به گزارش خبرگزاری شبستان، کتاب «خاستگاه تشیع و پیدایش فرقه‌های شیعی در عصر امامان» یکی از آثار پژوهشکدۀ تاریخ و سیرۀ اهل بیت(ع) که از سوی مرکز نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شده است.
بنابر این گزارش، این اثر، تألیف علی آقانوری است که در هفت فصل سامان یافته و سعی دارد گزارشی تاریخی از شکل گیری و تکون تشیع در بستر تاریخی آن، ارائه دهد.
روشمندی کتاب و استفاده از منابع اصیل از ویژگی های بارز آن است که نشان از آشنایی دقیق مولف محترم با زمینه های بحث دارد. همچنین نثر کتاب بسیار دلنشین و خوش خوان است.
مولف در فصل نخست چگونگی پیدایش فرق اسلامی، ضمن بیان معنی فرقه و مراد از آن به دلایل و مسائلی پرداخته که فرق اسلامی بر اساس آن شکل گرفته اند.
فصل دوم که "شیعه و فرقه های شیعی از نگاه ارباب ملل و نحل" نام دارد، به پیشینه نگارش آثاری در باب فرق اسلامی که بیشتر به کتاب المقالات شهرت دارند، اشاره کرده و معرفی انتقادی از مهمترین منابع ملل و نحل نگاری اسلامی که مولف خود در تالیف کتاب از آنها بهره برده، آورده است (ص 51- 67). این بررسی که نخست با ذکر کتاب "الزینه فی الکلمات الاسلامیه العربیه" از ابوحاتم رازی داعی اسماعیل وفادار به سنت قرمطیان آغاز شده با شرح و معرفی 14 اثر پایان یافته است. در میان آثاری که در این کتاب از آنها سخن گفته شده نام دو کتاب "فرق الشیعه" منسوب به حسن بن موسی نوبختی و کتاب "المقالات و الفرق" سعد بن عبدالله اشعری که گزارش های مهمی درباره تاریخ تشیع آورده اند، آمده است.
فصل سوم که مفهوم شناسی شعیه و تشیع نام دارد (ص 91- 116) به بررسی تکوین تاریخی مفهوم شیعه و تطور معانی مختلف آن در بستر تاریخی دارد.
نظریه های مختلف در باب شکل گیری شیعه و نقد و بررسی آنها موضوع فصل چهارم را تشکیل داده (ص 117-155) که از فصول خواندنی کتاب است.
بررسی مشکلات سیاسی، اجتماعی شیعه و رهبران شیعی در عصر ائمه (ص 157-196) فصل بعدی کتاب است. تعامل شیعیان در عصر اموی و عباسیان با حکومت و مشکلات آنها به تفصیل در این بخش مورد بحث قرار گرفته است.
بررسی اختلافات سیاسی کلامی شیعیان و اصحاب امامان موضوع فصل ششم کتاب است (ص 197-243) که فصلی بلند و با اهمیت است. درگیری میان سادات حسنی و امامیه که آغاز گر این بخش است با ذکر منازعات کلامی میان این دو جریان در عصر ائمه ادامه یافته و به عنوان مثالهایی از این گونه منازعات و محتوی آنها، مولف محترم از رساله ای قاسم بن ابراهیم رسی یاد کرده است(ص 203-205).
به گزارش ایسکا، بحث از مسئله علم امام و ماهیت کلامی امامت در اندیشه اصحاب ائمه موضوع مفصلی است که به تفصیل در این بخش مورد بررسی قرار گرفته است (209-243)
انشعابات شیعی در عصر امامان (ص 245-317) که فصل هفتم و آخرین بخش کتاب را تشکیل می دهد، گزارشی از فرقه ها و نحله های شیعی در عصر ائمه (ع) است. بحث از کیسانیه که ظاهرا قدیمی ترین فرقه شیعی در عصر ائمه (ع) است، نخستین فرقه ای مورد بحث مولف است (ص 245-255) زیدیه و انشعابات مختلف آن (ص 255-272) دومین فرقه ای است که مورد بحث قرار گرفته است.
پایان پیام/
نظر شما