فلسفه صدرایی همه چیز را قائم به ذات حق می داند

به گزارش خبرنگار شبستان، همایش بزرگداشت ملاصدرا با موضوع "فلسفه و راه زندگی" چهارشنبه، یکم خرداد به همت بنیاد حکمت اسلامی صدرا در مجتمع آدینه آغاز شد.

بر پایه این گزارش، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد احمدی، رییس سازمان سمت طی سخنانی با عنوان "حکمت عملی ملاصدرا و شیوه زیستن" به بیان مباحث مطرح‌شده از سوی این اندیشمند و عارف بزرگ اسلامی در حوزه حکمت زندگی و مسایل مرتبط با آن پرداخت.

وی در ابتدای سخنان خود با بیان اینکه ملاصدرا جایگاهی بسیار رفیع داراست، اظهار کرد: متأسفانه در کشور ما این اندیشمند را به خوبی نشناخته‌اند، هر چند که در کشور ما برخورد با فلسفه و فیلسوف چندان خوب نبوده است به نوعی که برای مثال شخصی مانند ملاصدرا را از حد کفر نیز بالاتر برده‌اند و البته زمانی که کار دست عوام بیفتد فرجام آن کاملا مشخص است.

وی ادامه داد: ملاصدرا یک مفسر است، مرحوم علامه طباطبایی می‌گفت که هانری کربن از من سؤالی در رابطه با تفسیر ملاصدرا از یکی از گروه‌های قرآن پرسید و گفت آیا آن تصویر را دیده‌ای که علامه گفت نه، حال آنکه کربن آن تصویر را خوانده و دیده بود، بنابراین صدرا جایگاهی شناخته‌شده و وزین میان اندیشمندان جهان دارد.

رییس سازمان سمت تصریح کرد: ملاصدرا تمامی فلسفه‌های پیش از خود را خوانده بود و منابعی که برای او ذکر کرده‌اند حدود 500 عنوان است، ضمن آنکه او فیلسوفی الهی بود و کسانی که اسفار او را خوانده‌اند، به توانایی وی در تفسیر پی برده‌اند.

وی با بیان اینکه ملاصدرا متکلم و فقیهی است که در حوزه‌های مختلف کار کرده و دست به قلم برده است، عنوان کرد: اما موضوعی وجود دارد که شاید کمتر بدان توجه شده است و آن رسوبات ماهیت در فلسفه صدرا است، یعنی با اینکه ملاصدرا اصاله‌الوجودی است همچنان باز هم در سرتاسر فلسفه او نوعی رسوبات عمیق از ماهیت را می‌بینیم حال آنکه به شخصه معتقدم بحث ماهیت از تفسیرشناسی باید جدا شده و در معرفت‌شناسی ذکر شود، بنابراین جا دارد چند دانشجو و استاد راهنما در رابطه با این مسئله وقت گذاشته و کار را به صورت تحقیق و تفحص پی‌گیری کنند.

رییس سازمان سمت بیان کرد: این سؤال مطرح است که آیا ملاصدرا حکمت یا فلسفه عملی داشته است یا خیر، ملاصدرا در واقع همت خود را در مسئله هستی‌شناسی گذاشته است و عموما سراغ آنکه هستی را واقعیتی واحد بداند می رود و در این حوزه از هیولا آغاز و از جسم و صورت حسی عبور می‌کند تا به ذات جلال‌اللهی برسد.

وی ابراز کرد: ملاصدرا بحثی دارد در این پایه که همه موجودات را معلول می‌داند، حال در این راستا ما باید توجه کنیم که اگر قاعده علت و معلول را درست دریابیم به طبع معلول وجودی قائم به علت دارد، مرحوم ملاهادی سبزواری می‌گوید مخ فلسفه صدرا آن است که همه چیز را به ذات حق قائم بداریم که البته این مولفه مغز فلسفه نیز است که همان دید توحیدی محسوب می‌شود.

