خبرگزاری شبستان، گروه بین‌المل: «داوود احمدزاده»، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری شبستان درباره تحولات اخیر سوریه گفت که بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی در شرایط جدید می‌توانند نقش بسیار مهمی در صلح‌سازی در سوریه داشته باشند.
احمدزاده در پاسخ به این پرسش که تاثیر تحولات اخیر سوریه در شکل‌گیری آینده خاورمیانه با توجه به ابعاد منطقه‌ای آن چیست؟ گفت: تحولات سوریه تحولات دامنه‌داری بود که از سال ۲۰۱۱ یعنی همراه با انقلاب‌های عربی در منطقه شمال آفریقا و خاورمیانه عربی آغاز شد. این تحولات بیشتر اعتراضات مدنی بود که علیه دولت «بشار اسد» شکل گرفت و در هر صورت ورود نیروهای مداخله‌گر در داخل سوریه منجر به این شد که برخی از کشورهای منطقه هم توان این را داشته باشند که در امور داخلی و ساختار سوریه دخالت‌هایی را داشته باشند. این روند تا سال ۲۰۱۶ ادامه داشت. از این سال به بعد بازیگران منطقه‌ای و بین المللی به ویژه ایران، ترکیه و کشورهای عربی از جمله عربستان و قطر نیز هر کدام پشتیبان گروهی از بازیگران داخلی سوریه بودند. روند این گونه شکل گرفت که در هر صورت با میانجی‌گری ایران، ترکیه و روسیه نشست‌هایی تحت عنوان «آستانه» برای خروج از بحران سوریه و رسیدن به ثبات داخلی از طریق گذار از بحث نظامی به سیاسی انجام شد. این نشست‌ها در چندین دوره برگزار شد ولی در هر صورت به رغم توصیه‌های لازمی که به خود ساختار سیاسی سوریه برای ایجاد فضای گفتمان سیاسی ارائه شد، توجهی صورت نگرفت و گروه‌هایی که در سال ۲۰۱۶ به بعد در مناطقی در سوریه از جمله منطقه حلب خلع سلاح نشده بودند و منتظر فرصتی برای شروع تحولات میدانی بودند، شرایط اخیر را برای هدفی که داشتند، مناسب دیدند. این فرصت بعد از جنگ نوار غزه و مسائلی که برای جنبش حزب‌الله لبنان پیش آمد، مهیا شد و پشتیبان‌های این گروه و گروه‌های معارض و مخالفان بشار اسد این فرصت را غنیمت شمردند و با پشتیبانی نیروهایی که از منطقه حمایت و هدایت می شدند، توانستند ساختار سیاسی نظام سوریه را سرنگون کنند.
وی افزود: شرایطی که اکنون در منطقه می‌تواند حاکم باشد با توجه به سیال بودن تحولات و پیش‌بینی آینده با ابهاماتی روبرو است، اما آنچه مشخص است این است که تلاش‌هایی از سوی ایران، ترکیه، روسیه و محور غربی به رهبری آمریکا صورت خواهد گرفت که در شکل‌گیری روند سیاسی سوریه بسیار مهم خواهد بود.تاثیرگذاری فرآیند حکومت و ساختار جدید نیز می‌تواند در نظم منطقه‌ای خاورمیانه تاثیرگذار باشد، به این ترتیب که اگر به یک ثبات نسبی در داخل سوریه برسیم، امکان حضور بازیگران اصلی که به دنبال یک آشتی ملی و طرح گفتمان ملی برای برون رفت از این بن بست نظامی هستند،وجود خواهد داشت و پس از آن فرآیند تشکیل دولت جدید با توجه شرایطی که وجود دارد، انجام خواهد شد.
احمد زاده در پاسخ به این پرسش که آیا امکان ائتلاف گروه‌های مخالف و اعضای باقی‌مانده از دولت سوریه برای به وجود آمدن دولت جدید وجود دارد؟ گفت: در حال حاضر به غیر از تحریرالشام گروه های دیگری نیز در سوریه حضور دارند. خود تحریرالشام نیز گروه‌های مختلفی اعم از میانه رو و تندرو را دربر می‌گیرد. از آن طرف نقش کردها نیز در این خصوص خیلی مهم است. با شرایط فعلی رسیدن به یک تفاهم سیاسی بین نیروهای دموکرات و ارتش آزاد کار سختی است زیرا باید متغیرهای تاثیرگذار داخلی را تحلیل کرد. گروه دیگر کردهای عراق هستند که آمریکایی‌ها آنها را گروه‌های کرد دموکراتیک می‌نامند که بسیار تاثیرگذار هستند. گروه‌های کوچک دیگری نیز هستند که پیش از این نیز نقش آفرین بوده اند. در کنار ساختار سیاسی سوریه باید دید مخالفان و در راس آنها رهبران گروه تحریرالشام به چه شکلی عمل می‌کنند؛ آیا به دنبال تفاهم سیاسی هستند یا اینکه می‌خواهند قدرت را به شکل کامل در اختیار بگیرند، اما احتمال اینکه با ورود بازیگران خارجی این تافهم سیاسی صورت بگیرد، وجود دارد.
