کتاب فرهنگ فلسفۀ دکارت به همت علی افضلی ترجمه شد

خبرگزاری شبستان:کتاب فرهنگ فلسفه دکارت به همت دکتر علی افضلی ترجمه و روانه بازار شد. گفتنی است که این کتاب به قلم جان کاتینگم نگاشته شده است.
 دکتر افضلی درباره این کتاب نوشته است:پروفسور جان کاتینگم ( John Cottingham ) ـ اهل انگلستان و متولد 1943 م. ـ استاد ممتازِ بازنشستة دانشگاهِ Reading در انگلستان است و سِمَت‌های علمی و اجرایی متعددی در مراکز گوناگون علمی و آکادمیک داشته است. عمدة پژوهش‌های فلسفی وی بر محور اوایل دوران فلسفة جدید، فلسفة دین و فلسفة اخلاق دور می‌زند و تا به حال بیش از ده کتاب و نیز بیش از هشتاد مقاله در نشریات یا کتاب‌ها به صورت فردی یا با همکاری دیگران تألیف، ترجمه و یا ویرایش کرده است. کاتینگم به زبان‌های لاتین، یونانی و فرانسه مسلط است و مهم‌ترین تخصص وی در فلسفه‌های جدید، فلسفة دکارت است؛ امروزه او از بزرگ‌ترین دکارت شناسان جهان به‌شمار می‌رود و بخش مهمی از آثار وی مربوط به فلسفة دکارت است و رسالة دکتری وی هم در فلسفة دکارت بوده است. مهم‌ترین فعالیت کاتینگم در حوزة فلسفة دکارت، سَرویراستاری ترجمة آثار فلسفی دکارت از متون اصلی لاتینی و فرانسوی به زبان انگلیسی ـ در سه مجلّد ـ است که خودش مترجم اصلی بخش‌های مهمی از آن آثار ، مانند کتاب‌های « تأملات در فلسفة اولیٰ» و « اعتراضات و پاسخ‌ها»، بوده است.در حال حاضر این مجموعة سه جلدی کامل‌ترین مجموعة آثار فلسفی دکارت به زبان انگلیسی در جهان است که در سال‌های 1984 ـ 1991 از سوی انتشارات دانشگاه کمبریج به چاپ رسیده و بارها تجدید چاپ شده است. افزون بر این، کاتینگم کتاب‌های مستقل متعدد، و نیز بخش‌هایی از کتاب‌های دیگر را در فلسفة دکارت، شخصاً تألیف کرده و یا سَرویراستار آنها بوده است و مقالات بسیاری نیز در فلسفة دکارت دارد.

یکی از آثار ارزشمندِ فردی و مستقل کاتینگم در فلسفة دکارت، کتابِ«A Descartes Dictionary» است که کتابی مرجع در این زمینه به‌شمار می‌آید. وی در این کتاب تمام واژه‌ها و اصطلاحات تخصصی‌ای را که به نحوی به آموزه‌های علمی و فلسفی دکارت مربوط است، در قالب 143 مدخل به صورت الفبایی تنظیم و گردآوری کرده و نام هر یک از آثار دکارت را هم به صورت مدخل معرفی کرده است و در ذیل آن، اطلاعاتی سودمند دربارۀ هر اثر به دست می‌دهد. کاتینگم برخی از این مدخل‌ها را به اختصار یا با ارجاع به مدخل‌های دیگر و برخی دیگر را با تفصیل بیشتر و همگی را با استناد مستقیم به آثار خود دکارت شرح و بررسی می‌کند و گاه آرای دکارت را با دیگر فیلسوفان غرب مقایسه می‌کند و از این رو این اثر را تا حدّی می‌توان فلسفه‌‌ای تطبیقی در حوزة فلسفة غرب نیز به‌شمار آورد. این کتاب در واقع، دائرة المعارف موضوعی آثار و آراء و اندیشه‌های دکارت است که برای تمام معلّمان و متعلّمانِ فلسفة دکارت بسیار سودمند و قابل استفاده است. به دلیل ارزش و اهمیت این کتاب در دکارت‌پژوهی به ترجمه آن پرداختم که اکنون با نام « فرهنگ فلسفة دکارت » به علاقه‌مندان این موضوع تقدیم می‌شود.

