حجت الاسلام «محمود نمازی» در گفت وگو با خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان، با بیان اینکه علوم انسانی به معنای آموختن دانش و علومی در مورد انسان است، اظهار کرد: اگر علوم انسانی غربی را بررسی کنیم در راس آن اقتصاد و روان شناسی است، در واقع این دو عرصه به عنوان پایه مباحث قرار گرفتند؛ از آنها سوال کنید که انسان چیست پاسخ می‌دهند؛ انسان یک حیوان اجتماعی یا حیوان پیشرفته است.
استادیار موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: نگاه غربی‌ها به انسان در گذشته بر مبنای ماتریالیسم بود و اکنون بر مبنای فیزیکالیسم؛ در واقع اکنون فیزیکالیسم به عنوان فکر غالب در اندیشه علوم انسانی غرب مطرح می‌شود به طوری که مسایلی نظیر علم و عشق و محبت و ... را هم به ماده و فیزیک برگردانده و جهان را مادی می‌دانند؛ حال باید این پرسش را مطرح کرد که این نگاه مادی‌گرایانه کجا و نگاهی که انسان را موجودی فرامادی قلمداد می‌کند کجا؟
وی افزود: همه می دانیم که اجتماع نقیضین محال است؛ کدام حیوان این جمله را درک می کند؟ همه می دانیم که هر معلولی علتی دارد، کدام حیوان این مساله را فهم می‌کند؟ همه ما می‌گوییم هرچیزی خودش است و غیر خودش نیست. پس این این دانش فراحیوانی است. ما گرایش‌های فراحیوانی داریم یعنی همه دنبال کمال و زیبایی هستیم، همه به دنبال کمال و زیبایی‌طلبی هستیم.
حجت الاسلام نمازی تصریح کرد: مساله دیگر آن است که انسان‌ها به ویژه انسان امروز دارای توانایی‌های فراوانی است، به قول معروف انسان امروز در عمق دریا و آسمان و زمین تحول ایجاد کرده است؛ اما هیچ حیوانی چنین نکرد. بنابراین در اینجا با دانش‌ها، گرایش‌ها و توانایی‌های فراحیوانی مواجهیم. حال با این نگاه باید مباحثی نظیر علوم انسانی اسلامی و علوم انسانی غربی و جایگاهی را که انسان در این دو عرصه دارد بررسی کنیم. انسان در نگاه دینی که در علوم انسانی اسلامی یک اصل قلمداد می‌شود، کمال‌خواه است و از آنجایی که خدای متعال بر همه امور اشراف دارد، در نتیجه انبیا را می‌فرستد چراکه عقل و حس انسان برای رسیدن به این کمال کافی نیست.
وی افزود: بنابراین ما در کنار دانش حسی و عقلی؛ انبیا و وحی را داریم، اما در دانش غربی، وحی و اعتقاد به مسایل معنوی و فراطبیعی وجود ندارد؛ اکنون غرب برای تدوین علوم انسانی یک عامل معرفتی دارد که همان عقل تجربی است، اگر این پرسش را مطرح کنید که اگر دانش بشر منحصر در دانش تجربی است پس ریاضیات و آمار را چه می کنید؟ می گویند: بله! علومی چون ریاضیات و آمار عقلی هستند اما در صورتی نتایج این دانش ها را می‌پذیریم که در تجربه ببینیم؛ لذا غربی‌ها محور و منبع را تجربه قرار می‌دهند؛ عقل تجربی نتیجه همه امور را در تجربه می‌بیند، از این نظر که امروز بحران های عظیم در غرب ایجاد شده که از جمله مهمترین آنها بحران خانواده و هویت است.
استادیار موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: اگر انسانی خود را به دانش‌های بشری محدود کند نمی‌تواند نظامات اجتماعی و سیاسی که او را به کمال می‌رساند ایجاد کند و به همین دلیل با بحران مواجه می‌شود؛ اسلام دقیقا مقابل این نگاه را دارد، علاوه بر اینکه جایگاه فوق‌العاده مهم و ارجمندی را برای علم و دانشمند قایل است، اما نقش مسایل معنوی در زندگی انسان را هرگز نادیده نگرفته است.
نظر شما