به گزارش خبرگزاری شبستان، روز دوشنبه دوم بهمن ماه 1402 شمسی، نشست علمی با عنوان «بازتاب دفاع از فلسطین در حیات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایرانیان» با سخنرانی دکتر کامیار صداقت ثمرحسینی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و با دبیری آقای محمد باغچقی عضو گروه امت و تمدن پژوهشکده باقرالعلوم(علیه السلام) در محل پژوهشکده حضرت باقرالعلوم علیه السلام در شهر قم برگزار شد.
دکتر صداقت ابتدا به این موضوع اشاره کرد که شخصیت یک فرد و یک جامعه و یک امت در بستر هشیاری او در قبال خویش و تاریخ خویش بروز و ظهور پیدا می‌کند. و اگر جامعه‌ای از تاریخ واقعی خود مطلع نباشد و درباره آن تفکر و اندیشه‌ورزی نکند، دچار بحران هویت می‌شود. لازمه اشغالگری صهیونیست‌ها، تحریف تاریخ از طریق تغییر نام‌های تاریخی؛ تغییر نقشه‌های تاریخی؛ تغییر نشانه‌ها و نمادها برای تغییر در نگرش نسلهای آتی بود که سخنران مثال‌هایی از تحریف گسترده تاریخ را در آثار دو صهیونیست به نام‌های برنارد لوئیس (کتاب اعراب در تاریخ) و حبیب لِوی (کتاب احکام و مقررات حضرت موسی علیه‌السلام) آورد. در چنین وضعیتی، همچنان که در کتب منطق و. علم معانی نظیر کتاب مطول از تفتازانی مطرح است، اخبار تاریخی برای حقیقت‌سنجی از یکسو باید به واقعیت خارجی عرضه شوند و از سوی دیگر، از بررسی واقعیت خارجی وارد اسنادهای خبری شد.
سپس سخنران به جلوه‌های مختلفی از تاریخ فلسطین در ایران اشاره کرد. بحث آغازین وی فلسطین در دوران دفاع مقدس و نمادهای آزادی فلسطین در میان رزمندگان اسلام بود که در مجموعه مستند فاخر جنگی «روایت فتح» از شهید سید مرتضی آوینی قابل مشاهده است. شعارهای رزمندگان و اینکه راه قدس از کربلا می‌گذرد؛ نامگذاری عملیات جنگی به بیت‌المقدس یا طرق القدس؛ رواج نوحه‌های ماندگاری مانند «بهر آزادی قدس از کربلا باید گذشت» و تجلی فلسطین در وصیت‌نامه‌های شهیدان دوران دفاع مقدس از جمله آن‌ها بود که نمونه‌وار به برخی از آن‌ها اشاره شد.
دکتر صداقت موضوع جهاد در راه فلسطین را دارای قدمت به مراتب بیشتری از دوران دفاع مقدس دانست که به یک اعتبار به سال 1948م یعنی 1327 شمسی باز می‌گردد؛ چنانکه مرحوم استاد محمدرضا حکیمی صراحتاً نوشته است که «در آن روزگار، خود شخصاً دفتر ثبت‌نامه اعزام مجاهدان برای جهاد در فلسطین را در فیضیه قم دیده است.» اسناد تاریخی به ویژه گزارشهای شهربانی دولت وقت ایران نشان می‌دهد که در شهرهای مختلف ایران از جمله قم، تهران، ملایر، شوشتر، اهواز، آبادان، دزفول و ... دفاتری مردمی زیر نظر عالمان دینی برای ثبت‌نام از مجاهدان افتتاح شده بود و با اقبال مردمی نیز مواجه شده بودند. سخنران ز باب نمونه یکی از اسناد شهربانی را به همراه اعلامیه مرحوم آیت‌الله حاج سید علی کمالی دزفولی را که در آن مطب پزشکی بنام حکیم شوشتری، جهت دفتر ثبت نام مجاهدان برای اعزام به فلسطین در نظر گرفته بود، قرائت کرد. بدیهی است در آن روزگار مردم مایل به جهاد برای فلسطین بودند ولی دولت وقت درصدد کنترل اوضاع و ممانعت از آن بود و با نگرانی تحرکات مردمی را رصد می‌کرد. در آن دوران، فدائیان اسلام نیز متعاقب با گردهمایی سال 1327 شمسی توسط آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی در تهران که با صدور بیانیه آیت‌الله العظمی بروجردی در دفاع از فلسطین همراه بود، از ثبت نام 5000 مجاهد برای اعزام به جهاد در فلسطین خبر دادند.
