«معرفت دینی» گمشده ازدواج های امروزی

حجت‌الاسلام قاسم خانجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام به مناسبت سالروز ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت زهرا (س) در رابطه با مسایل مهم و حایز اهمیت در ازدواج به خبرنگار شبستان گفت: نخستین موضوع در ازدواج بحث مهم هم‌کفوی است که در همان ابتدای ازدواج مطرح است، موضوعی که در معارف دینی ما بسیار بدان توجه شده و همواره چه در گذشته، چه حال و چه در آینده مهم بوده، هست و خواهد بود. این مسئله مخصوص یک خانواده، یک زمان خاص یا به عنوان مثال مخصوص فرزندان اهل بیت یا .... نیست.

وی افزود: اگر موضوع هم‌کفوی به معنای صحیح آن رعایت شود طبیعتا بعدها در زندگی، احترام متقابل میان زن و مرد برقرار است، مشکلات یا پیش نمی‌آید و یا به سادگی قابل رفع است و مودت و رحمتی که در آیات قرآن کریم به آن اشاره شده، در صورت ملاحظه این هم‌کفوی ایجاد می‌شود و در غیر این صورت چه بسا پس از ازدواج نیز مودت و رحمتی به وجود نیاید.

ریشه اصلی مشکلات؛  هدف گذاری اشتباه و عدم معرفت دینی 

حجت‌الاسلام خانجانی تصریح کرد: رسیدن به سکینه، آرامش و تسکین که به عنوان فلسفه ازدواج مطرح می‌شود نیز در گروی همین هم‌کفوی است یعنی اگر زن و مردی هم‌کفو یکدیگر باشند به آرامش می‌رسند و مودت و رحمت میان آنها برقرار خواهد شد و احترام طرفین نیز برای همیشه حفظ می‌شود. اما مشکلی که بخصوص در ازدواج‌های امروزی وجود دارد، در نظر نگرفتن هم‌کفوی، همتایی، همدلی و همفکری زن و مرد است و آنچه باعث عدم توجه و عدم ملاحظه هم‌کفو بودن می‌شود، هدف‌گذاری نادرست در زندگی است.

این کارشناس علوم دینی در تبیین و توضیح بیشتر این مسئله گفت: اگر هدف‌گذاری در ازدواج بر اساس معرفت دینی باشد که پایه اصلی ازدواج است طبعا دختر و پسر پس از این هدف‌گذاری به دنبال هم‌کفو خود خواهند بود، بنابراین اگر دختر و پسری به دنبال هم‌کفو نیستند بدان علت است که معرفت دینی ندارند و این زمینه‌ساز مشکلات بسیاری است. در عباراتی که از حضرت زهرا سلام‌الله علیها یا حضرت امیر علیه‌السلام پس از ادواج نقل شده، مسئله معرفت دینی همچنان که در مقدمات ازدواج دیده می‌شود تا پس از شهادت بانوی دو عالم و دوره‌های بعدی در طول حیات حضرت علی (ع) قابل مشاهده است.

وی افزود: هنگامی که عده‌ای از اشراف قریش و حتی غیر قریش از بزرگان و اشراف به خواستگاری حضرت فاطمه (س) آمدند، پیامبر نپذیرفت. حضرت بعدها و پس از ازدواج علی و فاطمه علیهما السلام تصریح کردند که من به دستور خدا ازدواج فاطمه و علی (ع) را برقرار کردم و بارها فرمود که ازدواج فاطمه و علی به امر خدا بود. اما در این میان نکته قابل توجه آن است که آنچه در همان ابتدای کار نیز مطرح بود، دارایی به لحاظ مال و ثروت یا جمال و زیبایی ظاهری یا مسایلی که امروز ممکن است برای دختران و پسران مهم جلوه کند، نبوده است بلکه موضوع مهم، هم‌کفوی بود که این هم‌کفوی ریشه در معرفت دینی داشت، بنابراین بعدها نیز می‌بینیم که این زندگی در عین سختی‌های ظاهری مادی، زندگی شیرین و لذت‌بخش است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه باقرالعلوم (ع) خاطرنشان کرد: ممکن است برخی تصور کنند که این دو بزرگوار در خانه پیامبر که هیچ کمبود و کم و کسری نداشتند، پس از ازدواج نیز مشکلی نبود، بنابراین مسلم است که باید خوشبخت و خوشحال باشند. در حالی که به هیچ‌وجه اینگونه نیست. در همان ابتدای کار هنگامی که پیامبر از امیرالمؤمنین (ع) سؤال کردند که برای ازدواج چه داری؟ طبق منابع شیعه و اهل سنت حضرت امیر (ع) تنها سه چیز را نام برد؛ زره، شمشیر و شتری آبکش که وسیله امرار معاش حضرت بود. پیامبر فرمودند شتر را برای کار نیاز داری و شمشیر را برای محافظت و دفاع؛ پس زره را بفروش. حضرت نیز زره را فروخته و مبلغ را تقدیم پیامبر کردند و همین مبلغ تمام هزینه ازدواج حضرت زهرا (س) بود.

