به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، همایش بزرگداشت مقام علمی مرحوم «عبدالباقی گلپینارلی» اول اسفند با حضور سید قاسم ناظمی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ترکیه، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه، رئیس بنیاد عالی فرهنگ و تاریخ آتاتورک، ریاست دانشگاه حاجت تپه، اساتید شناخته شده تاریخ و ادبیات ترکیه و نیز برخی مقامات دولتی از جمله وزرا و رؤسای سابق سازمان‌ها و دانشگاه‌های ترکیه و نیز، دهها نفر از دانشجویان مقاطع مختلف برگزار شد.
ناظمی، رایزن فرهنگی کشورمان در آنکارا با تأکید بر اهمیت مسأله بزرگداشت و تکریم بزرگان و پیشگامان حوزه علم و اندیشه از مرحوم گلپینارلی به عنوان یکی از مهمترین شخصیت‌های علمی و فرهنگی که به عنوان پل تمدنی میان ایران و ترکیه نقش آفرین کرده است، یاد کرد.
وی گفت: تلاش گلپینارلی برای معرفی آثار شخصیت‌های مهمی چون حافظ، شیخ محمود شبستری، خیام و به ویژه مولانا از سویی و ترجمه آثار مهمی چون قرآن و نهج البلاغه و متون مرتبط با عرفان و تشیع از سوی دیگر، ارتباطات معنوی بین دو ملت ایران و ترکیه را ارتقا داد و زمینه را برای فهم متقابل فرهنگی فراهم کرد.
ناظمی با تأکید بر اهمیت جایگاه تاریخی گلپینارلی در روابط فرهنگی ایران و ترکیه اظهار داشت: بزرگداشت چنین شخصیت‌هایی در حالی که وظیفه‌ای اخلاقی برای تکریم و گرامیداشت آنان است در عین حال رسالتی در قبال نسل‌های آینده نیز هست؛ چراکه با این بزرگداشت‌ها امکان انتقال ارزش‌های مورد توجه این بزرگان به نسل‌های بعد و استمرار سنت‌های علمی و فرهنگی در جامعه فراهم می‌آید.
وی ادامه داد: بازنمایی مجدد چنین مفاخری فرصت‌های جدیدی را برای استمرار این مسیر توسط فرهیختگان حال و آینده فراهم می‌کند.
گولپینارلی و نقش او در تداوم سنت ادبی
پروفسور دریا اورس، رئیس بنیاد عالی فرهنگ و تاریخ آتاتورک و سفیر سابق ترکیه در تهران با اشاره به روابط فرهنگی دیرین ایران و ترکیه به نقش سازنده و کم نظیری که مرحوم عبدالباقی گولپینارلی در دوره متاخر داشته است، اشاره کرد و گفت: ترجمه‌های او از آثار ادبی و علمی یکی از اساسی ترین مقولات تأثیرگذار در این روابط فرهنگی ایران و ترکیه است.
دریا اورس به طبع شعر مرحوم گولپینارلی به جایگاه او در تداوم سنت ادبی و شعری کلاسیک عثمانی در دوره معاصر اشاره و ضمن قرائت غزلی از او افزود: پرکاری گولپینارلی در تألیف آثار و ترجمه متون ادبی و فرهنگی و پیگیری دغدغه‌های ذوقی و عرفانی از او چهره‌ای جامع الاطراف ساخته است.
پروفسور محمد جاحد گوران، ریاست دانشگاه حاجت تپه نیز در سخنانی کوتاه با اشاره به جایگاه فضاهای دانشگاهی در تکریم و بزرگداشت بزرگان علمی ضمن تمجید از جایگاه تاریخی مرحوم گولپینارلی از این که دانشگاه حاجت تپه در این همایش نقش آفرینی کرده است، ابراز خرسندی کرد.
