گمانه های ذهنی ما نباید مانع امر به معروف شود

گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان: هفته اول محرم الحرام، هفته امر به معروف و نهی از منکر نامگذاری شده است و از آن جا حضرت سید الشهدا علیه السلام در بخشی از سخنان خود در بیان اهداف قیام عاشورا، احیای این فریضه را به عنوان یکی از اهداف برشمرده اند، چنین نامگذاری برای این ایام، کاملا بجا و با مسما بنظر می رسد.
در همین رابطه گفتگویی داشته ایم با حجت‌الاسلام سیداحمد زرگر، دبیر ستاد مرکزی احیای امر به معروف و نهی از منکر کشور که مشروح آن را در ذیل می خوانید؛

 در ابتدای کلام ساختار ستاد و بخش های مختلف آن را نام ببرید و در رابطه با نوع فعالیت ها آن توضیح بفرمایید.
مجموعه ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر از 4 بخش، شامل معاونت فرهنگی، معاونت وزارتخانه ها و سازمانها، معاونت تشکل های مردمی و معاونت سازمانهای قضایی و نظامی تشکیل شده است و تمامی این معاونتها تلاش می کنند تا فریضه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه احیا شده و ا زکلیه امکانات موجود در تمامی نهادها و ارگانهای کشور در این راستا استفاده شود. تلاش ما آنست که این فریضه در جامعه تبدیل به فرهنگ عمومی شود و طبیعی است که این ستاد بعنوان یک مجموعه برنامه ریزی کننده در این رابطه می بایست بازوهایی را در سطح کشور داشته باشد تا برنامه ها و طرح های تتدوین شده در ستاد را اجرایی و عملیاتی کنند.

برای عملیاتی کردن طرح و برنامه های ستاد چه ساز و کاری را پیش بینی کرده اید؟
برای این منظور در کلیه ارکان نظام از سازمانها، نهادها، وزارتخانه ها و حتی هئات مذهبی، شورای امر به معروف و نهی از منکر پیش بینی شده که وظیفه این شوراها، د رمرحله اول آموزش امر به معروف و نهی از منکر به اعضای زیر مجموعه و تحت نظر خود است و در مرحله دوم، بررسی و شناسایی معضلات موجود در مجموعه ها و اولویت بندی و برنامه ریزی برای حل این معضلات. امروز به جرات ادعا می کنیم که هیچ عرصه ای از کشور وجود ندارد که در آن شورای امر به معروف پیش بینی نشده باشد و در کلیه این شوراها، موضوع آموزش اعضا در اولویت است و به عنوان نمونه در همین رابطه اعضای خانواده کلیه کارکنان وزارتخانه ها در استان تهران تحت آموزش قرار گرفته اند.

آیا ستاد کارهای اجرایی هم دارد یا محدوده فعالیت آن تنها مسایل فرهنگی و برنامه ریزی را شامل می شود؟
بر اساس نظر مقام معظم رهبری این ستاد، در کارها و امور اجرایی ورود ندارد و تنها وظیفه آن فرهنگ سازی در این عرصه و تبدیل این فریضه به فرهنگ عمومی است.