یکدیگر را «بهترین» دیدن؛ گمشده زندگی های امروزی     

حجت‌الاسلام خانجانی تأکید کرد: حتی پس از ازدواج نیز روایات مشهوری از حضرت امیر و حضرت زهرا (س) نقل شده است که می‌فرمودند ما برای زندگی جز پوستی نداشتیم که از آن در روز برای شتر آبکش استفاده می‌کردیم و شب آن را به پشت برگردانده و روی آن می‌خوابیدیم. این، زندگی دختر اشرف مخلوقات با اولین و نخستین امام و پیشوای شیعیان است.  زندگی که امروزه هیچ فردی نه در این حد، حتی خیلی بالاتر از این را نمی‌پذیرد. اما همین زندگی به گونه‌ای است که بعدها وقتی پیامبراز امیرالمؤمنین سؤال می‌کنند که علی جان فاطمه را چگونه همسری یافتی، حضرت در پاسخ نمی‌گوید که فاطمه به عنوان مثال کارهای منزل مرا انجام می‌دهد یا .... تنها پاسخ حضرت آن است که «نعم العون علی طاعه الله» فاطمه خوب یار و کمک کاری است برای اطاعت خدا.

وی ادامه داد: اگر چنین مبنایی، مبنای زندگی قرار بگیرد مسلما هرگز مشکلی پیش نمی‌آید یا وقتی متقابلا پیامبر از دخترش سوال می‌کند که فاطمه جان همسرت را چگونه مردی دیدی؟ حضرت تعبیری را بکار می‌برند که گمشده زندگی امروز ما و ازدواج‌های امروزی است، می‌فرمایند خیر بعل! بهترین همسر. اگر زن و مردی با این نگاه ازدواج کرده و زندگی کنند، در هر موقعیتی که باشند به دلیل وجود چنین نگاهی یعنی طرف مقابل را بهترین دیدن، مشکلی وجود نخواهد داشت چرا که توقعی وجود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: روایات ما تصریح دارد که حضرت علی (ع) هرگز عصبانی نشد یا فاطمه (س) هرگز علی را عصبانی نکرد. این «عصبانی نکرد» یعنی هیچ‌گاه خواسته درخواست یا خواهشی که برخلاف میل، قدرت و توانایی امیرالمؤمنین باشد از ناحیه حضرت زهرا (س) مطرح نمی شود و زمینه‌ای برای ناراحت‌شدن، عصبانیت و دلخوری پیش نمی‌آید. همچنین از سوی دیگر در مورد فاطمه و احساسات امیرالمومنین نسبت به ایشان در تعابیر بکار رفته در روایات این‌گونه وارد شده که زهرا (س) انس و آرامش علی بود. حضرت هنگامی که به خانه می‌آمد اگر حضرت زهرا را نمی‌دید در روایات تصریح شده که غم و اندوه بر سینه او سنگینی می‌کرد و بسیار بر او سخت می‌گذشت. تصور کنید این نوع نگاه به زن، تا چه حد می‌تواند زندگی را شیرین کرده و زن را در نگاه همسر محترم جلوه دهد.

شانیت های ساختگی و جعلی در زندگی، ایجاد توقع می کند

عضو هیئت علمی پژوهشگاه باقرالعلوم (ع) افزود: اگر زن و مرد همفکر، همدل، همراه و هم‌زبان باشند که تمام این موارد در موضوع هم‌کفوی گنجانده می‌شود، شأنیت‌های ساختگی باعث ایجاد توقع نمی‌شود. شأنیت‌هایی که گاه برخی از ما برای خود می‌سازیم و از طرف مقابل توقع اضافی داریم اینکه من مهندس هستم، دکتر هستم بنابراین طرف مقابل که مدرک دیپلم دارد  باید احترام زیادی برای من قایل باشد! یا خانمی که پزشک است، یا درآمدی دارد و توقع کرنش و احترام زیاد از شوهر دارد. همین شأنیت‌های ساختگی، جعلی و اعتباری که ساخته خود ماست، در ما ایجاد توقع می‌کند.