پل فرهنگی بین دو ملت
سخنران بعدی این همایش محمدحسن حبیب الله زاده، سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه بود. وی اشراف گلپینارلی بر علوم انسانی و اسلامی را از مشخصه‌های وی برشمرد و گفت: شناخت مرحوم گولپینارلی منحصر به ادبیات و تاریخ ترک نبوده بلکه تسلط مثال زدنی گلپینارلی بر ادبیات، تاریخ و فرهنگ ایران، او را در خلق آثار بی بدیل برجسته کرده است. شاید به همین دلیل است که به عقیده بسیاری از صاحب نظران حوزه ادبیات و تاریخ دو کشور، موحوم گلپینارلی پل فرهنگی بین دو کشور و دو ملت ایران و ترکیه محسوب می‌شود.
پس از پایان سخنرانی‌های رسمی مقامات و پخش ویدئو کلیپ تهیه شده از سوی رایزنی جمهوری اسلامی با موضوع زندگینامه شخصی مرحوم گلپینارلی، بخش سخنرانی‌های علمی همایش آغاز شد.
نگاه معنوی گلپینارلی
محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران به عنوان نخستین سخنران بخش علمی همایش به جایگاه مثنوی در جهان معنوی و اخلاقی ایران و ترکیه پرداخت و پس از تشریح این جایگاه مهم تاریخی از نقش شارحین مثنوی در بسط و تعمیق جایگاه مثنوی سخن گفت.
شالویی با اشاره به اهمیت گلپینارلی در شرح مثنوی و انتقال معارف معنوی ادبیات کلاسیک ایرانی و اسلامی به جامعه ترکیه گفت: وقتی نظری گذرا به آثار او افکنده می‌شود این حقیقت به روشنی بر ملا می‌گردد که او سمت و سوی فکری و علایق باطنی خود را به جهان معنوی سوق داده بود. قرآن و نهجالبلاغه، عرفان و تصوف، فتوت و ملامتیه و از همه بیشتر اندیشههای بلند و فراگیر جلالالدین محمد مولوی به عنوان عصارهای از عشق و اندیشه بشری چنان فراخنای فهم و فکر او را به خود معطوف و مشغول ساخته بود که هرگونه تعریف و توصیفی از ایشان بدون توجه و یا آشنایی با معارفی که از موضوعات مطروحه برآمده باشد، قابل طرح نیست.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران افزود: به جرأت و حسب تأمل در آثار گلپینارلی این گمان محقق می‌شود که وی را عنایتی بود که در میان این همه دانش‌های ظاهری به علوم معنوی و تعالی‌بخش روی آورد و توانست با عرفان و معرفت انس و الفت بگیرد و بسان مولانا میل خود را به عالم بالا هدایت کند و به مانند بلندپروازی همچون هما، پرّ دولت بگشاید و سنگلاخ زمین را به سوی آسمان بپیماید.
بنیانگذار مکتب تاریخ نگاری نوین
دومین سخنران همایش بزرگداشت مقام علمی استاد عبدالباقی گلپینارلی، پروفسور احمد یاشار اجاق بود. یاشار اوجاق که خود از شاگردان گلپینارلی به شمار می‌آید در ابتدای سخنرانی خود به شرح چگونگی آشنایی خود با گلپینارلی و تأثرات خود از او پرداخته به تشریح ویژگی‌های اخلاقی و معرفتی استاد خود پرداخت.
این استاد بازنشسته دانشگاه حاجت تپه با تأکید بر جایگاه سترگ آکادمیک گلپینارلی، به مقایسه میان او و مرحوم پروفسور محمد فواد کوپرولو که استاد گلپینارلی و از بنیانگذاران مکتب تاریخ نگاری و پژوهش‌های نوین تاریخی در ترکیه معاصر بوده است، پرداخت.
وی ضمن تجلیل از ویژگی نگاه ترکیبی و تحلیلی کوپرولو، گلپینارلی را در تفوق بر زبان و ادبیات فارسی و عربی و نیز تعمقی که در منابع اصیل تاریخی داشته و نوع نگرشش به مسائل تاریخی ممتاز و دارای ممیزه دانست.