سپس سخنران به دیگر تجلی‌گاه فلسطین در ایران یعنی تظاهرات مردمی در حمایت از آن اشاره کرد که در شعارهای ماندگار انقلاب اسلامی ثبت شده است و می‌توان آن‌ها را در کتاب‌های «ف‍ره‍ن‍گ شعارهای انقلاب اسلامی» از م‍رک‍ز اسناد انقلاب اسلامی و خصوصاً کتاب «انقلاب» از دکتر علی کمالی (تدوین سال 1358 شمسی) مشاهده کرد. شعارهای «مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل» و «فلسطین پیروز است اسرائیل نابود است» از پربسامدترین آن‌هاست. بخشی از آن تظاهرات به روز قدس (آخرین جمعه ماه رمضان هر سال) اختصاص داشت که از اولین سال استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران همه ساله برگزار شد و دیگر تظاهرات که جلوه خاصی در مبارزه با اسرائیل داشت، به تظاهرات برائت از مشرکان اختصاص دارد.
سخنران سپس وارد تجلی فلسطین در فتاوی جهادیه علمای شیعه شد که به طور کلی از دهه 1910 م در جریان جنگ جهانی اول (1914 تا 1918 یعنی سالهای ۱۲۹۳ تا ۱۲۹۷ شمسی) در فتاوی آیات آخوند خراسانی، ملا عبدالله مازندرانی؛ شیخ الشریعه اصفهانی؛ محمدکاظم یزدی مشاهده می‌شود.
به طور خاص، دفاع از فلسطین و مبارزه با صهیونیسم، در اندیشه امام خمینی و مقام معظم رهبری دیده می‌شود که همواره بر نابودی اسرائیل تاکید داشتند. از دیگر علمای امامیه می‌توان به فتاوی آیات عظام شیخ محمدحسین کاشف الغطاء؛ شیخ عبدالکریم زنجانی؛ سید حسین بروجردی؛ سید ابوالقاسم کاشانی اشاره کرد. دکتر محمدحسن رجبی دوانی نظیر کتاب "مروری بر مواضع ضداستعماری و ضدصهیونیستی روحانیت شیعه در دوره معاصر" یا کتاب "رسائل جهادیه" منعکس شده است. فتاوای علماء بازتاب‌های گسترده اجتماعی داشتند و منجر به گردهمایی‌های بسیاری در شهرهای مختلف ایران در تهران، شیراز، کرمانشاه و سایر شهرها می‌انجامیدند که در گزارشهای شهربانی وقت موجود است.
دکتر صداقت با توجه به گزارشی از سفارت ایران در سال 1316 شمسی، که به موجب آن علمای شیعه و سنی عراق با تقسیم فلسطین شدیداً مخالفت کرده و علمای بغداد و نجف و برخی ایالت‌های عراق (شیعه و سنی) طی فتوایی اعلام کردند که هر کس طرح بریتانیا درباره فلسطین را بپذیرد از شریعت اسلام خارج است و شهادت او پذیرفته نمی‌شود، بر جنازه او نماز خوانده نمی‌شود و در قبرستان مسلمانان دفن نمی‌شود؛ اشاره داشت که روند رو به رشد شیعه هراسی در جهان اسلام که در 1322 شمسی منجر به شهادت حاجی ایرانی در موسم حج شد و قطع روابط ایران و سعودی تا 1327 (1948م) شد، چه بسا طرح بریتانیا برای دمیدن در اتش فرقه‌ای و مذهبی در جهان اسلام برای جلوگیری از وحدت علمای فریقین در دفاع از فلسطین باشد.
سپس سخنران به تجلی فلسطین در سفرنامه‌های ایرانیان از ناصرخسرو قبادیانی تا کتاب سفر به ولایت عزرائیل از جلال آل احمد اشاره کرد و سپس وارد فلسطین در ادب فارسی خصوصاً معراجنامه‌ها تا شعر مقاومت اسلامی فلسطین با نمایندگانی چون حمید سبزواری، قیصر امین پور، علی معلم دامغانی و ... شد.
دکتر صداقت در پایان جایگاه فلسطین را در موضوع وحدت اسلامی یادآور شد که فلسطینی‌ها بالغ بر 27 سال پیش از صدور فتوای شیخ شلتوت (۱۷ ربیع‌الأول سال ۱۳۷۸ق) مبنی بر جواز تعبد به فقه جعفری، عملاً با اقتداء به امامت نماز آیت‌الله کاشف الغطاء آن را «آگاهانه» انجام دادند. چنانکه در نشریه «الجامعة العربیة» مورخ 3 رمضان 1352ق، صفحه 1 (با عنوان حادث خطیر فی تاریخ فلسطین) چنین آمده است.
حادثه تاریخی اوّل، حدوداً دو سال و نیم پیش با امامت بزرگ مجتهدان شیعه در نماز اهل‌سنّت و جماعت در مسجدالأقصی (شب 27 رجب سال 1350ق) و در زمان افتتاح اجلاس اسلامی رخ داد. این حادثه اوّل بار در تاریخ فرق اسلامی و آن هم در راه فلسطین روی داد
وی در پایان سخنرانی با بیان اینکه می‌توان تجلی فلسطین در انواع هنرهای ایرانی از قبیل خوشنویسی و نیز تولیدات سینمایی و... مشاهده کرد، درباره ضرورت تحقیق پیرامون آوارگان فلسطینی در ایران که ابتدا وارد تبریز و سپس کرمان و خوزستان شدند، سخن به میان آورد.
نظر شما