مصطفی صفاری در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری شبستان با اشاره به ضرورت آسیب شناسی فضای مجازی اظهار داشت: بحث فضای مجازی یکی از بحث هایی هست که در دهه اخیر با آن درگیر هستیم و از مباحثی هست که نمی شود ذهن خود را فارغ از آن بدانیم؛ طبیعتا اگر بخواهیم دقیق وارد بحث شویم باید با آسیب شناسی به آسیب زایی آن بپردازیم و بدانیم بر چه هدفی بناگذاری شده و اینکه آیا می توانیم این هدف را طبق نیازهای خود مورد بررسی قرار دهیم؟
وی با برشمردن آسیب های فضای مجازی تصریح کرد: در دهه های اخیر از قِبَل بحث فضای مجازی، بین نسل جدید و خانواده ها پرخاشگری های بسیاری صورت گرفته؛ عامل این رفتار را چه می توانیم ببینیم؟
صفاری ادامه داد:انزوایی که نوجوان از جامعه می گیرد و در یک سیکل خاصی ذهن خود را کادر بندی می کند باید دید این انزوا زائیده چیست؟ چرا فعالیت بچه های ما نسبت به نسل قبل کمتر شده؟ چرا بچه های ما نسبت به نسل گذشته حالت سرخوردگی بیشتری دارند؟ حال باید دید این افسردگی که بعضا در نسل جدید شاید ببینید البته نمی شود مطلق گفت، خصوصا نسبت به کسانی که با فضای مجازی بیشتر درگیر هستند و زندگی آن ها به نوعی ممزوج با فضای مجازی شده این افسردگی، انزوا و ناراحتی های روحی و روانی از کجاست؟
وی ادامه داد: چرا در افرادی که اینگونه زندگی نمی کنند و ارتباط محدودتری با این فضا دارند کمتر این مشکلات را می بینیم افرادی که از زندگی با نظم و نسق خاصی برخوردار نیستند و معمولا در چنین افرادی بیماری های جسمی و روحی اعم از اضافه وزن، کمر درد، چشم درد و ...با عنوان آسیب خود را نشان می دهد؛ طبیعتا در بعد اخلاقی هم می بینیم یک مقدار اخلاق در جامعه ما در چنین افرادی رو به شکوفایی نرفته بلکه در حال اضمحلال است.
این استاد حوزه بیان کرد: چرا بین افرادی که با فضای مجازی به طور بی حساب و کتاب دمخور نیستند و افرادی که درگیرند چنین تفاوتی وجود دارد؟ در واقع در چنین افرادی بیشتر شاهد بی اخلاقی ها و فاصله گرفتن از معارف دین، واجبات و نماز اول وقت هستیم که در جامعه فعلی نمی توانیم بگوییم همه جامعه به این شکل است در واقع باید بگوییم گروهی از جامعه این چنین است که با چنین مصائبی دست به گریبان شدند.
به گفته این استاد حوزه و پژوهشگر علمی طبق یک بررسی میدانی معمولا کسانی که بیش از حد متعارف و مجاز تعیین شده از طرف متخصصین سواد رسانه و روانشناس به فضای مجازی، ورود پیدا کردند بیشتر دچار معضلات و آسیب ها شده اند؛ حال این نکته به ذهن می آید که آیا باید به طور کلی از این فضا دست کشید که در این بین بحث لزوم و ضرورت های استفاده از فضای مجازی مطرح می شود.
وی استفاده از فضای مجازی را در مقاطع مختلف زندگی امری انکار ناپذیر خواند و عنوان کرد: در بحث ضرورت باید بدانیم واقعیت امر این است که برای زندگی فعلی ما در سطح جامعه نمی توانیم از فضای مجازی دور باشیم و ناگزیریم به استفاده از آن؛ چرا که این فضا بسیاری از نیازهای علمی، تحقیقاتی، اقتصادی و اجتماعی و مسائل مختلف ما را تأمین می‌کند و عملا در زندگی ما به فضای حقیقی تبدیل شده است لذا نمی‌توانیم ضرورت استفاده از این فضا را انکار کنیم در واقع وقتی بحث مشاغلی چون استارتاپ ها یا موضوع مبلغین دینی در انتقال مبانی دینی، اعتقادی و انقلابی به کشورهای دیگر و کارهایی که در این زمینه انجام می دهند پیش می آید، اهمیت و ضرورت استفاده از این فضا مطرح می شود که در این راستا باید با مشورت افراد متخصص و دادن شکل و شمایل خاصی به این فضا، هدف گذاری مشخصی را تعیین و تعریف کرد.
