انتظار مقابل دین و بشر در کنار فلسفه عرفان عملی

به گزارش خبرگزاری شبستان، شماره نهم فصلنامه علمی پژهشی "حکمت اسلامی" وابسته به پژوهشکده علوم وحیانی معارج با عنوان «اسرا» منتشر شد.
بنابراین گزارش،  آیت الله عبدالله جوادی آملی، نجف لک زایی، شریف لک زایی، مصطفی سلطانی، محمد فنایی اشکوری، مسعود آذربایجانی، علیرضا دهقان پور، عین الله خادمی و سید علی رضی زاده از نویسندگان این شماره فصلنامه اسرا هستند.

بنابراین گزارش، "جامعیت کتاب الهی و انتظار متقابل دین و بشر"، "دلالت های امنیتی انسان شناسی آیت الله جوادی آملی"، "مساله آزادی در فلسفه سیاسی آیت الله جوادی آملی"، "صفات خبری در اندیشه آیت الله جوادی آملی"، "فلسفه عرفان عملی"، و "معنای زندگی به روایت حکمت متعالیه" از جلمه مقالات منتشر شده این شماره فصلنامه است.

در مقاله «جامعیت کتاب الهی و انتظار متقابل دین و بشر» به قلم آیت الله عبدالله جوادی آملی از استادان برجسته حوزه علمیه قم می خوانیم: زیست احسن در جهان، نیازمند معرفت و نیز جهان آرایی است. این دو نیاز، پاسخ های بسیاری دارند که کامل ترین آنها، پاسخ های دین است. پس انسان از دین، راه های جهان دانی و جهان آرایی می خواهد و دین خدا نیز این راه ها را به او می نمایاند. انتظار دین نیز از بشر آن است که سرمایه های عقلی هنری و تجربی خود را در راه های پراکنده و نافرجام، هدر ندهد.

در چکیده مقاله «دلالت های امنیتی انسان شناسی آیت الله جوادی آملی» به قلم نجف لک زایی آمده است: در تمام سال های پس از انقلاب اسلامی، اسلامی سازی علوم انسانی و از جمله علوم امنیتی، یکی
” آزادی از مفاهیم پر سر و صدا در تاریخ فکر و عمل بشر بوده و معرکه آراست. از این رو اندیشمندان در هر دوره به تبیین آن پرداخته اند “، از دغدغه ها بوده است. حکمت متعالیه از ظرفیت خوبی برای ورود به عرصه علوم انسانی و امنیتی برخوردار می باشد. علوم و مطالعات امنیتی در سال های آخیر در کشور ما از رونق خوبی بهرمند شده است، اما تلاش قابل توجهی برای تبیین مباحث امنیتی، با تکیه بر مبانی فلسفه اسلامی، بویژه حکمت متعالیه، صورت نگرفته است. هدف مکتوب حاضر،ارائه دلالت ها و وجوه امنیتی انسان شناسی فقیه و حکیم متأله حکمت متعالیه، آیت الله جوادی آملی است.

همچنین، شریف لک زایی در بخشی چکیده مقاله «مساله آزادی در فلسفه سیاسی آیت الله جوادی آملی» آورده است: آزادی از مفاهیم پر سر و صدا در تاریخ فکر و عمل بشر بوده و معرکه آراست. از این رو اندیشمندان در هر دوره به تبیین آن پرداخته اند. آیت الله جوادی آملی نیز دیدگاه خود را با توجه به آموزه های شیعی و در قابل دستگاه فلسفی متعالیه درباره این موضوع ارائه کرده است. اما پرسش این است که توجه به مساله آزادی در اندیشه استاد از چه روست و در نتیجه آزادی چه سمت و سویی می یابد. مفروض مقاله این است که آزادی در اندیشه آیت الله جوادی آملی به مثابه یک مساله مطرح بوده و ایشان بعنوان اندیشمندی مسلمان سودای بحث از سازگاری و ناسازگاری آزادی در مفهوم مدرن آن با آموزه های اسلامی را درسر می پروراند.

مصطفی سلطانی در مقاله «صفات خبری در اندیشه آیت الله جوادی آملی» اینگونه نتیجه گرفته است که: بر اساس مبنای تفسیری استاد با ارجاع آیات متشابه به آیات محکم آیات متشابه به محکم تبدیل می شوند. بر این اساس می توان ادعا کرد که اصلا متشابهی در قرآن وجود ندارد و موضوعی برای بحث از آیات خبری در قرآن تحقق نمی یابد.

علاوه بر اینکه در تفسیر عرفانی استاد از آیات خبری، این آیات در زمره متشابهات قرار نمی گیرد؛ چرا که بیان صریح مرحله ای از مراحل اربعه سلوک، یعنی سلوک از وحدت به کثرت است؛ چه اینکه در تفسیر مبتنی بر محبت نیز با ارجاع متشابهات به محکمات تشابهی وجود نخواهد داشت.