نوآور در بررسی‌های علمی
در ادامه این همایش، پروفسور اسماعیل حقی آکسویاک، عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه حاج بایرام ولی به بررسی جایگاه علمی گلپینارلی در حوزه مطالعات تاریخی در ترکیه پرداخت.
وی با تأکید بر این که یکی از اصلی ترین ویژگی‌های گلپینارلی تکثر آثار و نیز تنوع موضوعات است، گفت: او به موازات تنوع موضوعات، همواره امتیاز نوآوری و ابداعات علمی را در این مطالعات خود حفظ کرده است. موضوعاتی همچون تاریخ علوی گری، بکتاشی گری، حروفی گری، ملامتی گری، تشیع و ترجمه آثار ادبی از جمله موضوعاتی است که او در همه آنها نظریات و سخنان نوین و بدیعی را برای جامعه آکادمیک ترکیه به همراه داشته است.
آکسویاک با اشاره به برخی دست نوشته‌ها و آثار منتشر نشده مرحوم گلپینارلی اظهار امیدواری کرد که این آثار که حجمی بالغ بر یک چمدان بزرگ از دست نوشته‌ها را شامل می‌شود، به همت شاگردان مرحوم گلپینارلی منتشر شود.
آکسویاک که دارای تألیفات ویژه در موضوع مطالعه میراث علمی گلپینارلی است در سخنرانی خود برای نخستین بار از یک نسخه مخطوط به خط گلپینارلی که دارای نقاشی‌ها و نگارگری‌هایی از سوی شخص گلپینارلی است، رونمایی و توضیحاتی در مورد اهمیت این نسخه ارائه کرد.
آغازگر سنت مطالعاتی فتوت‌نامه‌ها
در ادامه بخش علمی همایش بزرگداشت مقام علمی مرحوم گلپینارلی، علیرضا مقدم، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم اجتماعی آنکارا نیز در سخنرانی خود به موضوع جایگاه گولپینارلی در مطالعات تاریخ اهل فتوت در ترکیه پرداخت.
مقدم ضمن گزارشی از نقش گولپینارلی در شکل گیری سنت مطالعاتی فتوت‌نامه‌ها در ترکیه به معرفی دستاوردهای علمی او و نظریات خاص او در این حوزه پرداخت و گفت: در صورتیکه جامعه علمی و آکادمیک ترکیه امکان تداوم بخشیدن به سنت علمی به یادگار مانده از گولپینارلی را داشت به دستاورهای علمی بسیار قابل توجه تری از آنچه که اکنون وجود دارد، دست می یافت.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم اجتماعی آنکارا با اشاره به نظر تاریخی گلپینارلی در مورد عدم معاصریت اخی اورن و مولانا که برای نخستین بار از سوی او بیان شده است، تصریح کرد که تمام پژوهش‌های بعدی نیز نشان دهنده صحت این نظریه مرحوم گلپینارلی است که نشان دهنده دقت او در مطالعات علمی خود بوده است.
مرحوم عبدالباقی گولپینارلی، متوفی ۱۹۸۲ در استانبول با بیش از ۵۰ اثر علمی و دهها مقاله و صدها بیت شعر به زبان‌های ترکی و فارسی، یکی از بزرگترین پژوهشگران، مترجمان و شاعران معاصر ترکیه بود. او با ترجمه دیوان حافظ، مثنوی، گلشن راز، منطق الطیر و آثار مختلف ادبی و عرفانی دیگر نقشی بی بدیل در انتقال معارف متصوفه و معنوی به ترکیه معاصر داشت.
گلپینارلی را باید در شمار سرآمدان شعر فارسی در ترکیه معاصر دانست که خود به این زبان اشعار مختلف سروده است که اکثر آنها در نعت و ثنای اهل بیت (ع) است.
شایان ذکر است، همایش بزرگداشت مقام علمی استاد عبدالباقی گلپینارلی همزمان با گذشت چهار دهه از درگذشت این استاد و به همت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی در آنکارا و با مشارکت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، بنیاد عالی آتاتورک و دانشگاه حاجت تپه آنکارا در تالار محمت عاکف آرسوی این دانشگاه برگزار شد.
نظر شما