به گزارش خبرگزاری شبستان، پایگاه مقام معظم رهبری بخش‌هایی از سخنان رهبر معظم انقلاب درمورد مطالعه سیره اهل بیت علیهم السلام را منتشر کرده و در این میان کتبی برای مطالعه دقیق سیره و زندگی اهل بیت را به مخاطبان یادآور شده است.
«زندگى پیغمبر را میلى‌مترى باید مطالعه کرد. هر لحظه‌ى این زندگى یک حادثه است، یک درس است، یک جلوه‌ى عظیم انسانى است؛ تمام این 23 سال همین‌جور است. جوان‌هاى ما بروند تاریخ زندگى پیغمبر را از منابع محکم و مستند بخوانند و ببینند چه اتفاقى افتاده است.» (1)
تأملاتی بر جای خالی منابع سیره‌شناسی اهل بیت
اگر معلم باشید و در کلاس درس یا حتی اگر خوانندهٔ حرفه‌ای کتاب‌های دینی باشید و در یک جمع خانوادگی از شما بپرسند کتابی با موضوع زندگی امام جواد، امام هادی یا امام عسکری علیهم‌السلام معرفی کنید، کار سختی پیش رو خواهید داشت. اگرچه ممکن است «منتهی‌الآمال» مرحوم شیخ عباس قمی یا «زندگانی چهارده معصوم» مرحوم عمادزاده به ذهنتان برسد، اما در معرفی این کتاب‌ها باید به مخاطب یادآوری کنید که تنها بخشی از آنها به هر معصوم اختصاص دارد. ضمن آن‌که احتمالاً باید تبصره‌ها و توضیحاتی نیز در مورد نثر کتاب و برخی مطالب آن برای مخاطب خود داشته باشید.
مسئولان مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام دقیقاً با توجه به همین خلأ، نگارش 14 کتاب در مورد چهارده معصوم برای استفادهٔ عموم مردم را در سال 1375 به حجت‌الاسلام والمسلمین سید منذر حکیم که سابقهٔ روشنی در تحقیق و نگارش تاریخ اسلام داشت پیشنهاد دادند و در پاسخ به این نیاز، گروهی از محققان با محوریت حجت الاسلام حکیم در سال 1376 این تحقیق را شروع کردند. مسئولان مجمع اصرار داشتند که کار در مدت کوتاهی انجام شود و علی‌رغم مشکلات تألیف گروهی چنین کاری، نخستین چاپ این مجموعه به زبان عربی با نام «موسوعة أعلام الهدایة» در سال 1381 منتشر شد. ترجمهٔ فارسی آن نیز با نام «پیشوایان هدایت» نخستین‌بار در سال 1385 به بازار عرضه شد.
در جست‌وجوی انسان 250 ساله
هر جلد از نسخهٔ عربی «أعلام الهدایة» بین 200 تا 250 صفحه و ترجمهٔ فارسی آن بین 300 تا 350 صفحه حجم دارد. این نیز یکی از ایده‌های اولیهٔ تألیف این اثر بوده است که برای هر یک از ائمه یک حجم مطلب ارائه شود و همهٔ مجلدات در ظاهری یکسان عرضه گردد تا تداعی کننده این مطلب برای مخاطب باشد که اهل‌بیت علیهم‌السلام نور واحدند و اگر هریک از ایشان جای دیگری بودند، رفتار یکسانی داشتند. همان انسانی که به تعبیر رهبر انقلاب، گویی 250 سال عمر کرده است: «کلّهم نور واحد. هرکدام از این‌ها که یک حرفى زدند، این حرف در حقیقت از زبان آن دیگران هم هست. هرکدام از این‌ها که یک کارى انجام دادند، این در حقیقت کار آن دیگران هم هست. یک انسانى که 250 سال گویى عمر کرده است. تمام کارهاى ائمه در طول این 250 سال، کار یک انسان با یک هدف، با یک نیت و با تاکتیک‌هاى مختلف است».
تاریخ 250 ساله اهل بیت (ع) حاوی فراز و فرودهای تاریخی در سه سطح
سخن درباره این‌که تاریخ 250 سالهٔ اهل بیت علیهم‌السلام حکایت درخشش نوری واحد است، به زبان، ساده می نمایاند اما نشان‌دادن آن با جزئیات و در قالب بیش از چهار هزار صفحه کتاب و ذیل سرفصل‌های مختلف و با بهره‌گیری از منابع متعدد، کار دشواری است که مجموعهٔ 14 جلدی اعلام‌الهدایة از عهدهٔ آن برآمده است.
در هر جلد، ابتدا خلاصه‌ای چند صفحه‌ای از تاریخ زندگی هر معصوم و مهم‌ترین فراز و فرودهای تاریخی زندگی ایشان ارائه می‌شود. پس از آن، مخاطب در سه سطح مختلف که از اجمال به تفصیل می‌رود، فهم عمیق‌تری از زندگی و سیرهٔ آن امام و شرایط تاریخی آن مقطع پیدا می‌کند. کتاب زمینهٔ تاریخی دارد و پرداختن به مباحث کلامی یا فقهی و حدیثی متناسب با هر معصوم باعث نمی‌شود خط کلی خود را گم کند.
