بخت «هتل ایران» همچنان سیاه/ واگذاری به صندوق احیا هم نتیجه نداد

به گزارش خبرگزاری شبستان از رشت - مهری شیرمحمدی،

مهر ماه سال 1398، مدیرعامل و رییس هیئت مدیره صندوق احیاء و بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی، اعلام کرد: به منظور افزایش مشارکت عمومی، توسعه فضای رقابتی، ارتقاء سطح شفافیت و تنویر افکار عمومی در واگذاری‌های تشکیلات متبوع خود، ۵۴ بنای تاریخی آماده واگذاری در قالب این صندوق است. از میان بناهایی که صندوق احیا لیست آن را منتشر کرد، هتل ایران رشت، تی تی کاروانسرا در سیاهکل، خانه صادقی در لاهیجان و حمام مریان تالش از استان گیلان نیز قرار داشت. (نک روزنامه همشهری)

با گذشت حدود سه سال از این خبر، و حتی اعلام قیمت کارشناسی و اعلام برنده مزایده، خبری از واگذاری «هتل ایران» نیست. هرچند وزیر میراث فرهنگی اعلام می‌کند، که هتل ایران به شخص برنده واگذار شده، ولی شواهد نشان می دهد بخت هتل ایران، سیاه‌تر از این حرف هاست. زیرا مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان اخیرا درباره واگذاری هتل ایران می‌گوید: این بنای تاریخی در اختیار میراث فرهنگی است و مرمت آن نیز انجام شده است. منتها در صحبتی که با صندوق احیا داشتیم قرار بود ظرف مدت یک ماه پیمانکار و بهره بردار هتل ایران را معرفی کند. با توجه به گذشت زمان و عملی نشدن این تعهد، برای رفع بلاتکلیفی، ناچار به فسخ قرارداد و ادامه کار با سرمایه گذار جدید هستیم.

اما سئوال اینجاست، بنایی که با فراز و فرود زیاد بالاخره به مزایده گذاشته می‌شود، چرا فسخ قرارداد می‌شود. به‌نظر می‌رسد علت اصلی در عدم تغییر، هزینه زیاد برای مرمت دوباره بنایی باشد که تنها جرز ظاهری آن سالم مانده است! اخیرا، اداره کل میراث فرهنگی با همکاری بسیج، نمایشگاه صنایع دستی در هتل ایران برگزار می‌کند. بنایی که تنها در نمایشگاه‌های موردی به‌روی مردم باز می‌شود، فرصتی است برای بازدید. با این حال هر فرد عادی برایش این سئوال است که پس اتاق‌های عمارتی که روزگاری بهترین هتل رشت بود، کجاست؟! برخلاف نمای بیرونی هتل ایران که سالم مانده، بخش فوقانی هتل تنها جداره و جرز دیوار است که ستون‌های آهنی آن را نگه داشته است. طبقه اول نیز در طول زمان به عنوان واحدهای تجاری به افراد دیگری واگذار شده است.

ساختمان هتل ایران در شمال غربی میدان شهرداری رشت در فاصله سالهای 1308 تا 1314 خورشیدی ساخته می‌شود و به‌خاطر نوع معماری و همگونی‌اش با عمارت‌های نئوکلاسیک اروپایی در کنار دیگر بناهای فاخر میدان شهرداری رشت، در خرداد ماه سال 1356 و به شماره 1516 در فهرست آثار تاریخی ثبت می‌شود. بعد از انقلاب 1357، هتلی که پذیرای مسافرانی از طبقات بالای اجتماع بود، کاربری قبلی خود را از دست داده و به نفع بنیاد مستضعفان مصادره می‌شود. این مصادره تا سال 1377 ادامه می‌یابد و پس از آن، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، هتل ایران را از بنیاد مستضعفان خریداری می‌کند. سال 1386 هتل ایران به ظاهر مرمت می‌شود و از سال یاد شده مسئولان میراث فرهنگی وعده می‌دهند که قرار است هتل ایران «موزه مردم شناسی» شود. وعده‌ای که هیچگاه عملی نشد.

مرمت‌گر این بنا می‌گوید: «در زمان تصرف این بنا توسط بنیاد مستضعفان، دخل و تصرف‌های نابجایی در حذف عناصر سازه‌ای دیوارهای باربر، ستون‌ها و... رخ داده و بر اثر تخریب بنا در زمین لرزه سال 1369 و مرمت غیرعلمی و فنی بخش مرکزی، اصل بنا دچار خدشه شده بود.»

نیکروز شفیعی اضافه می‌کند: «تعمیرات انجام شده در زمان‌های مختلف مانند؛ گذاشتن سیمان روی کف چوبی قبلی، کم کردن ارتفاع اتاق‌ها با ایجاد سقف کاذب، اضافه کردن غیر اصولی عناصرالحاقی مانند بالکن سرتاسری در بخش حیاط مرکزی ایجاد تاسیسات گرما و سرمارسانی و تاسیسات بهداشتی حمام و توالت و از همه مهمتر تبدیل و واگذاری بخش‌هایی از هتل به واحدهای تجاری و رها شدن بنای اصلی از جمله آسیب‌ها بوده است.»

وی عنوان می‌دارد، تلاش کرده اصل بنا را به شکل نخست خود برگرداند و حفظ پوسته خارجی (نمای جبهه شرقی و جنوبی) هدف اصلی او بوده است. اولین اقدامش برای آسیب شناسی تجزیه و تحلیل‌های معماری و سازه‌ای و تهیه طرح مرمت، برداشت‌های دقیق ( رولوه) و مستند نگاری وضع موجود هتل بوده که به گفته وی این امر توسط  تیمی متخصص انجام شده است.

اگرچه شفیعی معتقد است، بنایی که با الحاقات سنگین شده، با حذف بار اضافی سبک کرده، ولی ظاهرا تنها پوسته خارجی بنا دست نخورده باقی مانده است.

عدم به نتیجه رسیدن واگذاری بنای هتل ایران به بخش خصوصی برای ما روشن نیست. همانطور که واگذاری تی تی کاروانسرا، خانه صادقی و حمام مریان روشن نشد. زیرا مسئولان علاقه‌ای ندارند مشکلات را شفاف بیان کنند. یک بار سخن از تغییر کاربری بنا به همان هتل است، یک بار رستوران و بار دیگر موزه مردم شناسی. به‌نظر می‌رسد برای بخش خصوصی مرمت دوباره بنا برای تغییر کاربری، اعتبار گزافی می‌خواهد و سودآور در سال‌های واگذاری در شرایط اقتصادی فعلی نخواهد بود.

اگرچه پوسته سفید و زیبای بنای هتل ایران، هر گردشگری را بطرف خود جلب می‌کند، اما بخت هتل ایران از وقتی سیاه شد که نظیف‌ترین هتل رشت مصادره شد.