریور 59 به خرمشهر بود و در عملیات بیت المقدس اگر چه خرمشهر آزاد شد ولی با توجه به اهمیت نظامی شلمچه، دشمن به سختی از آن دفاع کرد و آن را در اشغال خود نگه داشت و پس از آن، موانع، استحکامات و رده های دفاعی متعددی در این منطقه ایجاد کرد؛ رزمندگان اسلام با اجرای عملیات کربلای 5 در دی 65، این مواضع را در هم شکستند و شلمچه را آزاد کردند.

یادمان شهدای چزابه:
تنگه چزابه بین تپه های رملی و هورالهویزه قرار دارد و یکی از پنج معبر اصلی هجوم ارتش عراق به خوزستان بود؛ این تنگه که عرض آن به یک و نیم کیلومتر می رسد، از جنبه نظامی بسیار مهم است، زیرا نیروهای مهاجم برای دستیابی به جاده بستان- سوسنگرد که بهترین و نزدیکترین معبر وصولی به اهواز می باشد، باید از این تنگه عبور کنند.

نیروهای ارتش عراق پس از سه روز درگیری، در نوار مرزی، در چهارمین روز 3 مهر 59، از تنگه چزابه عبور کرده و به طرف تپه های الله اکبر و بستان پیش آمدند، از آن زمان تنگه چزابه در اختیار دشمن بود تا اینکه در روز 8 آذر 60 در جریان عملیات طریق القدس آزاد شد.

یادمان شهدای شرق کارون(کیلومتر 12 آبادان، اهواز در نزدیکی روستای مارد):
روستای مارد در 18 کیلومتری شمال آبادان و در کنار جاده آبادان-اهواز واقع است؛ در 19 مهر 59 نیروهای عراقی در شمال این روستا با نصب پلی روی کارون که به پل مارد معروف شد از آن عبور کردند.

تعدادی از نیروهای خودی برای جلوگیری از پیشروی دشمن به روستای مارد اعزام شدند، لیکن با وجود دشت صاف و بی عارضه منطقه و نبود تجهیزات مناسب، امکان جلوگیری از پیشروی دشمن میسر نشد، طوری که دشمن منطقه اشغالی را گسترش داد و روستای مارد را نیز تصرف کرد.

با عملیات 21 خرداد 60 که با نام فرمانده کل قوا خمینی روح خدا در منتهی الیه منطقه اشغالی شمال مارد به اجرا در آمد خط پدافندی خودی به پل مارد نزدیک شد، در پی آن ارتش عراق این پل را برچید و به دو پل قصبه و حفار که در جنوب مارد قرار داشت، متکی شد، روستای مارد نیز تا عملیات ثامن الائمه(ع) در اشغال عراق باقی ماند.

بیمارستان امام علی(ع):
بیمارستان امام علی (ع) در سال 1365 به منظور پشتیبانی و خدماترسانی عملیات کربلا 4 تأسیس و فعالیت خود را از قبل این عملیات آغاز کرد، این بیمارستان صحرایی که از مجهزترین و مهم ترین بیمارستان های صحرایی در طول دفاع مقدس محسوب می شد توسط مهندسی قرارگاه خاتم الانبیا احداث و توسط بهدار مرزی قرارگاه کربلا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اداره می شد.

بیشترین فعالیت بیمارستان صحرایی امام علی(ع) در عملیات های کربلای 4 و 5 و 8 و بیت المقدس 7 و عملیات های بعد از قطعنامه بود؛ مساحت این بیمارستان چهار هزار و 600 متر مربع و دارای 8 تخت عمل، ریکاوری، بخش جراحی، اورژانس، رادیولوژی، آی سی یو و اورژانس شیمیایی بود و هم اکنون از این بیمارستان صحرایی به عنوان محل اسکان کاروان راهیان نور استفاده می شود.

ذوالفقاریه:
در منتهی الیه جنوب شرقی شهر آبادان منطقه ای معروف به کوی ذوالفقاری است که در شمال آن رود بهمنشیر جاری می باشد و در جنوب آن جاده خسروآباد قرار دارد، 9 آبان 59 نیروهای عراقی با نصب پل بر روی رودخانه بهمنشیر وارد کوی ذوالفقاری شده و تا جاده خسروآباد پیش رفتند.

