مسجد؛ تبیین گر معارف قرآن و اهل بیت(ع)

خبرگزاری شبستان: دین انسان‌ پرور اسلام به‌عنوان خاتم و کامل‌ترین دین الهی مناسک و آیین‌های بندگی متفاوتی را برای تقرب به خدواند تبارک و تعالی دارد. نماز به‌عنوان رسمی‌ترین رفتار و آیین عبادی در این دین نماد کمال پرستش و نیایش است. در میان اعمال نماز نیز سجده ویژگی منحصر ‌به ‌فردی دارد که تکرار دو دفعه‌ای آن در هر رکعت، نشان از همین اهمیت دارد؛ چراکه خدای متعال بنابر نص آیه پایانی سوره علق برای تقرب به خویش به رسول مکرم خود امر به سجده می کند. نکته جالب‌تر آنکه همگان نیز پس از قرائت آن نیز واجب است که به سجده بروند. در روایات متعددی نیز نزدیک‌ترین راه برای نیایش با خدا همین عمل سجده است. این نکته می‌تواند مهمترین دلیل در نامگذاری «مسجد» به این نام باشد.

اهل‌بیت(ع) به‌عنوان مقربان درگاه الهی اهتمام خاصی را به مسجد دارند. ابعاد مختلف اهتمام حضرات معصومین(ع) به مسجد در روایات متعددی آمده که در نوع خود کم‌نظیر و در بعضی موارد بی‌نظیر است. در سیره اهل‌بیت( ع) از مراعات حداقل‌های فردی تا فعالیت‌های گسترده اجتماعی در این مکان مقدس مورد توجه قرار گرفته است که در این نوشتار به بخش‌هایی از آنها اشاره می شود.

انسان ذاتاً آزادی‌طلب است؛ لذا برای به دست آوردن این هدف بلند دست به هر تلاش وکوششی می‌زند. در ماجرای تولد مریم مقدس در قرآن کریم به نقل از مادر ایشان آمده که: «رب انی نذرت ما فی بطنی محررا؛ پروردگارا من نذر کردم این فرزند در شکم خویش را آزاده [از قیود بندگی غیر خودت]».

در روایات متعدد آمده است که خاک مسجد و تمامی متعلقات آن مربوط به خداوند تبارک و تعالی است و هرگز در مالکیت هیچ خلقی قرار نمی‌گیرد؛ چنان‌که در روایتی از امام صادق(علیه السلام) آمده: «اِنَّما اُمِرَ لِتَعْظیمِ الْمَساجِدِ لِأنَّها بُیُوتُ اللهِ فِی الْارْضِ؛ امر به تعظیم مساجد به خاطر این است که مساجد خانه‌های خدا در روی زمین است».

بازار آخرت

در روایتی از نبی مکرم اسلام(ص) آمده است که فرمودند: «اَلمَساجِدُ سُوقٌ مِنْ اَسْواقِ الآخِرَةِ، قِراها اَلْمَغْفِرَةُ وَ تُحْفَتُها الْجَنَّةُ؛ مساجد بازاری از بازارهای آخرت است که در آن بر سفره آمرزش می‌نشینند و با هدیه‌ بهشتی بدرقه می‌شوند».

نکته جالب توجه در روایت، تشابهی است که بین مسجد و بازار قرار داده می‌شود. شاید حکمت این مسئله در این نکته است که انسان ذاتاً موجودی منفعت طلب است که اغلب گرایش به چیزهایی دارد که حداقل سودآوری را برایش داشته باشد؛ لذا روایت با تشبیه این مکان به بازار گویای تأمین منفعت اخروی انسان‌های مؤمن است.

شاید وجه دومی که در روایت با این تشبیه وجود دارد جایگاه اجتماعی مسجد در سوددهی اخروی به اجتماع مؤمنین و حتی غیرآنان باشد؛ چراکه انسان مؤمن مسجدی به واسطه فرهنگی مسجدی نمی‌تواند خودخواه و منفع‌طلب و متجاوز به حق دیگران باشد و اجتماع مؤمنان تنها به منفعت طلبی اخروی می‌اندیشد. کارشناسان حوزه مسجد نیز در گفتگو با شبستان به تبیین جایگاه مسجد در ترویج معارف قران واهل بیت(ع)، اهمیت مسجد در قران کریم و اهمیت خدمت گزاری به خانه های خدا پرداخته اند.

خدمت به مسجد جایگاهی بالاتر از امامت دارد

حجت‌الاسلام تقی قرائتی، مدیر مؤسسه مسجد با اشاره به اینکه شریف‌ترین شغل خدمت‌گزاری مسجد است به خبرنگار شبستان گفت: در قرآن کریم به امامت پس از خدمتگزاری مسجد تأکید شده است چرا که خدمت به مسجد فخر انبیا بوده است.

وی افزود: خدمت به مسجد علاوه بر جنبه عبادی، نوعی خدمت به بندگان خدا محسوب می‌شود و هیچ چیز بهتر از خدمت به خلق عابد خدا نیست.

حجت‌الاسلام قرائتی با بیان ویژگی خادمین مساجد تصریح کرد: وقتی خدمت به مسجد بهترین شغل محسوب می‌شود بنابراین متدین‌ترین و بهترین افراد خادم مسجد می شوند.