وی یادآور شد: تعبیر نه‌چندان صحیح و جالب به اصطلاح «انگار کلفت گرفته» که امروز در میان برخی خانواده‌ها نهادینه شده یا به عنوان برداشت رایج در جامعه مطرح می‌شود، چرا رایج است؟ چون مبنای ازدواج مبنای الهی نیست. مبنای ازدواج بر اساس معرفت دینی نیست، هم‌کفوی نیست. البته هم‌کفو بودن شاخه‌های مختلفی دارد اما قسمت‌های مهم آن، هم‌کفو بودن به لحاظ اعتقادی، به لحاظ همدلی و همزبانی است.

این کارشناس علوم دینی گفت: امروز حتی اگر از هم‌کفوی، صحبت می‌شود آن را در مسایل مادی خلاصه می‌کنند. درست است که از نظر مالی و مادی نیز نباید طبقات اجتماعی زن و مرد بسیار با هم اختلاف داشته باشد و به شکلی نباشد که در زندگی و پس از ازدواج ایجاد مشکل کند اما اگر تفاوت‌هایی هم وجود داشت، مبنا نباید تنها  همتایی در مسایل ظاهری و مسایل مادی خلاصه شود. 

چیزی که در ازدواج های امروزی فراموش شده است

حجت الاسلام خانجانی تصریح کرد: امروز متاسفانه کمترین چیزی که در ازدواج از آن صحبت می کنند یا طرفین از هم سوال می کنند مبانی اعتقادی است. البته مبانی اعتقادی براساس معرفت درست، نه فقط دو رکعت نماز که معلوم نیست چه کارایی دارد؟ چقدر و در کجا خود را نشان می دهد؟ معلوم نیست آیا این نماز براساس آیه شریفه «تنهی عن الفحشا و المنکر» می تواند من را در مقابل گناه حفظ کند؟

وی افزود: امروز دختران و پسران ما در رابطه با نوع نگاه و منظومه فکری طرف مقابل نسبت به خدا، پیامبر و اهل بیت از هم سوالی نمی کنند! در نتیجه چون در ابتدا این مسایل مطرح نشده بعدها هم وقتی مشکلی پیش آمد این مسایل اصلاً جایگاهی ندارد در حالی که این نگاه در زندگی و ازدواج حضرت زهرا (س) و امیرالمومنین (ع) بسیار پررنگ بود و مسئله مهم برای آنها، خدا و اطاعت خدا بود.

شناخت کارکردهای لباس، مسایل زندگی را حل می کند  

عضو هیئت علمی پژوهشگاه باقرالعلوم (ع) افزود: این دو بزرگوار چون خود را دوبال می دانستند که یکی بدون دیگری نمی تواند در مسیر کمال حرکت کند همواره خود را نیازمند دیگری دیده و طرف مقابل را مایه سکینه و آرامش خود می دانستند بنابراین هیچگاه مشکلی ایجاد نمی شد.

وی با اشاره به تعبیر زیبای قرآن درباره همسران گفت: براساس آیات قرآن که می فرماید زن و مرد لباس یکدیگرند «هن لباس لکم و انتم لباس لهن» اگر تنها به این نکته توجه داشته باشیم که ما برای همسر خود خاصیت لباس را داریم و تنها کارکردهای لباس را در زندگی پیاده کنیم آیا مشکلی وجود خواهد داشت؟ لباس عیوب طرف مقابل را می پوشاند اگر من متوجه عیبی در همسرم شدم به جای به رخ کشیدن یا اظهار آن در جمع یا برای دیگران باید آن را بپوشانم لباس باعث حفظ همسر و طرف مقابل از صدمات و آسیب ها می شود همسران نیز باید نسبت به هم چنین کارآیی داشته باشند اگر تنها همین کارکردها در زندگی پیاده شود بسیاری از مسایل حل می شود.

پایان پیام/