به گزارش خبر گزاری شبستان، دکتر رضا ماحوزی، استادیار گروه فلسفه دانشگاه شهید چمران اهواز در همایش فارابی و تاسیس فلسفه اسلامی پیرامون موضوع "نسبت سیاست و اخلاق در اندیشه فارابی"، گفت: دیدگاه فارابی از منظر سیاسی و اخلاقی به دنبال نیل به سعادت برای انسان‌ها است، فارابی معتقد است تمام اجزای تفکر همچون اعضای یک اندام ارگانیک بزرگ هستند که برای پابرجایی این پیکره تلاش می‌کنند.
استادیار گروه فلسفه دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: فارابی تلاش می‌کند تا در کتاب "اندیشه‌های اهل مدینه فاضله" نسبت سه مؤلفه انسان، خدا و جهان را در یک رابطه ارگانیکی تبیین کند.
وی ادامه داد: از نظر فارابی انسان حیوان ناطقی است که قوه ناطقه، نه در آغاز حدوثش فعال و نه فعالیت‌اش برای همگان میسر است بلکه فعلیت یافتن قوه ناطقه در نفس انسان منوط به فیض و الطاف الهی و تلاش فرد برای گرفتن و بارورکردن این فیوضات است.
ماحوزی ادامه داد: از نظر فارابی آدمی از 2 گوهر تشکیل شده است مادامی که گوهر قوه ناطقه در انسان در ارتباط با قوای نباتی و حیوانی و علیت مکانیکی بدن انسان قرار داشته باشد هیچ‌گاه نمی‌تواند به طور خالص و فی‌نفسه ایفای علیت کرده و به حقیقت ذات انسان دست پیدا کند.
این استاد دانشگاه، آزادی در دیدگاه فارابی را همچون افلاطون دانست و گفت: دست یافتن به عقلانیت محض برای انسان همان آزادی انسان است، این فعلیت یافتن یعنی تجرد از ماده (بدن) یا دیگر قوای حیوانی و نفسانی انسان که فارابی از آن به عنوان تشبه به اله یاد کرده است.
وی ادامه داد: یعنی وقتی قوه ناطقه انسان بتواند فیوضاتی که خداوند به او بخشیده را از طریق عقل فعال، دریافت کند و بتواند قوه عقلی خود را از حالت بالقوه بالفعل کند می‌تواند همچون یک موجود معقول خالص شود که همانا مقام آزادی نفس ناطقه انسان از علیت مکانیکی بدن و دیگر قوای نفسی مربوط به انسان شود.
این استاد فلسفه با اشاره به تأکید فارابی بر تأثیر شرایط پیرامونی و محیطی بر تصمیم‌های انسان و اجتماعی بودن ذاتی انسان گفت: انسان می‌تواند سعادت خود را با زندگی در اجتماع بدست آورد، فارابی با پرداختن به بحث اندیشه سیاسی مدینه‌ای را طراحی می‌کند که علاوه بر اینکه با نیل انسان به سعادت مغایرتی نداشته باشد حتی او را برای رسیدن به این هدف یاری هم نماید.
ماحوزی به پیوند و وحدت اندیشه سیاسی و اخلاقی فارابی در مقوله نیل به سعادت اشاره کرد و اظهار کرد: رفتن به سمت سعادت در مدینه‌ای حاصل می‌شود که اولا خود مدینه ساختار درستی داشته باشد و در ثانی در این مدینه اندیشه‌ها و قوانینی باشد که ضامن رسیدن انسان به سعادت باشد.
استادیار گروه فلسفه دانشگاه شهید چمران اهواز، شرایط این مدینه فاضله را از نظر فارابی این‌چنین عنوان کرد: مدینه باید دارای نظمی باشد که با طبیعت انسان تطابق داشته باشد، طبق نظریه فارابی نفس انسان از عالم دیگری حادث شده و قبل از حدوث با نظم کیهانی آشنا بوده و در واقع نباید در مدینه‌ای زندگی کند که نفس انسان با آن مدینه ناآشنا باشد چرا که عدم هارمونی بین نفس انسان و نظم مدینه منجر به تنش در روحیات انسان طالب سعادت می‌شود.
ماحوزی شرط دوم فارابی را برای سعادت انسان، قوانین مقدس عنوان کرد و گفت: مدینه فاضله باید قوانین معقول و مقدسی داشته باشد که از طریق رییس مدینه و ارتباط با عقل فعال و بر مبنای معرفت به خدا، جهان و ذات انسان اداره شود، این قوانین تعیین‌کننده اموراتی آشنا برای نفس ناطقه و ضامن نیل فرد به سعادت است.
وی در ادامه به شرط سوم اشاره کرد و گفت: در مدینه‌ای که ساختار و نظم و قوانین مشخص دارد هر فرد باید کاری را انجام دهد که به او محول شده است، این شرط در اندیشه‌های فارابی تعیین‌کننده محور اصلی رابطه فلسفه سیاسی و نظریه اخلاق است. افرادی که در این مدینه زندگی می‌کنند باید تلاش کنند تا این مدینه با قوانین و ساختار خود پابرجا بماند.
این استاد دانشگاه به شباهت اندیشه‌های فارابی و افلاطون اشاره کرد و گفت: هر دو فیلسوف مدینه فاضله را نه به دلیل تحقق بر روی زمین بلکه صرفا طرحی برای الگوگیری حکومت‌های زمینی ترسیم کرده‌اند که راه را از بیراه به انسان‌های طالب سعادت نشان دهد.
وی درباره نظریه فارابی در زمینه اداره کشور گفت: فارابی معتقد است همیشه نبی وجود ندارد تا از او استفاده شود، بنابراین از رییس دوم مدینه سخن می‌گوید و او را صرفا شخصی می‌داند که مطلع از حکمت، آشنا به علم فقه و کلام باشد و برای وضع قوانینی که در راستای یافتن حد وسط بر مبنای عقلانیت و بر اساس نیازهای هر زمان و سعادت انسان‌ها گام بردارد. حد وسط ممکن است در منطقه زمانی تا زمان دیگر و منطقه جغرافیایی متفاوت باشد.
همایش فارابی و تاسیس فلسفه سلامی، عصر پنج شنبه، هفتم بهمن در سالن صدرالمتالهین بنیاد حکمت اسلامی صدرا به کار خود پایان داد.
پایان پیام/
نظر شما