مصطفی سلطانی در مقاله «صفات خبری در اندیشه آیت الله جوادی آملی» اینگونه نتیجه گرفته است که: بر اساس مبنای تفسیری استاد با ارجاع آیات متشابه به آیات محکم آیات متشابه به محکم تبدیل می شوند. بر این اساس می توان ادعا کرد که اصلا متشابهی در قرآن وجود ندارد و موضوعی برای بحث از آیات خبری در قرآن تحقق نمی یابد.

علاه بر این، در مقاله «فلسفه عرفان عملی» و در بخشی از چکیده، محمد فنایی اشکوری اینگونه آورده است: سرنوشت عرفان و صحت و سقم و تکامل آن در گروی تنقیح مباحث عرفان عملی است. تنوع و تفاوت فِرق و طریقت های عرفانی، اولا و بالذات به تفاوت در عرفان عملی آنها برمی گردد؛ چنانکه ارزش و اعتبار تجربه های عرفانی، اولا و بالذات وابسته به برنامه سلوکی سالک است. از این رو، تقبیح مباحث عرفان عملی در پیشبرد عرفان و تصحیح و تدقیق آن پیشگیری از انحرفات ضروری است. برای تنقیح عرفان عملی، لازم است ساختمان کلی آن را مطالعه کنیم. تنقیح مبادی و مبانی و کاوش در حدود و ثغور و مداقه در منابع و روش و توجه به مناسبات این علم با دیگر علوم و بازکاوی ساختار و اصول کلی آن، راه را بر تحول و نوآوری در این حوزه می گشاید.

«معنای زندگی به روایت حکمت متعالیه» نوشته مسعود آذربایجانی است و در بخشی از چکیده آن آمده است: معنای زندگی برای انسان در حکمت متعالیه به فلسفه حیات و هدف خداوند از آفرینش انسان باز می گردد. ملاصدرا با ترسیم مراتب نفس طبیعی، نباتی، حیوانی و انسانی، حرکت و سیر تکاملی نفس را هماهنگ با روند حرکت جوهر در ماده می داند که از ماده آغاز و به فراتر از آن می انجامد و به همین دلیل معاد و قیامت برای روح انسان ” انتظار دین نیز از بشر آن است که سرمایه های عقلی هنری و تجربی خود را در راه های پراکنده و نافرجام، هدر ندهد “ محقق می شود. حرکت جوهری نفس، از عقل هیولایی با رسیدن به عقل مستفاد پایان نمی پذیرد؛ زیرا مرحله چهارم حیات معنوی نفس، یعنی مرتبه اتصال با عقل فعال یا همان روح قدسی و روح القدس، جذبات معنوی و اقتباس از نور و معرفت را میسر می کند و این معنای زندگی است.

علیرضا دهقانپور در نتیجه مقاله «ارزش زندگی از دیدگاه ملاصدرا» آورده است: خلاصه با توجه به نشآت گوناگون نفس انسانی و تفاوت درجات نفوس بشر و نیز با توجه به قبول قوت و ضعف برای نفس، می توان گفت معنای زندگی از مراتبی برخوردار است. مرتبه کسی که نفسی ضعیف دارد، فرق می کند با کسی که از نفس قوی تری بهره مند است. اهداف، ارزش ها، درک ها و برداشت های آنان در یک سطح نیست. اما هرگز نمی توان ضعیف را با قوی مقایسه کرد و زندگی او را فاقد معنا دانست. هر نفسی در هر سطح و درجه ای که باشد، می تواند به تناسب همان درجه، از زندگی معنادار برخوردار باشد.

«نظریه فوق تجرد عقلانی نفس در حکمت سینوی» عنوان مقاله ای است که عین الله خادمی و سیدعلی رضی زاده آن را نگاشته اند و در برخشی از چکیده آن آمده است: این نوشتار مدعی است که گرچه نمی توان ادله قطعی و یقینی برای اعتقاد شیخ به نظریه فوق تجرد عقلانی ارائه داد، اما شاید بتوان شواهد و قرائن محدودی به نفی نظریه فوق تجرد نفس، در آثار شیخ یافت.

شایان ذکر است، اسرا، فصلنامه علمی پژوهشی حکمت اسلامی پژوهشکده علوم وحیانی معراج به صاحب امتیازی موسسه فرهنگی تحقیقاتی اسرا، مدیر مسوولی مرتضی واعظ جوادی و سردبیری سید محسن میری (حسینی) منتشر می شود. برای اطلاعات بیشتر می توانید با تلفن دفتر فصلنامه به شماره 7782001 با پیش شماره 0251 تماس بگیرید.

پایان پیام/