خبرگزاری شبستان: مارسل بوازار در کتاب «L' Humaisme de l' islam» در بخش «اسلام در جهان امروز» راجع به نقش نیرومند مسجد در فرهنگ، اقتصاد، سیاست و وحدت مسلمانان چنین مىنویسد: «مسجد، عامل نیرومندى در همبستگى و اتحاد مسلمانان جهان است. مخصوصاً در روزگار معاصر که مسلمانان شور و حرارت صدر اسلام را دگرباره از خود نشان مىدهند مساجد به صورت مراکز تربیت روحانى و پایگاه جنبش امت مسلمانان نسبت به ستمگران و سلطهجویان درآمده است. اقامه نماز جمعه وسیلهاى براى گردهمایى مسلمانان در روز تعطیل و طرح مسائل مهم اجتماعى و بحث و گفتگو در باب کمبودهاى رفاهى و تصمیمگیری هاى سیاسى و غیره است و در سال هاى اخیر و در ممالک آزاد شده اسلام که به سوى پیشرفت اقتصادى و حاکمیت سیاسى مىروند کارآیى بسیار داشته است. همچنین مسلمانان به واسطه «مراسم گوناگونى چون اعیاد، تولد پیشوایان دینى، عاشوراى حسینى و... در مساجد حضور مىیابند و این وضعیت، ارتباط جمعى میان مسلمانان را تقویت و فرصت مناسبى براى روشنگرى سیاسى و تنویر افکار عمومى مسلمانان را فراهم مىسازد.»
در این راستا حضرت امام خمینی (ره) به عنوان بنیانگذار این حرکت بزرگ اسلامی با الگوبرداری از تاریخ صدر اسلام و «نقش تعیین کننده مساجد در دوران حکومت حضرت رسول خدا و حضرت علی، موفق شد تا کارکرد سیاسی مسجد را در تاریخ معاصر احیا نماید. به گونه ای که پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر محور مسجدها، ساختار سیاسی حاکم بر نظام بین المللی را به چالش کشاند و طرحی نو در اندیشه سیاسی ارائه داد. به فرمایش ایشان نقش مسجد به لحاظ سیاسی و تحولات اجتماعی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و غفلت جوامع اسلامی از تأثیر سیاسی مسجد ها، عمده ترین عامل مشکلات مسلمانان در تاریخ معاصر است. مسائل و معضلات و تمامی گرفتاری های جوامع اسلامی به خصوص در دو قرن اخیر، تنها در اثر توجه به بعد عبادی مسجد بوده که نتایج آن، سلطه استعمارگران بر سرزمین های اسلامی و غارت منابع دنیای اسلام گردید. به بیان بهتر و دقیق تر در اندیشه بنیانگذار جمهوری اسلامی تا شرک و کفر است مبارزه هست و تا مبارزه است ما هم هستیم و در این راستا، مساجد مهم ترین مرکز مبارزه مسلمانان است. لذا هشدار می دهد مسجد سنگر است، سنگرها را پر کنید، زیرا شیاطین از مساجد می ترسند.»
با توجه به همین نگرش سیاسی و عبادی حضرت امام خمینی(ره) «هشدار به مردم مبنی بر این که اهداف برگزاری نماز جماعت در مسجدها صرفاً عبادی نیست، بلکه باید به جنبه سیاسی نماز هم توجه کنند نقش بسیار مهمی در حرکت مردم به سوی فعالیت های سیاسی داشته است؛ زیرا امام از آنان خواست تا در مساجد، مسائل روز را مورد نقد و بررسی قرار دهند و علیه برنامه های دشمن بر ضد کشورشان فریاد بزنند. همچنین آن حضرت در مقابله با حرکت رژیم، با توجه به شرایط زمانی با اتخاذ مبارزه منفی، دولت و برنامه هایش را به چالش کشاند. توضیح این که امام با طرح تعطیلی مساجد در ماه مبارک رمضان در سراسر کشور در صدد برآمد تا با توقف فعالیت مسجدها در این ماه، افکار عمومی را علیه رژیم بسیج نماید.»
