به گزارش خبرگزاری شبستان، بیست و سومین شماره فصلنامه مشرق موعود، فصلنامه علمی پ‍ژوهشی مهدویت با عناوینی همچون "معیارهای تطبیق نشانه‌های ظهور"، "طرح اندیشه مهدویت در قرآن"، "نقدی بر معیارهای ارزش‌مداری آرمان شهر تامس مورد در کرامت انسانی"، "مسئله‌شناسی مهدویت‌پژوهشی"، "بررسی گفتمان گرایش به مهدویت در جنبش کیسانیه"، "غلبه نهایی اسلام بر ادیان" و "بررسی وضعیت فرهنگ مهدویت بین دانش آموزان دوره متوسطه شهر قم" منتشر شد.
معیارهای تطبیق نشانه‌های ظهور
نصرت الله آیتی
چکیده: ظهور امام مهدی(عج) نشانه‌هایی دارد، نشانه هایی که مطرح شدن آنها ازسوی پیشوایان دینی همراه با مقاصدی بوده است. تحقق برخی از این مقاصد در گرو تطبیق نشانه‌ها بر مصادیق خارجی است. این مصادیق اولا نیازمند ضوابط و معیارهایی است که ما را به مصداق واقعی نشانه‌ها راهنمایی کند، ثانیا در مسیر آن، دو مشکل اساسی وجود دارد: نخست این که همیشه احتمال وجود مصادیق دیگری برای نشانه‌ها وجود دارد و دوم این‌که برای نشانه‌ها می‌توان مصادیق جعلی ساخت. از این‌رو نیازمند معیارهایی هستیم که بتوانیم در روند تطبیق از آن پیروی کرده و از دشواری‌های یاد شده عبور نماییم. ضوابط یاد شده بدین قرارند: نخست این که تطبیق باید همراه با یقین باشد، دوم، مصداق مورد نظر باید تمام ویژگی‌های یاد شده برای نشانه مربوط را بالفعل دارا باشد، سوم، جریان تطبیق نباید به تاویل روایات بینجامد، چهارم، تطبیق باید با ضوابط و چارچوبهای کلی دین هماهنگ باشد و تطبیق نباید موجب زیر پا گذاشته شدن یکی از ضوابط دین شود، پنجم این‌که در جریان تطبیق باید نشانه‌هایی که در آنها احتمال وجود مصادیق جعلی وجود دارد، بر نشانه‌هایی که جعل شدنی نیستند عرضه شوند. با توجه به پنج معیار یاد شده، می‌توان به مصادیق واقعی نشانه‌های ظهور که احتمال تعدد مصداق و جعل در آنها نمی‌رود دست یافت.
طرح اندیشه مهدویت در قرآن
امیر غنوی
چکیده: مباحث مهدویت به مثابه بخشی از آموزه‌های اساسی دین، ریشه در قرآن دارد. این مباحث در قرآن با نگاهی عام مطرح شده و تصویری از اراده نهایی حق ارائه می‌دهد. در این تصویر حرکتی از رسول خدا(ص) آغازگر آن بودند، در نهایت بر تمامی ادیان برتری خواهد یافت. در مسیر تحقق این اراده، آنان که در مسیر بندگی و شایستگی را طی کنند راهبر دیگران شده و برجای کسانی تکیه خواهند زد که قدر نعمت نداسته و به حق جفا کردند. حق خواهد ماند که ماندنی است و باطل خواهد رفت که رفتنی است.
روایت تفسیری با ارائه شیوه‌هایی متفاوت در استنباط از آیات، هم بهره‌های ما را از آیات قرآن در مباحث مهدوی افزون کند و هم شیوه‌های متفاوتی در اصول استنباط در اختیار می‌گذارد.
تأمل در محورهای مورد تاکید و تکرار در قرآن و در روایت تفسیری به ما کمک می‌کند تا بتوانیم به تصویری از مهدویت نزدیک شویم که آموزش‌های با واسطه و بی واسطه قرآنی در ذهن مخاطبان دیروز و امروز شکل داده و می‌دهد.