با اطلاع رسانی یکی از اهالی منطقه به نام «دریاقلی» مدافعان آبادان به مقابله برخاسته و تا ساعت یک بامداد روز بعد موفق شدند عراقی ها را به عقب برانند، در این عملیات تعدادی از رزمندگان به همراه «دریاقلی» شهید و همچنین حدود 200 تن از افراد دشمن کشته و 29 تن اسیر شدند؛ بنای یادبودی به نام شهید دریاقلی در ابتدای کوی ذوالفقاری آبادان احداث شده است.

چوئبده:
روستای چوئبده در فاصله 35 کیلو متری شرق آبادان در حاشیه عروس بهمنشیر و در آغوش او آرمیده است، از دور که به آن نگاه می کنیم نخلستان همچون مخملی سبز احاطه اش کرده و نزدیک تر که می شویم، عظمت نخل های پر بارش آدم را به تعجب می اندازد.

در طول یک سال محاصره شهر مقاوم آبادان، چوئبده آشیانه هلی کوپتر ها و بندرگاه لنج هایی بود که بی محابا از خور می گذشتند و محا صره دشمن را می شکستند و ابهت پوشالی دشمن را به هیچ می گرفتند.

دب حردان:
این منطقه حد نهایی تجاوز عراق از محور نشوه، کوشک و اهواز است که در کیلومتر پنج فعلی جاده اهواز، خرمشهر واقع می باشد؛ لشکر پنج مکانیزه عراق با عبور از مرز و رسیدن به جاده اهواز، خرمشهر خود را تا دب حردان رسانید ولیکن با مقاومت مردمی و نیروهای مسلح مواجه و مجبور به عقب‌نشینی تا سید طاهر شد؛ ستون یادبودی همراه با تاریخچه این حادثه و قراردادن یک تانک غنیمتی عراق بر روی سکو حد نهایی تجاوز ارتش عراق را به بازدیدکنندگان معرفی می کند.

طلائیه:
حدود 45 کیلومتر از جاده اهواز خرمشهر را طی می کنید، به سه راهی می رسید به نام سه راهی جفیر، یک جاده فرعی شما را به سمت غرب تا نزدیکی مرز ایران و عراق می برد، درست در کنارمرز، پاسگاه طلائیه واقع شده و آن منطقه تا شعاع چند کیلومتری طلائیه نامیده می شود.

این منطقه یکی از محورهای مهم عملیات های خیبر و بدر می باشد و نیز کلیدی برای حفظ جزایر مجنون؛ بعد از جنگ در این مکان مقری جهت جستجوی پیکر مطهر شهدا دایر شد، در مکانی که تعداد زیادی از شهدا کشف شد حسینیه حضرت ابوالفضل علیه السلام بنا شد که اکنون میزبان زائران کربلای طلائیه می باشد.

جاده صاحب الزمان و منطقه عملیاتی خیبر:
این جاده در کیلومتر 29 جاده اهواز-خرمشهر واقع و قبل از عملیات خیبر احداث شد؛ رزمندگان برای رسیدن به جزایر مجنون و شط علی از این جاده عبور می کردند و قرارگاه خاتم الانبیا(ص) در ضلع شمالی ابتدای این جاده قرار داشت؛ عملیات خیبر با رمز مقدس یا رسول‌الله (ص) از تاریخ 3 تا 22 اسفند 62 در منطقه هورالعظیم، جزایر مجنون و منطقه طلاییه توسط رزمندگان اجرا شد.

رودخانه اروند:
اروندرود از بزرگترین رودهای جهان است که از به هم پیوستن دجله و فرات در القرنه عراق و اتصال کارون در خرمشهر به آن تشکیل می شود؛ این رودخانه دائم مورد مناقشه ایران و عراق بوده و یکی از اهداف رژیم بعثی عراق در هجوم سراسری به ایران، حاکمیت مطلق بر اروند و انتقال مرزهایش به ساحل‌شرقی این رودخانه بود.

