نگاه انتقادی به فهم عمومی از انقلاب اسلامی(بخش دوم)

خبرگزاری شبستان: "در انقلاباتى که در عالم واقع مى‏شود یا در شورش‏ها یا در کودتاها، یکى اصل این‏ شورش و انقلاب و کودتا، یکى انگیزه‏اش، یکى محتوایش اینها سه امرى است که باید در آن توجه کرد. خودشان، خود انقلابات یا خود اینها شبیه به هم‏اند، یا شورش است یا کودتاست یا انقلاب، صورتاً مثل انسان‏ها مى‏ماند که همه صورتشان مثل هم هست اما معناشان فرق با هم دارد. انگیزه‏ها مهم است و محتواها. گاهى وقت‏ها انگیزه خوب است، محتوا خوب نیست، گاهى وقتها محتوا خوب است، انگیزه درست نیست."

در نوزدهم دیماه سال 1364، حضرت امام بیانات فوق را ایراد می فرمایند، این سخنان که نمونه ای از آن در بالا ارائه گردید، نشان دهنده این مطلب است که امام خمینی (ره) صرف انقلاب سیاسی و رفتن یک حاکم و آمدن حاکم دیگر را - هرچند که حاکم پیشین مفسد و حاکم جدید متشرع باشد و ساعی در اجرای احکام شرع - انقلاب اسلامی نمی داند مگر اینکه محتوای اسلامی نیز جایگزین محتوای ما قبل از انقلاب شود. که این مطلب، معنا و بیان دیگری از مرحله دوم انقلاب اسلامی است که در شماره اول به آن دست یافته شد.
حال به بررسی مرحله دوم انقلاب، یعنی انقلاب فرهنگی خواهیم پرداخت.
 

انقلاب در لغت به معنای برگشتن از حالی به حالی، دگرگون شدن، تغییر و تحول است و در اصطلاح رایج جهان (تلاش عده ای برای واژگون کردن حکومت و ایجاد حکومتی نو) به منظور تغییرات اساسی و بنیادین در تمام نهادها، مناسبات ساختار سیاسی و اجتماعی و جایگزینی سازمان نوین و مطلوب در چهارچوب اهداف و آرمانهای خاص.

اصول انقلاب را به عنوان لوازم قطعی آن، می توان چنین دانست، تغییر بنیادها و نظام اجتماع، نوگرایی، آرمان خواهی خشونت سیاسی یا نظامی در مقابل نظام حاکم، با توجه به معنی و مفهوم کلی فوق، انقلاب در هر نوع تعریف، دارای انواعی است به نام: انقلاب فرهنگی، انقلاب اداری، انقلاب سیاسی، انقلاب اجتماعی و...
 

معنای فرهنگ نیز در ادامه مطلب کاربرد خواهد داشت؛ معنای فرهنگ در زبان فارسی از لحاظ لغوی؛ دانش، فرزانگی، هنر، ادب و اخلاق معنا یافته است. از فرهنگ به عنوان میراث ملی یاد شده است. یک تعریف دیگر آن است که فرهنگ مجموعه پیچیده ای متضمن معلومات ،‌معتقدات ، هنرها ، اخلاق ، قوانین ، آداب و رسوم ، قابلیت ها و عادات مکتسبه انسان ها می باشد.
 

فرهنگ عامل سازنده هویت فردی و در حالت کلی آن، اجتماعی جامعه و منشا ساز وکارها و سرمایه های مادی و معنوی یک ملت در سیر تکاملی و تاریخی محسوب می شود.
معنای اصطلاحی فرهنگ به جهت این‌که یک ماهیتِ اجتماعی است به یک فرد و شخص اختصاص پیدا نمی‌کند لذا نمی توانیم بگوییم: فلانی آدم با فرهنگی هست. یا فرهنگ این شخص بالاست. بلکه باید گفت: فرهنگ این گروه، این ملت یا کشور بالاست.
پس انقلاب فرهنگی به معنای تغییرات اساسی و بنیادین در آداب و رسوم و هنر ها تا قوانین اجتماعی است.
 

حضرت امام در رابطه با دلایل نیاز به انقلاب فرهنگی و تغییراتی که باید صورت گیرد، می فرمایند : "تمام برنامه ریزی هایی که این ها درست کردند ، برنامه های فرهنگی ، برنامه های هنری هرچه درست کرده اند استعماری است . اینها می خواهند جوانان مان را یک جوانانی به بار آورند که به درد آنها ( غربی ها ) بخورد نه به درد مملکت خودشان ، اینها می خواهند جوانان ما یک عضو فاسدی شوند."
و در ادامه توضیح می دهند که : "فرهنگ ما را آن طور کرده اند که نگذاشته اند انسان درآن پیدا شود که حالا اگر ما بخواهیم مجلس شورایی درست کنیم باید بگردیم این طرف و آن طرف ، ببینیم که تازه یک آدمی که امین باشد یک آدمی که ملی باشد جهات شرقی و غربی نداشته باشد وخدمتگذار به اسلام باشد پیداکنیم ... اینها نگذاشته اند که جوانان ما رشد کنند ، اینها رخنه کردند درفرهنگ ما وفرهنگ ما را یک وضعی درست کردند که انسان نتواند درآن رشد کند."
 

می توان از این سخنان اینطور نتیجه گرفت که انقلاب فرهنگی به معنای همان است که از آن به کارخانه آدم سازی یاد می شود. به تعبیری دیگر، حضرت امام می خواهند که با انقلاب فرهنگی، نیروهای مورد نیاز امتداد یافتن و جاودانه شدن انقلاب اسلامی و اسلام را ایجاد نماید.
 

از سوی دیگر این نتیجه نیز به دست می آید که انقلاب فرهنگی قسمت مهم و اساسی یک انقلاب تمام عیار است چون همانطور که گفته شد، انقلاب برای تداوم نیاز به انسان هایی دارند که فرهنگ انقلابی در وجودشان ریشه داشته باشند.
 

بر حسب تعاریف ارائه شده، فرهنگ مجموعه اشتراکی اندیشه ها و تفکرات یک جامعه است. پس برای رسیدن به انقلاب فرهنگی در سطح جامعه نیاز است تا در ابتدا اندیشه ها را تصحیح کنیم و برای فرد فرد جامعه انقلاب فکری را اجرا نمائیم.
 

پس از اینکه فکر و اندیشه افراد جامعه اصلاح و بر حسب اسلام و آرمان های انقلاب اسلامی بازیابی گردید. با ایجاد حس همبستگی و یکپارچه سازی اندیشه ها، انقلاب فرهنگی به ثمر می نشیند.این همان اتفاقی است که در این سال ها گرد فراموشی و نسیان بر آن نشسته است.
 

خوشبینانه ترین توجیهی که برای این نسیان می توان یافت، این موضوع است که بر خلاف اندیشه حضرت امام و مقام معظم رهبری، اعتقادی رایج گردید که جامعه اسلامی وجود دارد و نیاز به ساخت آن نیست. در نتیجه اندیشه سازی و تولید فکر اسلامی - انسانی به حداقل رسید.

در شماره بعدی سعی خواهیم کرد، راهکاری برای امروز خود از میان فرمایشات حضرت امام و مقام معظم رهبری استخراج نمائیم.
ادامه دارد...

حضرت امام خمینی:
"ان شاء اللَّه، همه نقیصه‏ها تمام مى‏شود. و شما امیدوار باشید به فضل خدا. همه این مسائل تمام مى‏شود. و شما سرفرازید پیش خداى تبارک و تعالى و پیش عالم. خداوند همه‏ تان را حفظ کند.‏"

پایان پیام/