به گزارش خبرگزاری شبستان، کتاب «زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفویه» با بررسی تحولات فرهنگی، سیاسی، تاریخی و فکری شیعیان از پایان دوره عباسی تا حکومت صفویه به همت انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) منتشر شد.
بنابر این گزارش، دستیابی به گزارشی درباره بخشی از پیامدهای هجوم گسترده مغولان و به دست آوردن نمایی کلی از یکی از مقاطع مهم تاریخ شیعه که به طور نسبی مورد غفلت قرار گرفته است، با تکیه بر حیات فرهنگی و اندیشه‌های سیاسی شیعه در این دوره، از جمله ضرورت‌ها و اهداف تدوین این کتاب بیان شده است.
همچنین، ارائه تصویری به نسبت روشن از تلاش علمای شیعه برای بهره‌برداری از یک فرصت استثنایی برای پژوهش بیشتر پیرامون اندیشه‌های تشیع و پراکندن آن، به دست دادن گزارشی درباره نمونه‌ای از سازگار شدن اندیشه سیاسی شیعه با شرایط متحول و دگرگون شونده زمان و مکان چگونگی آن، نشان دادن بخشی از ریشه‌های تاریخی انقلاب اسلامی در ایران و پاسخ به بخشی کوچک از انبوه پرسش‌ها و ابهام‌ها درباره جنبه‌های مختلف تشیع که پدیدآورنده بزرگترین حادثه سیاسی ـ فرهنگی دهه‌های پایانی قرن بیستم به شمار می‌آید از دیگر اهداف نویسنده در نگاشتن کتاب خود بوده است.
مهمترین پرسش نویسنده این است که زمینه‌های فکری، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی گسترش تشیع با آموزه‌هایی از تصوف در مقطع تاریخی پیش از قرن دهم چه بوده است؟ این پرسش محور اصلی این کتاب را شامل می‌شود.
این گزارش می افزاید: کتاب در هفت فصل تدوین شده است که فصل اول به کلیات درباره تاریخ شیعه و اوضاع سیاسی آن در دوره مورد نظر و منابع تاریخی این دوره اختصاص یافته است.
در فصل دوم نیز کتاب‌های تألیفی شیعیان در 17 شاخه از شاخه‌های علوم بر اساس تقسیم‌بندی‌های مسلمانان بررسی شده است. در این بخش جایگاه علوم در میان شیعیان و نقش آنها در نوآوری‌ها و تحولات آن و معرفی شخصیت‌های شاخص هر رشته از علوم به گونه‌ای مفصل بحث شده است.
فصل سوم نیز به اهتمام علمای شیعه به مبحث آموزش، روش‌های آموزشی آنان، مکان‌های آموزش، مراکز آموزشی و معرفی اساتید برجسته این مراکز پرداخته است.
ابنیه و اوقاف موضوع فصل چهارم است و در این فصل تعداد زیادی از بناهای ویژه شیعیان شامل مزار و آرامگاه علمای بزرگ شیعه و سادات، امامزاده‌ها و مراکز وقفی معرفی شده است.
در فصل پنجم جریان‌های فکری، سیاسی و اجتماعی متأثر از تصوف معرفی شده و گرایش‌های مختلف فکری شیعیان در حوزه علوم مختلف کلامی و فقهی و تفسیری و ... و فعالیت‌ها و نوآوری‌های علمای شیعه در آن روزگار مورد بحث قرار گرفته است. موضوع این فصل از کتاب آن دسته از گرایش‌های فکری است که بر پایه مبانی خاص هستی‌شناسی در قالب جریان‌های فکری و اجتماعی نمود یافته است. بیشتر جریان‌های فکری و اجتماعی از جمله سربداران، مرعشیان، حروفیان، صفویان، نور بخشیه و ... در این عصر با تعالیم صوفیه همراه و در ارتباط بوده‌اند.
همچنین، هدف نویسنده از نگارش فصل ششم با عنوان روابط متقابل شیعیان و سنیان، نشان دادن روحیه و رفتار همسازگرایانه شیعیان نسبت به اهل سنت در این دوره، با محوریت محبت به خاندان پیامبر(ص) بوده است.
اندیشه سیاسی موضوع فصل هفتم است که بنا به نظر نویسنده، در مفهوم عام و گسترده خود دربردارنده هر نوع تفکر و دیدگاه درباره مبانی، ابعاد، اجزا، سازوکار به کار بستن و عوامل مؤثر بر قدرت سیاسی در جامعه است. این عنوان با تعابیر متفاوتی در متون اسلامی مورد اشاره قرار گرفته است. مباحثی مانند خلافت و حکومت، مشروعیت، بیعت، شورا و مباحثی از این قبیل که در منابع آمده است در این فصل بدان اشاره شده است.
آنچه این کتاب درباره مبانی تحول شیعه در فاصله زمانی سقوط بغداد تا روی کار آمدن صفویه بدان دست یافته است، عبارت از پایبندی به مبانی اصلی فکری، به ویژه اندیشه امامت، تکیه بر روش و تلاش علمی برای شناساندن و گستراندن تشیع، حفظ روحیه همسازگرایانه و تعامل فکری با دیگران، به ویژه اهل سنت است.
شایان ذکر است، «زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفویه» تألیف محسن الویری، به همت انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، به بهای 155 هزار ریال منتشر شده است.
پایان پیام/
نظر شما