چند سالی است که ستاد احیا یامر به معروف، شعار «تذکر لسانی» را سرلوحه کار خود قرار داه است. آیا ضرورت خاصی برای این اقدام وجود داشته است؟
بله! مهمترین ضرورت همین است که امروز مردم معروف و منکر را می شناسند اما تذکر نمی دهند. مقام معظم رهبری فرمودند وظیفه شما آنست که این فریضه را احیا کنید تا مردم وظیفه ای که بر عهده دارند یعنی (همان گفتن و عبور کردن) را انجام دهند. نباید تصور کنیم که سخن از امر به معروف و نهی از منکر به این معناست که باید هر فرد آمر به معروفی حربه‌ای در دست داشته باشد تا بتواند اعمال قدرت کند، اصلا اینگونه نیست، این کار وظیفه دولت است. اما وظیفه مردم هم تذکر لسانی است.
عوامل مؤثر در اجرای صحیح این فریضه را چه می دانید؟
مشکلی که در اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد که شاید در سایر فرایض به چشم نمی‌آید آن است که در امر به معروف ما به دنبال ایجاد زمینه تعامل بین دو انسان هستیم و این کار دشواری است. هنگامی که فردی را به خواندن نماز دعوت می‌کنیم اگر سخن ما را نپذیرفت الزام او به خواندن نماز وظیفه ما نیست. بلکه در برابر خدا باید پاسخگو باشد، بنابراین در امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ما تنها گفتن و عبور کردن است. هرچند نحوه گفتن، زمان، مکان، شرایط و حتی خصوصیات فرد آمر به معروف و ناهی از منکر در این موضوع تأثیرگذار است، شرایط بسیاری را باید در نظر گرفت تا این گفتن و تذکر لسانی حالتی دلنشین داشته باشد و فرد مقابل عکس‌العمل منفی نشان ندهد.

شما در رابطه با ترویج و تبلیغ فرهنگ «تذکر لسانی» چه برنامه ای داشته اید؟
سال اولی که این طرح مطرح و ارائه شد، برای اجرا، 5 شهر بعنوان شهرهای منتخب طرح تذکر لسانی، انتخاب شد که سال دوم به 40 شهر و امسال این تعداد به 200 شهر رسید. با ارزیابی های انجام شده به این نتیجه رسیدیم که طرح بسیار موفق بوده است و با توجه به این نتایج، طرح می بایست تداوم داشته باشد.

برخی معتقدند امر به معروف زمانی واجب می شود که احتمال تاثیر بدهیم، شما این احتمال تاثیر را چگونه معنا می کنید؟ یعنی اگر احتمال بدهیم که تاثیر ندارد امر به معروف واجب نیست؟  

در اجرای امر به معروف 4 شرط لازمست که یکی از این شرایط، احتمال تاثیر است. اما بنظر می رسد این مفهوم  درست بیان نشده است. من در امر به معروف باید یقین پیدا کنم که اثر ندارد تا بتوانم آن را ترک کنم و به مجرد این که فکر کنم ممکن است تاثیر نداشته باشد، حق رها کردن آن را ندارم.
نظر حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در این رابطه بسیار جای تامل دارد. از حضرت امام در این رابطه سوال شده است که آیا احتمال باید صد در صد باشد تا به آن عمل کرد یا همین که احتمال اثر داده شود، امر به معروف و نهی از منکر واجب می شود؟ حضرت می فرمایند: احتمال هم کافیست و با وجود احتمال تاثیر امر به معروف و نهی از منکر واجب می شود. حتی فرموده اند اگر گفتن یک فرد مهم مانند رییس سازمان یا اداره، تاثیرگذار باشد، امر به معروف واجب عینی است. یا اگر یک بار گفتن اثر ندارد اما چندبار گفتن موثر است واجب است که چند بار گفته شود. همچنین فرموده اند: در امر به معروف و نهی از منکر قطع رابطه در حدی که صله رحم قطع نشود واجبست. و در شکل دیگر اگر در خود فرد اثر نداشته باشد ولی در اطرافیان اثر داشته باشد باز واجبست. لذا در بحث تذکر لسانی نمی توان پذیرفت که کسی ادعا کند «من نمی توانم تذکر لسانی بدهم، چون احتمال می دهم که اثر ندارد» در این زمینه حتی اشاره چشم هم تاثیر دارد. اما باید توجه داشت که امر به معروف و نهی از منکر کردن، مراتب دارد، نگاه سنگین، اخم ، چهره درهم کشیدن و ...همه از مراتب آن است که اگر با این امور می توان تاثیرگذار بود، دیگر گفتن لازم نیست.

پایان پیام/