وی با تأکید بر بحث اهمیت کسب سواد رسانه ای خاطرنشان کرد: کسانی می توانند به این فضا ورود پیدا کنند و صلاحیت استفاده از این بحث را دارند که علاوه بر نداشتن آسیب ها، طبق زمانبندی و هدف گذاری مشخصی، وارد این فضا شوند؛ مثلا برای سرگرمی مدت سه ربع آن هم به صورت متناوب نه پشت سر هم، برنامه ریزی شود تا حالت اعتیاد گونه نداشته باشد؛ در بحث های تحقیقاتی، تبلیغاتی، اجتماعی و اقتصادی هم بحث هدف گذاری بسیار مهم است. دومین چیزی که در این بین ضرورت پیدا می کند کسب سواد رسانه ای توسط متخصصین این حوزه هست چرا که اگر فارغ از سواد رسانه وارد این بحث شویم بیشتر از منفعت ها با اختلالات و مضرات آن مواجه می شویم به گونه ای که فرد در تشخیص صحیح از ناصحیح دچار مشکل شده و چه بسا به گمراهی کشانده می شود.
صفاری یادآور شد: در جامعه امروز ورود بدون هدف به فضای مجازی، افراد را از مباحث اخلاقی و ارتباطات صحیح اجتماعی دور می سازد و چه بسا چنین رابطه ای منجر به فساد اخلاقی و اجتماعی و روانی شود بنابراین سواد رسانه ای در ابقای اعتقادات دینی فرد نیز نقش مؤثری دارد چه بسا در اکثر موارد برخی به اسم گروهی علمی و ضد شبهه، کاربران را سرگرم می کنند در حالی که از طریق مراکز القای شبهه، فساد و بی اخلاقی پشتیبانی می شوند که با اخلاق و روحیات معنوی فرد در تعارض است؛ در واقع با تعیین زمان و هدفی مشخص در استفاده از این فضا، فرد می تواند علاوه بر جلوگیری از اتلاف وقت، بهره کافی را نیز از این شرايط داشته باشد.
وی با بیان لزوم تسلط خانواده بر سواد رسانه افزود: با توجه به مطالب مطرح شده باید دید این موضوع نسبت به جوان و نوجوان ما چگونه باید مورد تبیین قرار بگیرد چرا که جوان از سواد رسانه کافی و هدف گذاری ویژه برخوردار نیست و آسیب ها را طبیعتا نمی شناسد و طبق ضرورت و هدفی مشخص وارد فضای مجازی نمی شود که همین امر خود معضلات بسیاری به همراه دارد حال برای دوری از مسائل و مشکلات مربوطه، باید یک روش تعادلی برای آن ترسیم کنیم.
این استاد حوزه و پژوهشگر علمی ابراز داشت: گاهی والدین برای راحتی خود یا قطع سرو صدای بچه ها یا علت های مختلف، گوشی و تبلت به دستش داده و او را به حال خود رها می کنند که همین کار ضربه بزرگی برای بچه بوده چرا که با شخصیت فضای مجازی محور پرورش پیدا می کند؛ درواقع قبل از ورود نوجوان و جوان ما به فضای مجازی، پدر، مادر، حتی مسئولین و اجتماع هم باید نسبت به سواد رسانه آگاهی کافی داشته باشند تا نوجوان ما با تخصص بیشتری به این فضا ورود پیدا کند.
