مدرسه هدایت ارومیه؛ بنای تاریخی دوره قاجار

خبرگزاری شبستان // ارومیه

بنای هدایت یکی از خانه‌های قدیمی شهر ارومیه است که به مدرسه قدیمی هدایت مشهور است. این مدرسه قدیمی در بافت متراکم و مسکونی و در ضلع غربی خیابان امام کوچه مهر، امیرنظمی سابق احداث شده است.

مدرسه هدایت از آثار زیبای شهر ارومیه است و روزگاری از خانه‌های‎ ‎اشرافی شهر ارومیه به شمار می‌رفت که با توجه به تخریب ‏کتیبه های مربوط به بنا،‎ ‎تاریخ دقیق احداث و نام معمار سازنده آن مشخص نیست اما در زمان احداث، متعلق به‎ ‎خوانین قاجار بوده است.

در ‏ضلع شرقی این مدرسه، بازار تاریخی ارومیه قرار دارد که‏‎ ‎از قسمت‌های مختلف و سراهای متعدد تشکیل شده است و در هر سرا صنف ‏خاصی فعالیت دارد. ‎قسمتی از بازار، دو طبقه است و درون آن مسجد و حمام‌های مختلفی تعبیه شده است. ‏‎
 

با توجه به نوع مصالح و فرم معماری، تاریخ احداث آن در سال 1303 است و قدمت آن به اواخر دوره قاجار می رسد.

این بنا در واقع توسط شهریاران احداث شده است و در جنگ جهانی اول هم مدتی فرانسوی ها از بنای فوق استفاده نموده اند.

کاربری مدرسه هدایت در ابتدا برای سکونت بوده است ولی در سال 1347 توسط مالک جدید به مدرسه تغییر می کند.

مدرسه هدایت طبق معماری سنتی ایرانی دارای اندرونی و بیرونی نسبتا زیبایی می باشد.

واحدهای ساختمانی مدرسه شامل 8 واحد مسکونی که به ترتیب سه اتاق با پنجره ارسی بالا رو در بخش جنوبی حیاط و یک ایوان (با 2 ستون مدور به عمق تقریبی 3 متر) در ضلع شمالی حیاط اندرونی که در امتداد آن 2 اتاق دیگر به صورت قرینه در طرفین راهروها فضاسازی شده اند.

هسته مرکزی این بافت را شاه نشین نسبتاً بزرگی که مشرف به حیاط اندرونی است تشکیل می دهد.

ضمناً با توجه به اتصال دیوار جنوبی مسجد مناره به صحن مدرسه معلوم می‌شود که این مسجد بعد از مدرسه هدایت ساخته شده است.

مهم ترین و با ارزش ترین بخش مدرسه را ساختمان ضلع جنوبی صحن تشکیل می دهد که رو به شمال و در میان حیاط های بیرونی و اندرونی قرار گرفته است.

سر در ورودی ساختمان اصلی مدرسه با طاق های هلالی شکل در دو جبهه با رعایت قرینه سازی به سالن اصلی متصل می شود.

نمای شمالی ساختمان با ایوان کم عمق با ستون ها و قوس های نیم برجسته مزین به آجرهای لعابدار فیروزه ای رنگ شده اند.

پیشانی ایوان با کاشی های هفت رنگ تزئین شده که متاسفانه اکثر آنها از بین رفته است و اندکی از آنها با نقش گل و بته باقی مانده است.

تالار اصلی مدرسه در دو جبهه نمای شمالی و جنوبی دارای ارسی های عظیمی است که با شیشه های رنگی تزئین شده است.

حیاط های مدرسه به فرم چهارگوش با دیوار کشی آجری و پایه های سنگی و آجری با طاق نماهایی از آجر لعابدار فیروزه ای آرایش یافته است.

در دو ضلع جنوبی و غربی حیاط ساختمان هایی با زیرزمین وجود دارد که از سطح حیاط چند پله پایین تر است.

مصالح بکار رفته در زیرزمین تا ارتفاع یک متر با سنگ های خاکستری تراش و در طبقه همکف از آجر استفاده شده است.

پایان پیام/