دربارۀ این ترجمه  آمده است:

هیچ بخشی از کتاب از این ترجمه حذف نشده است و برای رعایت امانت حتی سرآغازِ کوتاه مؤلف در قدردانی از دیگران را هم ـ که متن کتاب با آن آغاز می‌شود ـ ترجمه کرده‌ام. در این اثر کوشیده‌ام ترجمه‌ای دقیق و در عین حال روان و قابل فهم از کتاب عرضه کنم؛ از این رو از ترجمۀ آزاد و غیر دقیق و نامطابق با متن پرهیز کرده‌ام‌ و در حدّ توان، تلاشم این بوده است که در این ترجمه در عین رعایت سلاست و روانی، کاملاً به متن امین و وفادار باشم و هیچ یک را فدای دیگری نکنم. در عین حال برای آن که ترجمه، روان‌تر و قابلِ فهم‌تر شود، در مواردی کلمه یا عبارتی را افزوده‌ام و برای تمییز آن از متن ـ حتی در مورد مرجع ضمایر، به استثنای موارد کاملاً روشن ـ آن را در داخلِ [ ] آورده‌ام. اما خودِ مؤلف نیز عباراتی را در داخلِ [ ] آورده است؛ برای تمییز این موارد از افزوده‌های مترجم، در پانوشت مشخص کرده‌ام که این کلمه یا عبارتِ داخل قلاب، افزودة کاتینگم است. اما کاتینگم در معرفیِ برخی از کتاب‌ها سال تألیف آنها را در داخلِ [ ] آورده است. تنها در اولین مورد و در پانوشت به این نکته اشاره کرده‌ام؛ بنا بر این، بی آن که در دیگر موارد متذکر شده باشم، افزوده‌های داخل [ ] در معرفی سال تألیف کتاب، از کاتینگم است. همچنین توضیحاتی را ـ مختصر یا مفصّل ـ در پانوشت آورده‌ام و در انتهای مطلب، آنها را با علامت م. ـ به نشانۀ افزودۀ مترجم فارسی ـ مشخص کرده‌ام. در پاراگرف‌بندی‌ها، در برخی موارد از متن انگلیسی پیروی نکردم و برای بهتر شدنِ نمای صفحات و تفکیک بهترِ مطالب، به‌ویژه در بسیاری از نقل قول‌ها، پاراگراف‌ها را بیشتر کرده‌ام. در این ترجمه، در مقایسه با ترجمۀ اعتراضات و پاسخ‌ها، در انتخاب برخی معادل‌ها، به‌ویژه در نام‌های خاص، تغییراتی داده‌ام. در نگارش نام‌های خاص، غالباً از کتاب فرهنگ تلفظ نام‌های خاص، تألیف فریبرز مجیدی پیروی کرده‌ام و معادل انگلیسیِ آنها را در نخستین مورد، در پانوشت آورده‌ام. در متن انگلیسی، عبارات متعدد لاتینی، فرانسوی و یونانی وجود دارد که آنها را غالباً به پانوشت منتقل کرده‌ام ولی ترجمة تمام آنها در متن آمده است. در پایان متن انگلیسی، کتابنامۀ مفصل و ارزشمندی وجود دارد که عمدتاً مربوط به فلسفۀ دکارت است و آن را عیناً در انتهای این ترجمه آورده‌ام و فقط چند سطر آغازین مؤلف در معرفیِ این کتابنامه و عنوان‌های مربوط به هر بخش آن را ترجمه کرده‌ام. کاتینگم و همکارانش در مجموعۀ سه جلدیِ آثار فلسفیِ دکارت، گاهشمار کوتاهی از زندگی و آثار وی آورده‌اند که آن را مفید یافتم و در این ترجمه آوردم. یقیناً این اثر خالی از کاستی‌ها و اشتباهات نیست. برای همیشه مرهون لطف خوانندۀ عزیزی هستم که مرا متذکر آنها کند.