وی با بیان راهکارهای عملیاتی در زمینه ورود به فضای مجازی گفت: عملکرد صحیح خانواده برای آشنایی نوجوان با فضای مجازی از ورود اعتیاد گونه به این فضا جلوگیری می کند اگر والدین طبق ساعت و برنامه و هدف گذاری مشخصی اجازه ورود به این فضا را بدهند و نسبت به فضاهای دیگر و معضلات و مخاطراتی که می تواند به همراه داشته باشد آگاه سازی انجام دهند در واقع الگوی تعادلی مشخصی را ترسیم کنند در این مسیر عملکرد خوبی خواهند داشت؛ در واقع هرچه فضای خانه تلطیف تر و رابطه صمیمانه و توام با آرامشی بین والدین و اعضای خانواده وجود داشته باشد فرزندان از اینگونه آلودگی ها و مخاطرات فضای مجازی به دور خواهند بود.
صفاری بسیاری از خودکم بینی ها، حسادت ها و مشکلات بسیاری از بچه ها را زائیده این مبنا و القائات فضای مجازی دانست و افزود: با دوست یابی و معرفی افراد خوب و روابط صحیح خانوادگی و گفت‌و گو های اصولی همچنین استفاده از مشاورانی امین در فضای مدرسه، مسجد، هیئت و... می توان از مشکلات ورود به فضای مجازی پیشگیری کرد در واقع از ابتدا نباید اجازه ایجاد معضل را بدهیم تا به دنبال درمان باشیم؛ برای روند بهتر شکل گیری شخصیت فرزند ما و عدم ورود اعتیادگونه به فضای مجازی نیز می توانیم با همین سیکل پیش رفته و با تذکر و بهره مندی از تجارب افرادی که در نتیجه اعتیاد به این فضا ضربه خورده اند و آگاه سازی از عواقب آن و مراجعه به مشاوران و متخصصین سواد رسانه که به مبانی دینی پایبند هستند بسیار تأثیرگذار است.
وی تاکید کرد: باید توجه داشت که این مخاطرات تنها شامل حال جوان و نوجوان ما نمی شود بلکه این گروه، نسل آینده ما را تشکیل می دهند؛اختلافات خانوادگی و معضلات بسیاری که بین خانواده ها ایجاد شده، در کنار مواد مخدری که در گذشته ریشه خانواده ها را می سوزاند امروز اعتیاد به فضای مجازی این کار را می کند. مواردی چون طلاق، فرار از ازدواج، رو آوردن به ازدواج های ناصحیح، تفکراتی که فرهنگ اسلامی را کوته بین دانسته و دل به تفکرات غربی و غیر دینی سپرده و دائما بین افراد درگیری هست.
این استاد حوزه عنوان کرد: همه این ها زائیده ورود بدون حساب و کتاب به فضای مجازی است؛ وظیفه ما این است که قبل از ورود به فضای مجازی در نسل جوان بازنگری انجام شود و هم معضلات را نسبت به نسل فعلی خودمان اعم از پدر و مادر و جوانان ما که در حال حاضر زندگی می کند و هم در مسئولین نظام، باید به صورت عملیاتی فکری کرد و نسبت به این مسئله با دید بازتر و دقیق تری نگاه کرد نگاهی جمیع الاطراف و ذو ابعاد لازم است تا بتوانیم همه مسائل را در نظر بگیریم در واقع با دعوت از متخصصین سواد رسانه، علوم اجتماعی و اقتصادی در فضای رسانه، آسیب های این مسئله، راهکارهای برون رفت از این معضلات را تذکر دهند.
وی خاطرنشان کرد:دقیقا با یک فرهنگ سازی و کاری عملیاتی می توان بسیاری از مسائل را مدیریت کرد که در بحث فضای مجازی هم، خانواده و هم کسانی که مسئولیت سیاسی و اجتماعی دارند می توانند از این قاعده استفاده کنند تا با این فرآیند بتوانیم نسل خوبی داشته باشیم و به آن تکاپوی لازم و حرکت در مسیر اهداف سیاسی، علمی، اجتماعی،دینی بتوانیم نائل شویم.
نظر شما