مدیر مؤسسه مسجد اذعان کرد: خداوند به حضرت ابراهیم (ع) و فرزندش اسماعیل(ع) خدمت به خانه خدا و طهارت و پاکیزگی آن را سفارش می‌کند، این نشان‌دهنده خدمتگزاری افراد صالح بر مسجد است. در کشور ما با توجه به اینکه افراد لایق بر خدمتگزاری مسجد زیاد هستند ولی همواره شاهدیم که به دلیل بی‌توجهی‌هایی که به مساجد می‌شود افراد زیادی نمی‌توانند به خدمتگزاری مسجد مشغول شوند.

شیوه اداره مساجد باید براساس تقوا باشد
حجت الاسلام یعقوب جعفری، پژوهشگر و مفسر قرآن کریم با اشاره به اینکه مساجد در صورتی می‌توانند به مسجد مورد نظر خدا که نمونه آن مسجد قبا است نزدیک شوند که در آنها کارها برای خدا و احیای دین خدا باشد نه برای شهرت طلبی، تحقیر و تعریف از دیگران،گفت: در واقع فقط ساختن مسجد بر اساس تقوا مهم نیست بلکه باید شیوه اداره کردن مسجد و کارهایی که در آنجا صورت می‌گیرد نیز بر اساس تقوا باشد.

این استاد حوزه و دانشگاه با تبیین ویژگی های خادمین مساجد گفت: در آیه 19 سوره توبه خداوند از دو گروه خادمان مشرک مسجد‌الحرام یاد شده و فرموده است: «أَجَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَجَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللّهِ لاَ یَسْتَوُونَ عِندَ اللّهِ وَاللّهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ؛ آیا سیراب ساختن حاجیان و آباد کردن مسجد الحرام را همانند کار کسانى پنداشته‌‏اید که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده و در راه خدا جهاد مى‏‌کند (نه این دو نزد خدا یکسان نیستند و خدا بیدادگران را هدایت نخواهد‌ کرد).

وی با بیان اینکه در واقع این آیه ناظر بر عمل و رفتار مشرکان در عصر پیامبر(ص) است، که منصب‌هایی موروثی برای اداره مسجدالحرام از جمله سقایه‌الحاج، یعنی آب دادن به حجاج و کلید داری کعبه داشتند، تصریح کرد: مشرکانی که منصب‌هایی در مسجدالحرام داشتند به خاطر این مناصب به خود افتخار می‌کردند و خداوند در آیه 19 سوره توبه خطاب به این افراد می‌فرماید که تعمیر مسجد‌الاحرام و آب‌دادن(خدمت کردن) به حجاج با تفکرات شرک‌آلود ارزشی ندارد بلکه آنچه ارزشمند است ایمان به خدا و روز قیامت و جهاد در راه خداست و آب دادن و خدمت‌رسانی به حجاج باید همراه با ایمان باشد.

این پژوهشگر قرآنی اظهار کرد: در مساجد ما عده‌ای از متصدیان امور مسجد خادمین مسجد را برای خود افتخار دانسته و برای خدا و از روی ایمان کار نمی‌کنند بلکه برای شهرت‌طلبی کار می‌کنند و عده‌‌ای هم هستند که مخلصانه و از روی ایمان و عقیده به مسجد کمک می‌کنند، مفهوم آیه 19 سوره توبه باید مصداقی عملی برای خادمین مساجد باشد.

وی با بیان اینکه تبیین ارزش خدمت در مسجد و تشریح جایگاه خادم برای مردم، نیروهای فرهنگی را به این امر خطیر، حساس و ارزشمند، ترغیب می کند و می تواند کمبود خادم را نیز کاهش دهد، اذعان کرد: اگر برای مردم بیان شود که حضرت ابراهیم و اسماعیل (ع) وظیفه نظافت مسجد الحرام را عهده دار بودند، جایگاه خدمت به مسجد احیا می شود.

زندگی حضرت ابراهیم و اسماعیل و ارزش خدمت به مسجد
حجت الاسلام ابراهیمی، عضوشورای سیاستگذاری ائمه جماعات نیز با اشاره به اهمیت جایگاه مسجد در تبین معارف قرآن تصریح کرد: خداوند در قرآن کریم می فرماید: «و عهدنا الی ابراهیم و اسماعیل ان طهرا بیتی لطائفین والعاکفین والرکع السجود؛ و به ابراهیم و اسماعیل فرمان دادیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و معتکفان و رکوع کنندگان و سجود کنندگان پاکیزه کنید.» بنابراین عهده داری و مسئولیت نظافت خانه خدا توسط دو پیامبر بزرگ الهی نشان دهنده عظمت مسجدالحرام و ارزش خدمت به خانه خدا است.

رئیس سابق مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور افزود: نیروهای فرهنگی در کشور وجود دارند که علاقه مند هستند در اماکن مذهبی و مساجد به خدمت بپردازند بنابراین با تقسیم کار به نوبت می توان وظیفه خدمت به مسجد را به عهده آنان گذاشت و بدین وسیله نیروهای فرهنگی و ارزشی را در کار مقدس خدمت به مسجد فعال کرد و جایگاه خدمت به مسجد را در جامعه ارزشمند و احیا کرد.

پایان پیام/