تلاش برای ترسیم دنیای بی‌خدا/وقتی شرک منجی مظلومان می‌شود!

خبرگزاری شبستان: با توجه به قرار گرفتن در هفته جهانی کودک، نگاهی به تولیدات انیمیشنی و جهان بینی نهفته در پس آنها داشته ایم و در این راستا با حجت الاسلام داریوش عشقی، دبیر انجمن معنویت نوین، کارشناس ارشد مشاوره و استاد سطح عالی حوزه به گفتگو نشسته ایم؛ گفتگوی ما با رییس مرکز مشاوره عمومی با رویکرد اسلامی حُسنی در ذیل می آید:
 

انیمیشن هایی که امروز برای کودکان تولید می شود چه جهان بینی را به القاء می کنند؟
باید دانست اگر بخواهیم کارتون و انیمیشن های جذاب برای کودک تولید کنیم که جذاب باشد، هزینه آن از ساخت یک فیلم بیشتر است. هیچ فیلمی بدون منظور و مقصود تولید نمی شود بلکه هدفی دارد که پیرو همان هدف، اسپانسری برای آن پیدا شده و برای آن هزینه می کند. کارتون هم به همین صورت. اما انیمیشن هایی که امروز در میان کودکان بسیار پرطرفدار است و البته موارد بسیاری از آنها از شبکه پویا پخش می شود، اصلا چیزی با عنوان معنویت، خدا، شریعت و عبادت در آن دیده نمی شود و در عوض، اموری در آن بُلد و برجسته می شود و فضایی برای بچه ها ترسیم می کند که آنها را با دنیایی غیر از آنچه ما می شناسیم و به آنها معرفی می کنیم، آشنا می کند. این بدان جهت است که افراد در مباحث تربیتی به این مساله پی برده اند که اگر اعتقادی را بخواهند در جامعه ای بنیانگذاری کنند، باید سراغ بچه ها رفته و روی آنها سرمایه گذاری کرده و آنچه که مورد نظرشان است را به کودکان القاء کنند.
 

آیا نمونه هایی برای این موضوع سراغ دارید که از شبکه های ایران برای بچه ها به نمایش گذاشته می شود؟
بله؛ کارتون های غارنشینان، ظهور نگهبانان، دلیر، گلادیاتورهای دست و پا چلفتی، شِرِک 4 و ... . در این نوع انیمیشن ها جلوه های ویژه که ساخت آن در فیلم سخت و دشوار است در کارتون به راحتی به تصویر کشیده می شود و این جذابیت آن را صد چندان می کند. وقتی این انیمیشن ها بررسی می شود، متوجه می شویم قدرت در دنیا در دست یک جادوگر است و او حرف اول و آخر را می زند یا بحثی به عنوان تناسخ در این کارتون ها به صورت ظریف نمایش داده می شود و به زیبایی نشان داده نمی شود که روح انسان پس از مرگ وارد جسم دیگری می شود. (این کاملا با آموزه های دینی ما در تضاد است)؛ یا در برخی از این کارتون ها ثابت می کند در جنگل ها موجوادت ریزی هستند که ملکه ای دارند و از جنگل محافظت می کنند. در پی این نو نمایش، به کودک القاء می شود که هر موجودی وظیفه ای دارد و آن ملکه است که از طبیعت نگهبانی کرده یا فصل ها را جا به جا می کند و خدایی در کار نیست!
یا در انیمیشنی دیگر مشاهده می کنیم این نور ماه است که تعیین می کند چه کسی چه جایگاهی دارد و چه کار باید کند، این کاملا با اصل وحی و ارتباط انسان با ماوراء و خدا در تضاد است و تفکراتی مادی گرایانه و دنیوی در خصوص خلقت دنیا به کودک القاء می کند. یا در کارتون دیگری می بینیم قدرت بارش برف در دست انسانی است که با امور جادویی می تواند روز برفی را تعیین کند.
بنابراین آن چه که در این نوع انیمیشن های وارداتی به کشور دیده می شود – که متاسفانه برای کودکان هم از شبکه های داخلی پخش می شود - غیر از چیزی است که ما بر طبق آموزه های خود به کودکان آموزش می دهیم؛ دنیایی بی خدا و معنویت و عبادت که قدرت دست خدا نیست و بشر و جادوگران و موجودات ریز و نامرئی آن را اداره می کنند.
 

