پل خواجو؛ شاهکار معماری اصیل اسلامی و ایرانی

خبرگزاری شبستان/اصفهان

پل بابا رکن الدین یا پل خواجو، در شهر اصفهان و روی رودخانه زاینده رود در شرق سی وسه پل قرار دارد. این اثر "15 دی 1310 "با شماره ثبت 111 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل را پل شاهی، بابا رکن الدین، شیراز و حسن آباد هم نامیده اند و از بناهای شاه عباس دوم صفوی است که در سال 1060هجری قمری بنا شده است. درازای پل 133 متر و پهنای آن 12متر است. این پل را به نام های دیگری نیز خوانده اند ولی به سبب قرار گرفتن در محله خواجو به پل خواجو مشهور است.

شالوده اصلی پل از زمان های قبل توسط حسن بیک ترکمان از امرای تیموری بنا شده بود که در زمان صفوی به صورت دو طبقه با 21 چشمه و به عنوان یک شاهکار مهندسی و سدسازی تاریخی ایران بنا شده و نقشه ای شبیه به سی و سه پل دارد.

طبقه زیرین این پل، بر شالوده سنگی قرار گرفته و در پایه آن شیارهایی تعبیه شده که با گذاشتن کشوها در آن، آب تا ارتفاع 6 متری بالا آمده و دریاچه ای در پشت آن ایجاد می کرده است.

یکی از امتیازات این پل، وجود کاشی کاری و تزیینات کناره های پل و غرفه های بالا است که در پیش آمدگی وسط پل و اتاق ها و ایوان های مشرف به رودخانه موجود است و محل اقامت تفریحی شاه عباس دوم بوده است.

*معماری پل خواجو

پل خواجو به دلیل معماری و تزیینات کاشی کاری آن از دیگر پل های زاینده رود مشهورتر است. این پل در دوران صفوی یکی از زیباترین پل های جهان به شمار می رفت و بیشتر به منزله سد و بند بوده است. در میان هریک از دو ضلع شرقی و غربی پل ساختمانی بنا شده که شامل چند اتاق مزین به نقاشی است. این ساختمان که (شاه نشین) نامیده می شود در آن دوره جایگاه بزرگان و امیرانی بوده که برای تماشای مسابقات شنا و قایقرانی روی دریاچه مصنوعی به این مکان فراخوانده می شدند.

در گوشه های ضلع شرقی پل خواجو دو شیرسنگی وجود دارد که ظاهرا نماد سپاهیان بختیاری و محافظ اصفهان در عصر صفویه هستند. این پل دارای 24دهانه است که از مکعب های به دقت تراش خورده ساخته شده و در بخش میانی، با سدهای چوبی برای گرفتن جلو رودخانه مسدود شده است.

پل خواجو از اواخر تیموری شالوده هایی داشته و به امر شاه عباس دوم در سال 1060 به صورت امروزی آن ساخته شده است. نام پل خواجو، تحریف کلمه «خواجه » است که به مناسبت لقب بزرگان و خواجه های عصر صفوی نام گذاری شده است . این پل در انتهای شرق خیابان کمال اسماعیل اصفهانی و انتهای جنوبی خیابان خواجو واقع شده است. به طوری که باستان شناسان تحقیق کرده اند پل مزبور روی پلی که در پیش وجود داشته و خرابی به آن راه یافته بوده بنا شده است.

شعرای اصفهان درباره پل خواجو اشعار زیبایی سروده و در این سروده‌ها زیبایی‌های آن را ستوده‌اند. از جمله این سروده‌ها قصیده بلند صائب تبریزی در وصف یکی از روزهای جشن و چراغانی در کنار این پل است.

*مرمت پل خواجو آغاز شد

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری استان اصفهان گفت: با توجه به مرمت ادواری پل های تاریخی اصفهان، مرمت پل خواجو آغاز شد و عملیات مرمت و ساماندهی پل خواجو تحت نظارت کارشناسان این اداره در حال اجراست.
 

ناصر طاهری افزود: بندکشی هره های آجری طبقه همکف در بدنه شرقی پل، ساماندهی و مرمت پشت بام، ناودان ها و مجاری خروج آب، از جمله اقدامات مرمتی پل خواجو است.

به گفته وی، تعویض و مرمت آجرهای فرسوده کف فرش عمارت بیگر بیگی در ضلع غربی پل و ساماندهی و ایجاد درب در قسمت پشت بام عمارت پل برای کنترل عبور و مرور به بام پل از دیگر اقدامات مرمتی در این پل تاریخی است.
 

طاهری گفت: با مرمت ادورای پل های تاریخی اصفهان قصد داریم از این یادگارها و معماری های اصیل اسلامی و ایرانی حراست کنیم.

پایان پیام/