«جنگ در سایه» آل سعود؛ آیا تاریخ تکرار می شود؟

 خبرگزاری شبستان: عربستان سعودی که کاملا از تلاش‌های بین‌المللی آمریکا برای سرنگونی دولت بشار اسد ناامید شده است حالا طرح جدیدی را برای آموزش نیروهای شورشی آغاز کرده است و بر اساس گزارش‌های ارایه‌شده از سوی سه منبع آگاه از این برنامه، ریاض از آموزش‌دهندگان پاکستانی برای انجام این کار استفاده کرده است.
پاکستان و عربستان سعودی همراه سازمان اطلاعات و جاسوسی آمریکا (سیا) در دهه 1980 میلادی نیز از شورشیان افغان علیه دولت تحت حمایت شوروی حمایت کردند.
این همکاری حاوی هشداری برای شرایط امروز است؛ شورشیان افغان پس از سقوط دولت قدیمی افغانستان نتوانستند این کشور را اداره کنند، بنابراین راه را برای ایجاد هرج و مرج و ظهور طالبان فراهم کردند. برخی از شورشیان تبدیل به القاعده شدند و در نهایت سلاح‌هایشان را علیه حامیان پیشین خود به کار گرفتند.
سعودی‌‌هایی که از برنامه آموزش شورشیان آگاهی دارند آن را پادزهری در مقابل افراط‌گرایی می‌دانند و نه مسبب بالقوه آن.
آنها مدعی‌اند تلاش آل‌سعود در این زمینه با دو هدف انجام می‌شود، سقوط دولت اسد و تضعیف گروه‌های مرتبط با القاعده در سوریه.
شاهزاده ترکی، رییس سابق وزارت اطلاعات عربستان و نماینده این کشور در واشنگتن در یکی از مصاحبه های اخیر خود گفت :اپوزیسیون باید تقویت شود تا اینکه بتواند از خود در مقابل افراط‌گرایانی که از نقاط مختلف دنیا می‌آیند تا ایدئولوژی خود را به سوریه تحمیل کنند، محافظت کنند.
تلاش‌های سعودی در این زمینه پس از آن آغاز شد که ریاض از اقدام جدی دولت باراک اوباما برای سرنگونی دولت اسد ناامید شد.
اگرچه نقش پاکستان در این زمینه چندان بزرگ نیست اما یکی از منابع سعودی عنوان کرده است که مبحث تحویل مسئولیت به پاکستان برای آموزش دو گردان شورشی شامل حدود 5 یا 10 هزار جنگنده مورد بحث قرار گرفته است.
یکی از کارشناسان مرکز تحقیقاتی کارنگی در خاورمیانه در این زمینه می‌گوید: سعودی‌ها قصد داشتند یک ارتش شورشی سوری با حدود 40 تا 50 هزار سرباز تشکیل دهند.
همچنین به گفته یکی از اعضای وابسته به دستگاه سعودی، تنها راهی که می توان با آن فکر کناره گیری از قدرت را در بشار اسد تقویت کرد مواجه‌کردن او با تهدید نیروهای مسلح است.
به هر حال تصمیم عربستان برای آموزش شورشیان سوری به طور مستقل از ایالات متحده آمریکا، آخرین نشانه اختلافات میان این دو متحد دیرینه است. تلاش برای اجرای این طرح متکی به شبکه‌ای از متحدان عربستان سعودی از جمله اردن، امارات متحده عربی و فرانسه است.
به گفته کارشناس مؤسسه کارنگی، عربستان سعودی تلاش می‌کند تا یک ارتش ملی جدید را برای شورشیان تشکیل دهد، نیرویی با یک «ایدئولوژی کاملا سنی» که می‌تواند از گروه‌های اصلی اپوزیسیون سوریه تأثیر بگیرد.