با این توصیف انسان طراز اول و جامعه آرمانی چطور در این نوع انیمیشن ها به نمایش گذاشته می شود؟
جامعه آرمانی در این نوع کارتون ها زمانی محقق می شود که یک نفر به عنوان منجی می آید و مشکلات را حل می کند. این موجود غالبا یا هیولایی است به اسم شرک که موجودات را از دست انسانی مستبد نجات می دهد یا انسان جوانی است که نقش تولید سرما و گرما دارد و بشر ار از لولو خورخوره نجات می دهد. اما در انیمیشنی دیگر می بینیم دختری مسیحی زمانی که می خواهد ازدواج کند، کنار کلیسا ایستاده و شهاب سنگی به او برخورد می کند که در اثر این برخورد انرژی وارد بدن او شده و او را تبدیل به هیولایی می کند؛ سپس او را داخل آزمایشگاهی برده تا زمانی که متوجه می شوند بیگانه ای پیدا شده که می خواهد زمین را از بین ببرد و دختر به جنگ با این بیگانه اقدام می کند.

با دقت در این انیمیشن متوجه می شویم این کارتون تفکر نبرد آرماگدون را القاء می کند و با جنگ آخرالزمان و روایات ما آن را تطبیق می دهند. بر این اساس شخص بیگانه که قرار است زمین را از بین ببرد، همان امام زمان (عج) است که در این کارتون همانند روایاتی که وارد شده، ایشان شروع به صحبت با مردم کرده و می گوید پیام من صلح است و نیت بدی ندارم اما اکثر شما کشته می شوید. جالب است که دقیقا طبق روایات، همه مردم کرده زمین این فرد را می بینند و صدایش را می شنوند اما دختر مسیحی که منجی مردم است، پا در میدان گذاشته و با بیگانه می جنگد و او را از بین می برد. بنابراین در این دست انیمیشن ها منجی جامعه دختری مسیحی، یا جادوگرانی هستند که مردم را از شرور و جامعه را از بهم ریختگی نجات می دهند.
 

انیمیشن هایی که در داخل تولید می شود چطور؟ آیا اینها توانسته است جهان بینی الهی به افکار و باورهای کودکان ما تزریق کند؟
اگر کارتون های داخلی ما جذابیت داشته باشند، می توانیم به جای انیمیشن های وارداتی از آنها استفاده کرده و آموزه های دینی و فرهنگ اصیل ایرانی را به وسیله آن در میان کودکان ترویج دهیم. اما کارتون های داخلی علاوه بر محصناتی که دارند از نقاط ضعفی هم برخوردارند؛ به طور مثال کارتونی ساخته می شود که مادربزرگ دست نوه خود را می گیرد و به مسجد می روند و در راه با مادر دختر برخورد می کنند که او با ظاهری خاص پس از احوالپرسی به خانه می رود. در این کارتون نماز و مسجد منحصر به پیرزنی چادری شده که سنتی و مربوط در گذشته است و مادر جوان با صورتی ارایش کرده و پوششی بدون چادر با موهایی کمی بیرون آمده، نماد زنی امروزی است که با مسجد و نماز میانه ای ندارد. یا در انیمیشن شکرستان خبری از معنویت و خدا و عبادت نیست اگر چه این کارتون در زمینه انتقال فرهنگ ایرانی نقش مثبتی دارد اما معنویت در آن کمرنگ است. بنابراین گاهی سازندگان انیمیشن ها می خواهند ابرو درست کنند اما می زنند چشم را هم کور می کنند.
 

برای نهادینه سازی آموزه های اصیل دینی و فرهنگ غنی ایرانی در انیمشین ها و کارتون ها چه اقدامات و راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟
نخست باید باور کنیم که سن تربیت معنوی از همان کودکی است؛ خیلی ها هنوز این باور را قبول ندارند و حاضر نیستند در این زمینه هزینه کنند برای همین شاهدیم که برای تولید فیلم با کیفیت هزینه می کنند اما برای انیمیشن نه. دوم؛ ما ثابت کرده ایم کارتون های داخلی می توانیم بسازیم که برای بچه ها جذاب باشد، خوب است با مشاور مذهبی و روان شناس های زبده، انیمیشن هایی تولید کنیم که فرهنگ های ارزشی ما را از احترام به پدر و مادر تا حقوق شهروندی به نمایش درآوریم و در کنار آن مسائل بنیادی اعتقادی و خدا برای کودک معرفی شود. تاثیر این کارتون ها از کلاس ها و دوره آموزشی و کتاب بیشتر است و بچه ها با کارتون ارتباط بهتری می گیرند. ما در زمینه محتوا کم نداریم از زندگی و کودکی ائمه معصومین (ع) گرفته تا نمونه کودکان موفق امروز را می توانیم در قالب انیمیشن برای بچه ها به نمایش بگذاریم؛ اما مشاهده می شود کارتون های مربوط به بزرگان دین آنقدر با کیفیت پایین و ضعیف تولید می شود که کودک رغبتی به دیدن آنها ندارد.
پایان پیام/