نقدی بر معیار ارزش‌مداری آرمان‌شهر تامس‌مور در کرامت انسانی (با تاکید بر اندیشه مهدویت)
سید مسعود پور آقایی
بهروز محمدی منفرد
چکیده: آرمان شهرگرایی و اتوپیا از مفاهیمی است که با تولد براندیشه در آدمی همزاد شده و اندیشمندان بسیاری به تدوین آن و بیان عصر طلایی و مطلوب خویش پرداخته‌اند. از این میان "اتوپیای تاموسمور" جایگاه ویژه‌ای دارد، زیرا عناصر رنسانس، نخستین اتوپیای ترسیم شده به شما می‌رود که از اومانیسم تأثیر بسزایی پذیرفته و به بیشتر عرصه‌های زندگی بشری ازجمله اقتصادی، سیاسی و اجتماعی توجه کرده است.
این نوشتار به نقد معیارهای ارزشی اتوپیای تامس مور درباه کرامت انسانی می‌پردازد، با این بیان که اگرچه اتوپیای تامس مور در پی ارائه الگوی کرامت انسانی است، ولی به واقع نه تنها نتوانسته است چنین رسالتی را به نیکی انجام دهد، بلکه با تصویری نادرست از حقیقت انسانی او را در قفسی ذهنی پناه داده است و لذا می‌توان به این واقعیت رسید که آرمان‌شهری که زاییده عقل و تفکر بشری است، نمی‌تواند الگویی مناسب برای کرامت انسانی به شمار آید و تنها آموزه‌های وحیانی می‌توانند الگویی مناسب در قالب آرمان شهر مهدوی دغدغه‌های بشری و کرامت انسانی پاسخ گویند.
مسئله شناسی مهدویت‌پژوهی
حسین الهی‌نژاد
مهدی شریفی
چکیده: مهدویت‌پژوهی به‌سان حوزه‌ای دانشی، ساختار و قواعد استاندارد مانند موضوع، مسائل، روش، مبانی و غایت است که در واقع این ساختار قواعد در همه حوزه‌های دانشی مثل علم، رشته، میان رشته، و گرایش ساری و جاری است. شناخت کامل و جامع از مهدویت‌پژوهی زمانی به دست می آید که بتوانیم درباره همه مولفه‌های ساختاری آن به گفت‌وگو بپردازیم. یعنی بیش از آن که به عرصه مهدویت‌پژوهی وارد شویم و به مباحث جزئی و درونی آن بپردازیم، لازم است به عرصه‌های بیرونی آن مانند موضوع‌شناسی، مسائل‌شناسی، روش‌شناسی، مبانی‌شناسی غایت‌شناسی -که در عرصه‌های کلی درجه دو است - توجه نماییم. البته در این نوشتار با توجه به حجم محدود آن نمی‌توان همه مؤلفه پیش‌گفته را به صورت مفصل به بحث گذاشت، بلکه در راستای رسالت و هدف این نوشتار، تنها به دو مورد از موارد فوق مثل موضوع‌شناسی و مسائل‌شناسی پرداخته می‌شود.
بررسی گفتمان گرایش به مهدویت در جنبش کیسانیه
علاءالدین شاهرخی
چکیده: اعتقاد به مهدویت ریشه در قرآن و سنت دارد و با توجه به رویکرد ظلم‌ستیزانه آن، از همان قرون نخستین اسلامی کانون توجه برخی گروه‌های مخالف حاکمیت شد. در قرون اول هجری، جنبش کیسانیه با شعارهای شیعی و با تمرکز با موضع مهدویت، حرکت نظامی- سیاسی علیه خلافت بنی امیه را برگزید. این اقدام الگویی برای سایر گروه‌های مشابه فراهم کرد که عمدتا به عنوان گروه های غالی شیعه از آنان یاد می شود.