در دومین ماه جنگ، ارتش عراق در حالی‌که از ساحل جنوبی این رودخانه، آبادان را می‌کوبید، از سمت شمال این شهر پیشروی کرد و در 9 آبان 59 با عبور از بهمن‌شیر به نزدیکی اروندرود رسید و سعی داشت با پیش‌روی از جاده خسروآباد تا شهر اروندکنار در اراضی شمالی این رودخانه استقرار یافته و بر آن تسلطه کامل یابد، لیکن با مقابله مدافعان آبادان، دشمن به عقب رانده شد.

در شمال شرق شهر اروندکنار و روبروی شهر فاو عراق، بنای یادبود شهدای عملیات والفجر 8 قرار دارد که هشت شهید گمنام در نوروز سال1380 همزمان با ایام محرم حسینی در ساحل رودخانه اروندرود به خاک سپرده شده اند و بنایی بر مزار ایشان بنا شده است.

شهرهایی که در خوزستان مورد حمله دشمن قرار گرفتند:
دزفول:
دزفول با نام قدیم (دژ پل) در شمال استان خوزستان قرار دارد، این شهر آثاری از دوره ساسانی و اسلامی را همچون گوهرهای گرانبها از گذشته های دور به یادگار دارد و بیش از آنکه به دلیل اهمیت جغرافیایی و وجود پایگاه هوایی در آن مورد کینه آتش دشمن باشد، وجود مردمی مقاوم و رزمندگانی استوار در آن و پشتیبانی این بخش از جبهه از طریق این شهر، آنجا را در معرض آتش دائمی قرار داده بود، دزفول تا پایان جنگ هدف صدها موشک دوربرد دشمن قرار گرفت.

موزه دفاع مقدس دزفول، بقعه سبزقبا، آسیاب های دزفول، پل قدیم دزفول، حمام کرناسیون، بافت تاریخی بازار، سواحل رود خانه دز، آبشار شوی، باغ های اطراف شهر و... از جمله مراکز دیدنی شهرستان دزفول هستند.

شوش:
شوش در شمال غربی استان خوزستان قرار دارد، شهر شوش با قدمتی چند هزار ساله، اولین خواستگاه شهرنشینی و یکجانشینی است، این شهر در سال های گذشته پایتخت امپراطوری بزرگ و متمدن دنیای باستان ایلام و هخامنشی بوده و در دوره های پارت، ساسانی و اسلامی دارای رونق فراوان بوده است.

این شهر از آغاز جنگ تا پایان عملیات فتح المبین خالی از سکنه بود زیرا با حضور دشمن در ساحل غربی کرخه، در آن امکان زندگی نبود؛ درعین حال شهر تخلیه شده پناهگاهی بود برای رزمندگان تا بتوانند با اتکا به آن عملیات ایذایی و محدود را علیه دشمن اجرا کنند؛ همچنین در آستانه عملیات فتح المبین، شوش به مقر فرماندهی بسیاری از یگان هایی تبدیل شده که قرار بود از آن محور به دشمن هجوم برند.

محوطه باستانی شوش(قلعه شوش)، کاخ خشایار آرامگاه تبت آهار(سه راهی هفت تپه)، موزه هفت تپه(سه راهی هفت تپه)، چغازنبیل، سواحل کرخه و... از مراکز دیدنی شهرستان شوش است.

بستان:
شهر بستان که مرکز بخش بستان از شهرستان آزادگان می باشد در 31 کیلومتری شمال غربی سوسنگرد و در مسیر سوسنگرد-چزابه واقع شده؛ با شروع جنگ، نیروهای عراقی پس از تصرف پاسگاه سوبله و عبور از تنگه چزابه، در 4 مهر 59 این شهر را اشغال کردند اما پس از عملیات «غیور اصلی» و پیشروی نیروهای خودی به سوی مرز، در 10مهر 59 بستان آزاد شد.

یک هفته بعد هجوم مجدد عراق برای تصرف بستان آغاز و پس از چهار روز، در 21 مهر 59 بستان برای بار دوم اشغال شد و در اشغال ماند تا اینکه در دومین روز عملیات طریق القدس 9 آذر 60 آزاد شد؛ در این عملیات رزمندگان با قبول شرایط دشوار، دور از چشم دشمن، از مناطق رملی واقع در شمال منطقه دشت آزادگان عبور کردند و غافلگیرانه به عقبه های دشمن هجوم بردند و سبب شکست متجاوزان شدند.