در این ترجمه، مدخل‌ها به همان ترتیب خودِ کتاب یعنی به ترتیبِ الفبای انگلیسی آورده‌ شده‌اند، ولی در عین حال برای آن که خوانندگانی که به معادل‌های فارسی در فلسفۀ دکارت بیشتر توجه دارند ساده‌تر بتوانند به مدخل‌های موردِ نظرِ خود دست یابند، فهرست آنها را به ترتیب الفبای فارسی هم تنظیم کرده‌ام. یکی از ویژگی‌‌های مثبت و ارزشمند این کتاب، نمایة (Index) جامع، دقیق و بسیار سودمند آن است که آن را به طور کامل ترجمه و با صَرفِ وقت و دقت بسیار، به ترتیبِ الفبای فارسی تنظیم کردم. در این نمایه تمام موضوعاتی که حتی چند کلمه دربارة آن در این فرهنگ نوشته شده، فهرست شده است، خواه مدخل مستقلی دربارة آن موضوع وجود داشته یا نداشته باشد؛ از این رو خوانندة محترم برای اطلاع از فهرست کاملِ همة موضوعات و ارجاعات مرتبط با آنها، حتماً باید به ترجمة نمایه مراجعه نماید و به مدخل‌ها بسنده نکند. اما افزون بر موضوعات و ارجاعاتِ مندرج در نمایة انگلیسی، موضوعات دیگری را هم در ترجمة نمایه افزوده‌ام و با علامتِ ← به مدخل‌های اصلی و مرتبط ارجاع داده‌ام؛ بنابراین، تمام ارجاعاتی که در ترجمة نمایه با علامتِ ← آمده است از اضافات مترجم است. این نمایه، علاوه بر موضوعات، شامل نام‌های خاص (اشخاص و....) هم می‌شود؛ اما تنها به ذکر نام اشخاص بسنده نشده و ذیل بسیاری از آنها نکات علمی و فلسفی مربوط به آنان هم که در این فرهنگ آمده، در نمایه مشخص شده است. همچنین نام‌های دیگری را هم که در نمایة انگلیس نیامده و یا در توضیحات خود آورده‌ام، به نمایه افزوده‌ام و علاوه بر خودِ نام‌های خاص، مانند ارسطو یا اسپانیا، تمام مواردی را هم که با یای نسبت آمده است، مانند ارسطویی یا اسپانیایی ـ و در نمایة اصلی وجود ندارد ـ در ترجمة نمایه و ذیل همان نام ـ و بدون یای نسبت ـ گنجانده‌ام. به هر حال، ترجمة این نمایه، چه در موضوعات و چه در نام‌های خاص اضافاتی بیش از نمایة اصلی دارد.

در اصلِ کتاب شماره‌های مقابلِ هر موضوع، شمارة صفحاتِ متن انگلیسی است و چون آوردن آن برای خوانندگان این ترجمه بی‌فایده بود، از این رو با زحمت زیاد یکایکِ این شماره‌ها ـ که بالغ بر صدها مورد می‌شد ـ با صفحات ترجمة فارسی مطابقت داده شد؛ بنابراین در این نمایه، شماره‌های مقابلِ هر موضوع، شمارة صفحاتِ همین ترجمه فارسی است. غیر از ترجمة این نمایه، که در واقع فهرست موضوعی و اعلامِ این فرهنگ به شمار می‌آید، فهرست مدخل‌ها (خارجی به فارسی و فارسی به خارجی)، فهرست واژه‌ها و اصطلاحات (خارجی به فارسی و فارسی به خارجی) و فهرست منابع را هم افزوده‌ام. چون نمایة حاضر، شامل نام‌های خاص (اعلام) هم می‌شود، نیازی به تهیة فهرست مستقل برای این نام‌ها نبود. همچنین از آن جا که در متن فرهنگ، مدخل‌ها و ترجمة آنها آمده است، در فهرست واژه‌ها، فقط واژه‌ها و اصطلاحاتی را آورده‌ام که خود یا معادل‌هایشان در مدخل‌ها وجود ندارد. هر چند بیشترِ مدخل‌ها و واژه‌های فهرست شده، به انگلیسی است، ولی چون تعدادی از آنها به لاتین است، فهرست‌های مربوط به آنها را با عنوان‌های خارجی به فارسی و فارسی به خارجی آورده‌ام. در ترجمة متن فرهنگ و نیز در نمایه، موضوعاتی با حروف ضخیم‌تر (پُر رنگ‌تر) ـ و در متن انگلیسی با حروف بزرگ ـ آمده است که نشان می‌دهد این موضوعات، به صورت مدخل در کتاب آمده‌اند.
انتهای پیام/