حجت الاسلام احمدی افزود: ملاصدرا چنین نگرشی دارد، حال اگر کسی با این دید نگاه کرد انسان برای او موجودی است که از خاک برمی‌خیزد و مراحل رشد خود را طی می‌کند و در واقع این فلسفه با عرفان توأم است.

رییس سازمان سمت گفت: ملاصدرا در سراسر آثارش به ویژه در بخش توحید و معاد به سراغ دیدگاه‌های عرفانی می‌رود گویی دیگر با اصطلاحات فلسفی زیاد کار نکرده و به دنبال شهود می‌رود زیرا انسان جز خدا را نمی‌بیند.

وی تاکید کرد: اگر کسی چنین نگاهی پیدا کرد در واقع چنین مولفه‌ای را در خود پرورش داده است که انسان موجودی است که از خاک برآمده و حرکت جوهری او را بالا می‌برد تا آنجا که به اعلی برسد، بنابراین نمی‌توان متصور شد که آدمی یکدفعه بپرد و به مقام بالایی برسد بلکه باید با همین ماده، حواس و جسم عمل کند و با عمل خود به درجه اعلی برسد.

حجت الاسلام احمدی با بیان اینکه انسان از ابتدا روح‌اش الهی نیست، گفت: آدمی باید با بدن خاکی‌اش کار کند تا به درجه بالا اتصال یابد.

وی در ادامه با طرح پرسشی با این عنوان که صدرا مانند کانت، هیوم، هگل و حتی دکارت که چندان مبحث اخلاقی ندارد، توانسته است راهی را نشان بدهد، عنوان کرد: در پاسخ به این سوال باید گفت که اساسا فیلسوفان هر کدام حکمت نظری و عملی دارند، مثلا ارسطو کتاب اخلاق دارد و یا افلاطون در رسایل‌اش مباحثی از این دست را مطرح کرده اما این مسئله در میان فیلسوفان مغرب‌زمین نمود دارد حال آنکه فیلسوفان ما حکمت نظری و عملی ندارند که از خودشان جمع کرده باشند.

حجت الاسلام احمدی بیان کرد: یادم است یک بار یا شاید حتی بیشتر از علامه طباطبایی پرسیدم این چه داستانی که در مغرب‌زمین هر فیلسوفی که حکمت نظری دارد توأمان حکمت عملی را نیز داراست اما در میان ما این‌گونه نیست مثلا میرداماد کتاب قفست را دارد اما حکمت عملی را دارا نیست حقیقتا علت چیست که ایشان پاسخ دادند فلسفه اسلامی حکمت نظری داشته است اما وقتی که حکمت عملی که همان "اسئل ولا تفعل" است دیدند آنچه که می‌خواهند بگویند فراتر از آن در دین آمده بنابراین خودشان حکمت عملی را تدوین نکردند.

رییس سازمان سمت در ادامه با بیان اینکه مرحوم صدرالمتأهلین راه زندگی‌اش را از شریعت گرفته بود، اظهار کرد: ملاصدرا در آثار خود از ریاضت‌هایی یاد می‌کند که هم آدمی و هم حیوانات آن را تحمل خواهند کرد اما قطعا ریاضت میان این دو موجود کاملا تفاوت دارد به محضی که انسان با ریاضت خود را می‌سازد و ملاصدرا معتقد است که ریاضت‌ها برای انسان جهادی است که دین آن را تعریف کرده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: ملاصدرا مطلب جامعی دارد که از هیولای اولی شروع می‌شود و به انسان و عمل به احکام و واجبات، مستحبات، ذکر و تفکر صحیح و عرفان می‌رسد و این مباحث در خلال مواردی که او مطرح کرده دارای پیوستگی است، بنابراین می‌توان گفت که به زعم ملاصدرا هدف و غایت شریعت و کیفر و پاداشی که عنوان شده است در واقع در گروی اعمالی است که آدمی انجام می‌دهد یعنی صدرالمتأهلین می‌گوید اعمال همه چیز ماست و با آن زندگی می‌کنیم.

پایان پیام/