سوسنگرد:
شهر سوسنگرد که در 57 کیلومتری شمال غربی اهواز قرار دارد در ماه های آغازین جنگ دوبار اشغال شد؛ اولین بار در 6 مهر 59، ارتش عراق بعد از آنکه شمال کرخه را در نوردید، در منطقه سبحانیه روی کرخه پل زد و با تانک هایش وارد سوسنگرد شد؛ آن روز در شهر به جز اندکی از نیروهای ژاندارمری، مدافع دیگری وجود نداشت؛ فرماندهان دشمن اداره شهر اشغال شده را به گروه ضد انقلاب «جبهه التحریر» سپردند؛ چهار روز بعد یعنی در 10مهر 59 رزمندگان سپاه اهواز به فرماندهی «علی غیور اصلی» شهر را آزاد کردند و خائنین را به سزای خویش رساندند.

44 روز بعد در 24 آبان 59 ارتش عراق از سه طرف سبحانیه، احیمر و ابوحمیظه وارد سوسنگرد شد، لیکن 200 رزمنده مدافع شهر با مقاومت خود مانع سقوط شهر شدند، دو روز بعد در 26 آبان 59 رزمندگان ارتش، سپاه و ستاد جنگ های نامنظم(گروه شهید چمران) به کمک محاصره شدگان آمدند و بار دیگر شهر را آزاد کردند.

اهواز:
رزمندگان اسلام از سراسر میهن اسلامی به این شهر وارد شده و سپس عازم خطوط مقدم جبهه های جنوب می شدند؛ مراکزی چون بیمارستان های شهید بقایی و امام خمینی(ره)، معراج شهدا، اعزام مبلغ و تبلیغات جبهه و جنگ ستادهای کمک رسانی پایگاه منتظران شهادت(گلف)، مقر ده ها لشکر و تیپ سپاه، مقر لشکر 92 زرهی ارتش، ایستگاه های صلواتی از ابتدای جنگ تحمیلی تا پایان هشت سال دفاع مقدس، اطاق جنگ واقع در استانداری در خدمت رزمندگان اسلام بود؛ زیارتگاه علی بن مهزیار، مصلی نماز جمعه، حسینیه اعظم، شهید آباد و ده ها حسینیه دیگر محل برگزاری مراسم های سخنرانی و مذهبی رزمندگان اسلام بود.

خرمشهر:
خرمشهر در جنوب غربی استان خوزستان واقع شده و فاصله آن تا آبادان 10 کیلومتر، تا اهواز 120 کیلومتر و تا ساحل خلیج فارس 96 کیلومتر می باشد؛ حومه خرمشهر پوشیده از نخلستان هایی است که رود کارون و اروندرود آن را آبیاری می کنند. کارون در جنوب خرمشهر به اروند می پیوندد، آب خوردنی این شهر نیز از کارون تهیه و تصفیه می شود.

با شروع هجوم ارتش عراق در 31 شهریور 1359، این شهر در معرض تهدید و حمله قوای عراق قرار گرفت، لیکن مقاومت مدافعان شهر از اشغال سریع آن جلوگیری کرد طوری که دشمن پس از 34 روز حمله پی در پی توانست خرمشهر را در 3 آبان 59 اشغال کند.

در تاریخ 10 اردیبهش 61 عملیات بیت المقدس برای آزادسازی مهم ترین شهر باقی مانده در اشغال دشمن آغاز شد و طی سه مرحله عملیات، خرمشهر در صبح روز 3 خرداد 61، از اشغال 575 روزه ارتش عراق آزاد شد.

مسجد جامع خرمشهر، نهرخین(منطقه عمومی شلمچه-بعد از پل نو)، یادمان عملیات رمضان(خرمشهر، اهواز ـ کیلومتر 45 جاده شهید حسینی)، یادمان شهدای شیمیایی بهبهان(خرمشهر، اهواز ـ کیلومتر 25 جاده شهید صفوی)، ساحل رود کارون، محل تلاقی کارون و اروند، موزه دفاع مقدس از مراکز دیدینی این شهرستان است.

