خبرگزاری شبستان: انسان متشکل از جسم و روح است؛ همان‌گونه که جسم محتاج و نیازمند غذا است روح نیز محتاج غذا است. اگر غذای جسم مادی است غذای روح معنوی است. آنچه به خانواده‌ها آرامش و راحتی می‌بخشد محبت، صمیمیت و اخلاق شایسته اعضای خانواده است. از آنجا که محیط خانواده باید پرورشگاهی خوب و مناسب برای کودکان باشد لازم است پدر و مادر هر چه بیشتر در تحکیم اجتماع کوچک خانواده بکوشند و با اخلاق نیکو و رفتار شایسته محیطی سالم و آرام به وجود آورند. محبت و صفای باطنی اساس و زیربنای تربیت فرزند است.
در خانواده اهل مسجد بهترین و عالی‌ترین مراقبت روحی آن است که والدین فرزندان و اعضای خانواده خویش را به گونه‌ای تربیت کنند که از خداوند متعال اطاعت کنند و همواره نماز را اقامه کنند. باید توجه داشت که فقط در خانواده‌های اهل ایمان و مسجد انسان‌های بزرگ ظاهر می‌شود و مسیر تاریخ را بر اساس اراده والای خویش تغییر می‌دهند. در این نوشتار شاخصه‌های خانواده اهل مسجد را بررسی می‌کنیم.
نهاد خانواده به مطالعه، تعمیق و عبرت‌آموزی دایمی نیاز دارد زیرا چندبعدی است و راز و رمزهای فراوانی دارد. اینکه بر بقای خانواده تأکید فراوان می‌شود و بسیاری از سعادت‌ها و شقاوت‌ها از درون خانواده ریشه می‌گیرد همه دلیل بر ظرافت، اهمیت و پیچیدگی این نهاد مهم انسان‌ساز است. برنامه‌ریزی به ویژه آنانی که در نهادهای فرهنگی- تربیتی فعالیت می‌کنند، نباید به این مهم بی‌اعتنا باشند و از بررسی مسایل خانواده و ارایه راه‌حل برای مشکلات و معضلات آن غافل بمانند.
خداوند در قرآن، خانواده را با نام آیه معرفی می‌کند و آرامش قلب آدمی را در گروی داشتن خانواده سالم و باایمان می‌داند؛ همین معرفی الهی بهترین نشانه بر اهمیت فراوان این نهاد است. اگر خانواده‌های اهل ایمان و مسجد به این نکته توجه کنند که رابطه مرد و زن در خانواده جلوه‌ای از جلوه‌های الهی است و قاعده‌مندی‌های درونی آن باید با الهام از صفات الهی استنباط شود، زمینه‌های سعادت‌مندی در آن خانواده شکل می‌گیرد.
خانواده اهل مسجد و نماز باید تلاش کند نشانه‌هایی از عدل الهی، علم الهی، قدرت الهی، قداست الهی و سایر صفات را در خود پرورش دهد و مودت را به مثابه اکسیر عظیم خانواده سالم و متعادل رعایت کند؛ همچنین با پیوند عاطفه و عقلانیت در پرتوی عنایات الهی سعادت واقعی را رقم بزند. عشق و علاقه به زندگی مستقل، ارضای غرایز از جمله غریزه عاطفه و آرام‌زیستن در کنار همسر انگیزه تشکیل خانواده است. قرآن نیز در آیه 21 سوره روم به این مسئله اشاره کرده است: و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها و نشانه‌های خداوندی این است که از جنس خودتان برایتان همسرانی آفرید تا در کنارشان آرام گیرید.