در حوزه کارکرد سیاسی مسجد از نقش تأثیر گذار اقامه نماز جماعت که به صورت همایش معنوی در طول شبانه روز چند بار با اجتماع مسلمانان شکل می گیرد نباید غافل شد. «در یک تحلیل نهایی می توان گفت برگزاری نماز جماعت فضای مناسبی است تا راه نیکی و تقوا بر روی مسلمانان گشوده شود. تنویر افکار، ایجاد همبستگی نیروهای مسلمان بر محور دستورات الهی در زمینه های مختلف سیاسی – اجتماعی، عمده ترین عامل هدایت مردم برای حراست از سلامت جامعه و باز داشتن از ارتکاب معاصی است. چنان چه که رسول گرامی اسلام در آغاز رسالت خویش، در اوج فشار و اذیت و آزار مشرکین، در پیش چشم مشرکان در مسجدالحرام نماز جماعت برگزار می کردند. در این باره سخنرانی سیاسی و افشاگرانه بانوی قهرمان کربلا حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) در دوران اسارت در مساجد کوفه و شام می تواند الگوی برجسته مبارزه علیه ظلم و ستم باشد. بنابراین، نگاه معصومین از مسجد صرفاً جنبه عبادی، آن هم به صورت فردی نداشته است؛ چه بسا نتایج اثربخش سیاسی و اجتماعی نماز جماعت در ایجاد وحدت مسلمانان می باشد که اهل بیت به حضور شیعیان در نماز جماعت اهل تسنن تأکید دارند. »
یکی از جلوه های مهم کارکرد سیاسی مسجد از صدر اسلام تا به حال که در آن بروز و ظهور پیدا نموده و یکی از ظرفیت های بسیار مناسب مساجد نیز به شمار می رود برپایی انتخابات در آن می باشد؛ چرا که انتخابات با مساجد از گذشته های دور تا به حال گره خورده است. حتی در صدر اسلام نیز بیعت با زمامداران و خلیفه مسلمین در مسجد انجام می گرفت و از این حیث مساجد توانسته اند این نکته مهم را به اثبات برسانند که توانایی و قابلیت نقش دهی به افکار عمومی جامعه در ایجاد فضایی مدنی در رقابتی سالم در میان کاندیداها دارند و با روحیه معنوی و سلامت نفسی که بر اهالی مساجد بویژه متولیان و مدیران آن حاکم است می توانند سلامت عمومی انتخابات را نیز از این طریق تضمین کنند. البته حضور مسجد در عرصه انتخابات که توأم با بسیج میلیونی اجتماعی همراه با شادابی و طراو تبخشی به این امر مهم می باشد میسر و ممکن نمی شود مگر با تلاش مضاعف و گسترده ائمه جماعات و متولیان مساجد. چون نفس مشارکت فعالان مسجدی در امر برگزاری انتخابات بر اساس نیتی خالصانه و خدایی می باشد در نتیجه هر اقدامی که از ناحیه آن ها صورت می گیرد همراه با قداست خواهد بود و به شدت از رقابت ناسالم و انحرافی پرهیز می شود. «انجام انتخابات در مساجد راهی برای ایجاد ارتباط سالم میان مردم و کاندیداها بوده و بستر معنوی مسجد باعث شکل گیری رابطه ای بدون انتقام گیری، دنیا طلبی و برتری جویی می شود و آرامش لازم را برای انتخاب کاندیدای اصلح مردم فراهم می کند. چرا که سخنرانان در دوره انتخابات در مساجد همواره با زبان و بیان کنترل شده ای با مردم صحبت می کنند و از این طریق با حضور قلب و آرامش لازم فضایی را ایجاد می کنند که باعث منحرف شدن از برنامه های سیاسی شان نشود.»
در این میان نباید از نقش خطیر و برجسته ائمه جماعات مساجد، علما و روحانیون در جهت دهی برای برگزاری انتخاباتی پر شور و تشویق و ترغیب در حضوری پرشکوه مردم پای صندوق های رأی و انتخاب کاندیداهایی اصلح و خبره غافل شد. در هر حرکتی که تاکنون، چه در قبل و چه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سطح جامعه شکل گرفت آن جایی که مسجد و مسجدی ها میدان دار این حرکت ها بوده اند نتایج حاصل از این حضور پر شور، غالباً موفقیت آمیز و دشمن شکن بوده است و با توجه به این که مساجد خاستگاه انقلاب اسلامی به عنوان بزرگ ترین حرکت سیاسی در تاریخ معاصر ما هستند این اماکن دارای وظیفه ای خطیر و رسالتی بزرگ و نیز ادای مسئولیتی انقلابی عهده دار می باشند.
ادامه دارذ...
محمد علی موظف رستمی/ کارشناس امور مسجد
نظر شما