عربستان علاوه بر برنامه آموزشی شورشیان در اردن همچنین تلاش‌هایی را برای متحدکردن 50 گردان شورشی تحت لوای «ارتش اسلام» انجام داده است که رهبری آن بر عهده ظهران آلوش، فرمانده سلفی است که پدرش یکی از مفتی‌های سعودی است.
تحلیلگران می‌گویند با توجه به افزایش اسلامیزه کردن نیروهای شورشی در این زمینه می‌توان دریافت که عربستان سعودی حمایت خود را به طور کامل پشت گروه‌های سلفی قرار داده است.
چارلز لیستر، تحلیلگر مرکز «شورش و تروریسم» در این‌باره می‌گوید: این شبه‌نظامیان قدرتمندترین سازمان‌ها به لحاظ استراتژیکی هستند و اگر عربستان سعودی چنین استراتژی را در پیش بگیرد بازیگر قدرتمند اصلی در این منازعه خواهد بود.
اما درخواست آل‌سعود از پاکستان برای سرنگون‌کردن اسد، نشان‌دهنده اتحاد عمیق ریاض با اسلام‌آباد است.
این دو کشور دارای روابط دفاعی مشترک هستند؛ عربستان سعودی بیش از هر کشور عربی دیگری به پاکستان کمک کرده و حتی در تأمین بودجه برنامه هسته‌ای پاکستان هم حامی آن بوده است. در عوض نیروهای پاکستانی که در عربستان مستقر هستند نیز در طول سه دهه گذشته از حفظ قدرت آل‌سعود در این کشور محافظت کرده‌اند و به‌ویژه دولت کنونی پاکستان دارای روابط بسیار نزدیک با عربستان سعودی است.
نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان که در سال 1999 میلادی با کودتای نظامی از قدرت برکنار شد با کمک عربستان از ماندن در زندان نجات پیدا کرد.
شریف البته هفت سال آتی را در تبعید و در عربستان خواهد گذراند زیرا به گفته عارف رفیق، کارشناس مؤسسه خاورمیانه، شریف ،شریک کلیدی سعودی‌ها است.
اما با وجود همه همکار‌ی‌ها در گذشته، اکنون پاکستانی‌ها منافع خود را در زمینه سوریه با عربستان چندان مشترک نمی‌بینند و تمایلی برای شرکت جدی در تربیت شورشیان ندارند.
پاکستان اکنون گرفتار درگیری‌های فرقه‌ای است و بیشتر مایل است تا روابط خود را با ایران حفظ کند، در حالی که سیاست خارجی‌اش اکنون متمرکز بر مذاکره با طالبان در مورد آینده افغانستان و رقابت طولانی‌مدت با هند است، بنابراین حتی اگر هم بخواهد نمی‌تواند کمک شایانی به عربستان سعودی داشته باشد.
اردن هم چندان مایل نیست که ارتش بزرگی از شورشیان سوری را در خاک خود داشته باشد، بنابراین آمال آل‌سعود، مستلزم حمایت گسترده از سوی امارات است که البته با مخالفت‌های امنیتی و نظامی در این کشور روبرو است و بعید است به مرحله اجرایی‌شدن برسد.
از سوی دیگر، بزرگ‌ترین مشکلی که سعودی‌ها با آن مواجه اند دقیقا مشابه آن چیزی است که  آمریکا و فرانسه و هر گروه و کشور دیگری که مایل به کمک به شورشیان هستند با آن مواجه : انشعاب شورشیان به گروه‌هایی که بیشتر از اینکه برای سقوط اسد همکاری کنند برای تسلط منطقه‌ای و محلی در حال جنگ با هم هستند.
دیوید اتاوی، کارشناس مرکز «ویلسون» که بیوگرافی شاهزاده بندر را نیز نوشته است در اینجا سؤالی را مطرح می‌کند مبنی بر اینکه آیا سعودی‌ها می‌توانند گروه‌های شورشی را وادار به همکاری کنند و خود پاسخ می‌دهد که «من در این زمینه تردید دارم».
پایان پیام/