در هر خانواده فرزندانی متولد می‌شوند که باید تربیت شوند، البته در فرایندی الهی و معنوی زیرا فرزند باید محصول چنین روندی باشد تا بر اساس فطرت‌اش به سوی مقصد سیر نماید. تربیت در عالم انسانیت مانند عشق به زیبایی در عالم هنر است. تربیت کودک را نمی‌آفریند بلکه او را در راه انسان‌شدن شکوفا می‌کند. انسان‌شدن نتیجه منطقی تربیت درست است. در واقع تربیت پاسخی معقول و رضایت‌بخش به معنای هستی کودک است. در خانواده اهل مسجد تربیت راز و رمزهایی دارد که دانایی، توانایی و به کاربردن اصولی را می‌طلبد. تربیت شور و عشق می‌طلبد و والدینی در این امر موفق‌اند که عملا درست زندگی کنند و الگوی مناسب داشته باشند.
اما چگونه می‌توانیم خانواده‌ای ایده‌آل، متعادل و اهل مسجد داشته باشیم؟ این سؤالی است که می‌کوشیم در این مقاله با شاخصه‌ها و نمونه‌های کاربردی به آن پاسخ دهیم و با تمسک به این شاخص‌ها و معیارها قدمی در تعادل بهتر خانواده خویش برداریم.
اهمیت و نقش مسجد
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: لا یرجع صاحب المسجد باقل من احدی ثلاث: اما دعاء یدعو به یدخله الله به الجنه، و اما دعاء یدعو به لیصرف الله به عنه بلاء الدنیا و اما اخ یستفیده فی الله عزوجل، ملازم مسجد دست‌کم با یکی از این سه به خانه‌اش برمی‌گردد: با دعایی که به درگاه خدا می‌کند و خداوند او را با آن دعا به بهشت می‌برد یا دعایی می‌کند که به سبب آن خداوند بلای دنیا را از او برمی‌گرداند یا برادری که در راه خدای عزوجل از وجودش بهره‌مند می‌شود.
در فرهنگ دینی، نام مسجد یادآور بندگی و کرنش در پیشگاه خداوند متعال است. مسجد به معنای جایگاه سجده و سجده اوج عبادت و بندگی انسان در برابر خداست؛ بنابراین در قرآن کریم بر جنبه‌های عبادی مسجد بیش از هر بعد دیگری تکیه شده است. مسجد جایگاه عبادت و پرستش خالصانه خداوند است: و ان المساجد لله فلا تدعوا مع الله احدا و مساجد ویژه خداست پس هیچ‌کس را با خدا مخوانید.
مسجد جایگاه زمزمه و نجوای صادقانه با معبود است: و اقیموا وجوهکم عند کل مسجد و ادعوه مخلصین له الدین، به دادگری فرمان داده است و اینکه در هر مسجدی روی خود را مستقیم به سوی قبله کنید و در حالی که دین خود را برای او خالص گردانیده‌اید وی را بخوانید. مسجد پایگاه عروج انسان از خاک به افلاک است: سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی، منزه است آن خدایی که بنده‌اش را شبانگاهی از مسجدالحرام به سوی مسجدالاقصی که پیرامون آن برکت داده‌ایم، سیر داد.
یکی از نقش‌های اساسی مسجد، فراهم‌کردن زمینه عبادت جمعی و خالصانه است تا مؤمنان در آنجا با پرداختن به نماز، ذکر و دعا زنگار غفلت از دل و جان بشویند و با خداوند متعال انس بگیرند. ابعاد تربیتی مسجد با ابعاد عبادی آن مرتبط است زیرا عبادت پرورش‌دهنده روح و روان آدمی است و پاسخ به آن پاسخ به نیازی طبیعی است. کسی که به نیازهای جسمی و روانی خود به طور منطقی پاسخ می‌گوید شخصیتی متعادل پیدا می‌کند. عبادت و راز و نیاز با خداوند نیاز واقعی و فطری هر انسان و مکمل بلکه مقوم شخصیت اوست، البته عبادت در هر مکانی این نیاز روحی را به طور نسبی تأمین می‌کند ولی این نیاز در مسجد و عبادتگاه بهتر و کامل‌تر تأمین می‌شود. بر این اساس باید گفت انسان به طور فطری معبد و مسجد را دوست دارد و به آن عشق می‌ورزد.