این پژوهش به بررسی راهبرد جنبش کیسانیه در طرح علمی مهدویت در جامعه عصر خود می‌پردازد و به این سوال پاسخ می دهد که آیا انتخاب گفتمان مهدویت توسط این جنبش بر مبنای تفکرات مستحکم تشیع در این موضوع بود یا انگیزه‌های دیگری وجود داشت؟ ضرورت این پژوهش دستیابی به شناخت لازم درباره انگیزه‌ها و اهداف جنبش کیسانیه در تمرکز آرمان مهدوی است. همچنین الگوی مناسبی در آگاهی بخشی نسبت به برداشت‌های نادرست از موضوع مهدویت در دوران معاصر خواهد بود.
مهم‌ترین یافته های این پژوهش عبارتند از:
1- تفکر مهدوی در جنبش کیسانیه به ابزاری برای مبارزه با خلافت تبدیل شد.
2- کیسانیه با بی‌توجهی به رهنمودهای دین اسلام و امامان معصوم(ع)، به تعیین فرد و زمان دلخواه در باور مهدویت پرداختند.
3- نگرش این جنبش به مهدویت بر محوری ناقص و درکی افراطی شکل گرفت.
4- مهم‌ترین دلیل انحراف بی‌توجهی به امام معصوم و تکیه بر عقل و فهم برخی اشخاص بود.
غلبه نهایی اسلام بر ادیان
علی رضا کهنمویی
چکیده: در قران کریم، سه آیه شریفه با تعبیری مشترک از اراده الهی مبنی بر غلبه اسلام بر سایر ادیان خبر می‌دهند. با توجه به سیاق آیات، وعده مزبور به‌طور ویژه ناظر برمغلوبیت نهایی دو دین منحرف یهود و مسیحیت است. بنابر روایت فریقین، تحقق این وعده الهی به دست مبارک امام مهدی(عج) و حضرت مسیح(ع) خواهد بود. البته بنا بر برخی قرائن قرآنی و روایی احتمالا بعد از این غلبه نهایی بازعده‌ای به صورت پنهایی و منافقانه بر عقاید انحرافی پیشین خود باقی خواهند ماند.
بررسی وضعیت فرهنگ مهدویت بین دانش آموزان دوره متوسطه شهر قم
علی یزدخواستی
محمد امینی
حمید رحیمی
ساره غفاری ایرانی
چکیده: هدف از این پژوهش بررسی وضعیت فرهنگ مهدویت بین دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر قم است. نوع پژوهش، توصیف پیمایشی است و جامعه آماری این پژوهش، همه دانش‌آموزان دوره متوسطه قم را در برمی گیرد که 30404 نفر هستند و با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی 602 نفر انتخاب شدند. ابزار تحقیق، پرسش‌نامه محقق ساخته فرهنگ مهدویت شامل 40 سوال بسته پاسخ برحسب طیف پنچ درجه‌ای لیکرت بود. روایی پرسش‌نامه به صورت محتوایی توسط اساتید و متخصصان تایید شد و پایایی پرسش‌نامه با استفاده ضریب آلفای کرانبخ 83/0 برآوردگردید. تحلیل داده در سطح استنباطی (آزمون tو تحلیل واریانس) با استفاده از نرم‌افزار spss انجام شد. نتایج نشان داد که درباره شناخت امام زمان(عج) بیشتر دانش‌آموزان به پرسش‌ها پاسخ درست داده‌اند. درباره امام و باور قلبی به مهدی(عج) انتظار ظهور، فلسفه غیبت و فلسفه ظهور، میانگین به دست آمده بالاتر از حد متوسط است.
شایان ذکر است، فصلنامه مشرق موعود ویژه پاییز در 149 صفحه فارسی و 11 صفحه انگلیسی به قیمت 20 هزار ریال ازسوی مؤسسه آینده روشن چاپ و روانه بازار نشر شد.
پایان پیام/
نظر شما