موشکافی‌های تاریخی که خارج از حوصله مخاطب نیست
کتاب وارد موشکافی‌های تاریخی خارج از حوصلهٔ مخاطب عام نمی‌شود و از نقل‌های شاذ و روایت‌های غلو‌آمیز می‌پرهیزد. در واقع مسئولان مجمع و گروه مؤلفان نیم‌نگاهی هم به مخاطبان غیر شیعه داشته‌اند. علاوه بر آن، أعلام‌الهدایة سعی کرده زندگی اهل بیت علیهم‌السلام را به گونه‌ای عقلانی روایت کند تا مخاطبان دانشگاهی که در معرض نظریات جدید علوم انسانی هستند نیز در مواجهه با آن دچار تعارض و ابهام نشوند.
مجمع جهانی اهل بیت علیهم‌السلام این کتاب‌ها را با قابلیت دسترسی آزاد برای مخاطبان در پایگاه اطلاع‌رسانی خود قرار داده است. حجت‌الاسلام حکیم در این خصوص می‌گوید: «وقتی این کار آماده شد، فراتر از کتاب، یعنی در قالب نرم‌افزار و سی‌دی در مناسبت‌هایی مانند ایام حج، در هزاران نسخه توزیع می‌شد و فایل آن نیز به‌صورت آزاد در اختیار گذاشته شد، به شرط این‌که کسی که استفاده می‌کند، خود دوباره توزیع کند. به هر کسی می‌دادیم، می‌گفت مزدش چیست؟ می‌گفتیم مزدش این است که این کتاب را به یک نفر دیگر برسانی. لذا در یک مدت کوتاه در بیش از 50 سایت این کتاب قرار داده شد.»
ترجمهٔ دورهٔ کامل أعلام‌الهدایة یا تعدادی از مجلدات آن به زبان‌های ترکی استانبولی، اردو و مالایی نیز منتشر شده است و ترجمه به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، ترکی آذری، نروژی و بوسنیایی در حال انجام است.
حجت‌الاسلام حکیم کیست؟
حجت‌الاسلام سید منذر حکیم متولد 1332 شمسی در کربلاست که او را در حوزه به‌واسطهٔ کارهایش در زمینهٔ تفسیر قرآن کریم و تاریخ اسلام می‌شناسند. ایشان که هم‌اکنون به عنوان مدیر کل پژوهش در مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام مشغول فعالیت است، دارای قلمی فخیم و ادیبانه در نگارش به زبان عربی معاصر است. از تألیفات او، غیر از مجموعهٔ چهارجلدی «تاریخ اسلام»، به کتاب «النظریة الإجتماعیة فی فکر الشهید السید محمدباقر الصدر» (جامعه‌شناسی قرآنی) می‌توان اشاره کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین سید منذر حکیم چنان‌که خود بیان می‌کند در تألیف مجموعهٔ أعلام‌الهدایة نیز از کتاب «اهل بیت علیهم‌السلام؛ تنوع ادوار و وحدت هدف» شهید سید محمدباقر صدر متأثر است. او در مقدمهٔ جلد اول «پیشوایان هدایت» این نگاه خود را چنین توضیح می‌دهد: «قرآن در بیان سرگذشت پیامبران گاهی متکی به تحقیق و بررسی است و گاهی متکی به استدلال. در مقام تجزیه و تحلیل و نتیجه‌گیری، شیوه‌ای علمی دارد و آن‌گاه که به نحو کلی زندگی پیامبران را ارائه می‌دهد، به خطوط اصلی -که آنان را در یک صف و یک سنگر و یک خط، یعنی خط کلی اسلام قرار می‌دهد- اشاره می‌کند. همان‌گونه که خدای متعال فرمود: إنّ الدّینَ عِند اللهِ الإسلام؛ دین در نزد خدا اسلام است».
مطالعهٔ این دوره، هم برای مخاطبان عمومی مفید است و هم برای کسانی که مباحث تاریخ اسلام و زندگی اهل بیت علیهم‌السلام را تخصصی‌تر دنبال می‌کنند. چه جوانان دبیرستانی و دانشگاهی که می‌خواهند بیشتر از زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام بدانند و چه منبری‌ها و اساتید دانشگاه که می‌خواهند در زمینهٔ زندگی پیامبر و ائمه علیهم‌السلام مطالبی را به مخاطبان خود عرضه کنند، می‌توانند از این مجموعه استفاده کنند؛ به‌خصوص از مجلدات مربوط به ائمه‌ای که آثار تحقیقی مختص به آنان در بازار کتاب وجود ندارد یا کمتر است.
پی نوشت ها:
1-بیانات در دیدار مسئولان نظام به مناسبت مبعث حضرت رسول اعظم صلوات‌الله‌علیه‌و‌آله، 1387/05/09)
پایان پیام/
نظر شما