مسجد با ایجاد آشنایی و پیوند میان مؤمنان، نخبگان و صالحان جامعه بستری مناسب برای آموزش، تربیت، پرورش و کمال آنها فراهم می‌کند. در مکتب تربیت اسلامی و بسیاری مکاتب دیگر انزواطلبی و جمع‌گریزی بیماری روحی شناخته می‌شود. مسجد با فراخوانی پیوسته مسلمانان به جمع و روح جمع‌گرایی، انعطاف و نظم‌پذیری را در آنان تقویت می‌کند.
افزون بر آنچه گذشت مسجد معمولا جایگاه طرح مشکلات و مباحث اجتماعی است و به طور طبیعی با حضور در چنین مکانی روح تعهد و دردمندی در فرد ایجاد می‌شود. مسجد پایگاه عمومی مسلمانان و محل حضور قشرهای گوناگون است، از این رو مسجد جایگاه مناسبی برای تعاون اجتماعی مسلمانان و مشارکت آنان در واقع نارسایی‌های اجتماعی به شمار می‌رود. مسجد در جایگاه اصیل خود الگوی ارزش‌گذاری است و ارزش‌های فراموش‌شده در مسجد مطرح می‌شود.
مسجد صفابخش روح و جان
همه روزه با پخش صوت قرآن و اذان، فضای شهر آکنده از یاد خدا می‌شود. هنگامی که صدای ملکوتی قرآن و اذان سراسر شهر را فرا می‌گیرد، رایحه معطر کلام الهی چشمان خفته را از خواب غفلت بیدار می‌کند، فکر و روح را به ملکوت می‌برد و همه وجود انسان خدایی می‌شود. با بانگ اذان در سحرگاه بوی عطر دل‌انگیز یار در همه جا می‌پیچد و رنگ خدا در تاریکی سحر تجلی بیشتری پیدا می‌کند و آن‌گاه انسان حس می‌کند تنها نیست و کسی با اوست که برایش محبت و عشق را فارغ از همه افت و خیزهای دنیا زمزمه می‌کند. برخی مردم در طی روز با شنیدن اذان به مسجد می‌روند و ضمن ادای فریضه نماز و حضور در این مکان مقدس، غم‌ها و شادی‌های خود را با یکدیگر تقسیم می‌کنند و با تجدید بیعت روزانه مشکلات خود را به فراموشی می‌سپارند.
مسجد از دیرباز نقشی مهم در زندگانی همه ایرانیان ایفا کرده است زیرا حفظ، تعلیم و تفسیر قرآن کریم که سرآغاز آموزش و پرورش اسلامی است در مساجد صورت می‌گرفته است. نقش مسجد فقط به ادای نماز یا عبادت محدود نبوده است بلکه از آن به مثابه مرکز آموزش و پرورش نیز استفاده می‌شده است و این کار اکنون نیز در بسیاری از مساجد انجام می‌شود. از زمان ظهور اسلام، مسجد نماد اسلام بوده است و پیامبر (ص) با سوق‌دادن عمده مراکز عمومی و حکومتی به مساجد، در واقع مسجد را کانون نظام سیاسی جهان اسلام قرار داد. حکومت اسلامی در زمان پیامبر (ص) برای اداره جامعه اسلامی همواره سعی خود را برای رتق و فتق امور به مساجد معطوف می‌کرد و مسجد در آن زمان نه تنها مکان ادای فرایض دینی بود بلکه به گونه‌ای عمارت حکومتی نیز بود.
مسجد می‌تواند بهترین پایگاه برای وحدت و هماهنگی مسلمانان، مبارزه با هوای نفس و مبارزه با استکبار و استبداد باشد. این فضای فرهنگی پایگاه عبادت است و می‌تواند بهترین نقش را در از بین بردن مسایل ضد فرهنگی ایفا کند از طرفی مسجد مکانی است که مسلمانان را متحد می‌کند و می‌توان موضوعات مختلف به ویژه مشکلات مردم را در آن مطرح و حل کرد و محلی است که انسان را از گناه و معصیت باز می‌دارد و او را به خداوند نزدیک‌تر می‌کند.
ادامه دارد...
نظر شما