وی افزود: بحث تاثیرگذاری ترکیه و ایران در آینده سیاسی سوریه وجود دارد و از آن طرف نیز آمریکا و روسیه به عنوان بازیگران بین المللی می‌تواند نقش مهمی در صلح و ثبات در سوریه و منطقه و بالعکس داشته باشند ؛ بنابراین عناصر زیادی هم داخلی و هم بین‌المللی در این روند خروج از بحران و صلح‌سازی در سوریه نقش خواهند داشت.
احمدزاده گفت: به نظر می رسد با گذشت زمان گفت‌وگوها آغاز شود تا ببینیم در ساختار جدیدی که قرار است شکل بگیرد تاثیرگذاری کدام یک از عناصر بیشتر خواهد بود. فعلا آنچه مشاهده می شود، گروه تحریرالشام است که با حمایت ترکیه توانسته قدرت را در بخش‌های مهمی از سوریه حتی دمشق در اختیار بگیرند و در کنار آن نیروهای دموکراتیک و ارتش آزاد نیز تاثیرگذار هستند.
کارشناس مسائل خاورمیانه خاطرنشان کرد که بعد از ۲۰۱۶ چندین بار شاهد نشست های مختلف به منظور صلح سازی و خروج از بن بست در سوریه بودیم؛ چرا که جنگ در سوریه تمام نشده بود و منتظر جرقه‌ای برای آغاز مجدد جنگ بودیم، اما اکنون شرایط می‌تواند برای ایجاد صلح در سوریه آماده باشد و همانطور که گفتیم بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله ایران و روسیه می‌توانند نقش مهمی در این فرآیند داشته باشند.
«داوود احمدزاده» در پاسخ به این پرسش که چه زدوبندهایی موجب به وجود آمدن تحولات اخیر در سوریه شد؟ گفت: کمک‌های آشکاری از طرف ترکیه به گروه تحریرالشام شده است. با وجود آنکه ترکیه اعلام کرده پشت این قضیه نیست ولی پشت پرده بحث تجهیز، هدایت، تشویق و انگیزه دادن به این گروه از طرف ترکیه بوده است. شخص اردوغان نیز علنا اعلام کرد که منتظر است تا مخالفان تا دمشق پیش بروند و این نشان می‌دهد که حمایت‌ها چندان پشت پرده هم نبوده و آشکارا وجود داشته است.
وی افزود: صحنه سوریه محل تقابل و تعارض نیروها و بازیگران مختلفی بوده است و هر کدام از آنها بر اساس منافع خود عمل می کردند. در هر صورت به نظر می رسد بهم خوردن این موازنه قدرت و خلاء قدرتی که در یکی دو ماه اخیر به وجود آمد، باعث شد تا این گروه ها احساس کنند در وضعیت بهتری قرار دارند و می توانند با تغییر موازنه قوا به نفع خود عمل کنند.
کارشناس مسائل خاورمیانه در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه ورود ارتش اسراییل به سوریه چه پیامدهایی می تواند برای سوریه و منطقه داشته باشد؟ گفت: اسرائیل منطقه جولان سوریه را در اشغال خود دارد و تلاش می‌کند با توجه به ابهاماتی که درباره آینده سوریه وجود دارد با در اختیار گرفتن منطقه جولان نظارت کامل بر تحرکات این گروه‌های مسلح را داشته باشند. در هر صورت تا کنون هم یکی از عوامل تداوم و تشدید بحران در سوریه اسرائیل بوده است.
وی افزود: با توجه به تغییر و تحولاتی که در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای صورت گرفته یعنی حضور مجدد ترامپ و حمایت های بی دریغی که وی در دوره قبلی ریاست جمهوری اش از اسرائیل داشت و شرایط جدیدی که الان در منطقه حکمفرماست به نظر می‌رسد حاکمان تل آویو در تفکر این هستند که دست بالا را داشته باشند؛ به همین منظور به دنبال این هستند که شرایط جدیدی را در منطقه دیکته کنند. این صحبت‌هایی که بعد از آتش‌بس در لبنان از طرف نتانیاهو مبنی بر نظم جدید منطقه ای مطرح شد، گویای آن است که این رژیم می‌خواهد برتری نظامی خود را هم در مناطق اشغالی و هم کشورهایی که با آنها درگیر هست، تثبیت کند.
احمد زاده خاطرنشان کرد که در کنار اسرائیل بازیگران دیگری نیز در ایجاد بحران، تثبیت بحران و خروج از بحران نقش آفرین هستند. باید دید مذاکراتی که برای خروج از بحران اخیر به وجود آمده مبنی بر نشستی که با مشارکت ایران، روسیه، ترکیه در قالب جدید برگزار می شود، نقش آنها در منطقه به ویژه ثبات در سوریه به چه شکلی خواهد بود، اما آنچه مشخص است این است که کشورهای منطقه اشغال خاک سوریه از طرف اسرائیل را نمی پذیرند. درست است که نظام بشار اسد سقوط کرده اما کشورهای منطقه به دنبال حفظ حاکمیت سوریه و مرزهای این کشور هستند، چرا که هرگونه بهم خوردن حاکمیت یک کشور ممکن است به یک هرج و مرج و بی نظمی کامل در منطقه بینجامد.
نظر شما