دولت و سازمان‌های مردم نهاد در ارائه خدمات مطلوب به همنوعان بکوشند

به گزارش خبرگزاری شبستان، روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات سیاسی این مرکز اعلام کرد: سازمان‌های مردم نهاد (سمن) به سازمان‌هایی داوطلبانه، غیردولتی، غیرانتفاعی، عام‌المنفعه و خیرخواهانه اطلاق می‌شود که مطابق اساسنامه مشخص در حوزه‌های خاص به فعالیت مشغولند و ویژگی مهم آنها غیرسیاسی بودنشان است.

سمن‌ها با عنوان شخصیت حقوقی سازمان خود، حق انجام فعالیت سیاسی ندارند و خیرخواهانه بودنشان به این معناست که هدف از تشکیل این سازمان‌ها کسب درآمد اقتصادی نیست و اگر درآمدی به دست آورند باید در راستای اهداف خیرخواهانه عمومی یا حل مشکلی از اجتماع که در اساسنامه قید شده است، هزینه کنند.

موضوع فعالیت سمن‌ها متنوع است؛ از جمله راهکار برای رفع آسیب‌های اجتماعی، نیکوکاری، آبادانی، مذهبی، بهبود وضعیت فرهنگی جامعه، زنان، کودکان، حمایتی، توسعه و ... معرفی می‌کنند و یکی از عوامل اندازه‌گیری سرمایه اجتماعی، میزان و کیفیت فعالیت سازمان‌های مردمی است.

در ایران، سمن‌ها نسبتا نوپا بوده و مراحل ابتدایی رشد و بلوغ خود را طی می‌کنند، با وجود این، در آیین‌نامه‌ها و قوانین کشور اهمیت خاصی به توانمندسازی سمن‌ها و لزوم بهره‌گیری از نقش مؤثر و قابلیت‌های آنها مبذول شده است تا جایی که 26 ماده از مواد قانون و مقررات برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به تقویت، همکاری و جلب مشارکت سازمان‌های مردم نهاد اختصاص پیدا کرده بود، بنابراین ضروری است که هم سازمان‌های مردم نهاد در پویایی، بالندگی و مدیریت مناسب و ارائه خدمات مطلوب به همنوعان بکوشند و هم دولت و مسئولان در این مسیر به آنها مساعدت کنند.

هر پدیده اجتماعی برای ایجاد و تداوم، نیازمند جایگاهی در ساختار و نظام اجتماعی است و این جایگاه نیز خود نشأت گرفته از نیازی است که جامعه مورد نظر به وجود آن پدیده نشان می‌دهد.

در بحث «سازمان‌های مردم نهاد» مهمترین سوالی که به ذهن خطور می‌کند این است که ضرورت شکل‌گیری این سازمان‌ها در جامعه ایران چیست؟ و این سازمان‌ها چه کارکردهای مثبتی دارند؟ و آیا این کارکردها می‌توانند توجیه‌گر وجود سازمان‌های مردم نهاد باشند؟ ضرورت و اهمیت پردازش مباحث مربوط به سازمان‌های مردم نهاد به دلیل اهدافی است که این سازمان‌ها ایفا می‌کنند و به خصوص به دلیل ماهیت حکمرانی است که در اندیشه سیاسی اسلام وجود دارد.

در اندیشه سیاسی اسلام فلسفه وجودی و چرایی تشکیل حکومت اسلامی، برپایی ارزش‌های دینی و ایجاد شرایط مساعد برای احقاق حقوق همه اقشار جامعه به ویژه اقشار ضعیف و مستضعف است.

سازمان مردم‌نهاد از آنجا که بر پایه ارزش بنیادین «ایثار» و خدمت‌رسانی به سایر انسان‌ها بر اساس اصل عدم انتفاع شکل گرفته است می‌تواند در کنار نظام سیاسی، محقق‌کننده این اهداف باشد، از این رو در گزارش پیش رو با چنین رویکردی به بررسی جایگاه سازمان‌های مردم نهاد پرداخته می‌شود، به همین منظور در قسمت‌های مختلف ضمن تعریف و تعیین ویژگی‌های مربوط به این سازمان‌ها و بیان تفاوت آنها با سایر سازمان‌های اجتماعی به ویژه احزاب سیاسی، جایگاه آنها در قانون اساسی و همچنین سند چشم‌انداز 20 ساله تبیین می‌شوند.

در قسمت فرصت‌ها به تشریح ویژگی‌ها و کارکردهای مثبتی که سازمان‌های مردم نهاد برای نظام اجتماعی و سیاسی دارند، پرداخته شده است.

به دلیل آنکه هر پدیده اجتماعی در کنار کارکردهای مثبتی که بر مبنای اهداف آن شکل می‌گیرد این امکان نیز وجود دارد که از اهداف خود به دلایل متعدد انحراف پیدا کند و نه تنها توانایی‌اش را برای ایفای کار ویژه‌های مثبت از دست بدهد، بلکه خود تبدیل به یک معضل جدید اجتماعی شود، در قسمت تهدیدها تلاش شده است به مواردی که سبب چنین انحراف ها و ناهنجاری‌هایی می‌شوند، پرداخته شود و نهایتا در قسمت راهکار به نکاتی اشاره شده است که در مجموع می‌توانند سبب گسترش و تقویت سازمان‌های مردم نهاد شوند.