آبادان:
با شروع جنگ یک تیپ زرهی عراق از نوار مرزی شمال شلمچه وارد خاک ایران شد و در 19 مهر 59 از رود کارون عبور کرد و ضمن گسترش در شرق کارون، تا 23 مهر 59 دو جاده آبادان-اهواز و آبادان-ماهشهر را تصرف کرد و عقبه مدافعان خرمشهر و آبادان را بست و به انتظار سقوط خرمشهر نشست.

پس از اشغال خرمشهر در 4 آبان، عراقی ها در سمت جاده آبادان-ماهشهر به پیشروی ادامه داده و با عبور از رود بهمن شیر در 9 آبان وارد جزیره آبادان شدند، لیکن مدافعان آبادان در نبردی دلاورانه، نیروهای عراقی را از جزیره بیرون راندند و آبادان را از خطر سقوط نجات دادند؛ شهر آبادان نزدیک به یکسال در محاصره دشمن بود تا اینکه با اجرای عملیات ثامن الائمه(ع) در 5 مهر 60، محاصره آن شکست و دشمن به غرب رود کارون رانده شد.

جزیره مینو (گلزار شهیدان)، منطقه انکس(کناراروند)، شهدای شرق کارون(کیلومتر 12 آبادان، اهواز در نزدیکی روستای مارد)، یادمان عملیات والفجر 8(نزدیک شهر اروند کنار)، یادمان شهید تندگویان (سه راهی ماهشهر ، به سمت روستای چوئبده ـ کیلومتر 4)، کلیسای بزرگ آبادان، مسجد رنگونی ها، مسجد قدس(محل برگزاری نمازهای تاریخی جمعه در زمان جنگ)، رودخانه بهمن شیر و نخلستان های اطراف، سواحل رود اروند و پوشش گیاهی، منطقه اروند کنار و... از جمله مراکز دیدنی این شهر است.

***

سدهای دز و کرخه، کاروانسرای قلعه زره متعلق به دوره صفوی در اندیمشک، مسجد جامع، قلعه سلماس، پل بند شادروان، آسیاب‌های باستانی سیکا و مجموعه آبشارهای شوشتر، مبعد برنشانده (قدیمی‌ترین عبادتگاه روباز ایرانی)، آبشارهای بابا روز بهان، دشت شیرین بهار و دریاچه سد شهید عباسپور در مسجد سلیمان، آرامگاه امام زاده سلطان ابراهیم، مناطق گردشگری مال آقا، امامزاه عبدالله در کوه منگشت در ایذه و باغملک، تالاب بین‌المللی شادگان، پالایشگاه، کلیسای ارامنه، و گورستان آمریکایی‌ها در آبادان، زیارتگاه سید غریب در جزیره مینو، پل های هشتگانه اهواز بر روی رودخانه کارون و بنای معین التجار در جوار رودخانه کارون، منزل ماپار با تزئینات خاص دوران پهلوی، آرامگاه علی بن مهزیار اهوازی در کنار ساحل و پادگان شهید محمودوند در اهواز، بزرگترین زیستگاه پرندگان در خاورمیانه در دشت آزادگان و... از دیگر مناطق گردشگری در خوزستان است.

به طور کلی خوزستان با این همه جاذبه گردشگری و تفرجی فراوان در تک تک شهرها که در این گزارش فقط به گونه‌ای از آنها اشاره شد هنوز ناشناخته می باشد، از سوی امکانات لازم برای حضور گردشگران در این محوطه‌ها و مناطق گردشگری طبیعی و تاریخی نیز بسیار محدود است.

عمده بازدیدها به فصل بهار و ایام نوروز با حضور کاروان‌های راهیان نور و مسافران به مکان‌های عملیایت جنگی و یادمان‌های شهدای دفاع مقدس محدود می‌شود، اما از سال جاری با تصویب سه منطقه نمونه گردشگری در سفر استانی دولت و تخصیص مبالغ اعتباری بدین منظور آینده‌ای روشن برای گردشگران خوزستان را نوید می‌دهد و آینده‌ای که امیدواریم همزمان کفاف مشاهده نتایج آن را بدهد.

پایان پیام/