محمد مهدی جعفری، مترجم نهج البلاغه و استاد ادبیات فارسی و ادبیات عرب، سعدی را به شدت تحت تاثیر نهج البلاغه می داند و معتقد است که در آثار سعیدی بیش از 260 مورد تاثیرپذیری مستقیم و 600 مورد تاثیرپذیری غیرمستقیم از این اثر گرانبها دیده می شود.
وی سعدی را یکی از مهم ترین ارکان شعر فارسی خوانده و یادآور می شود: سعدی در روزگار خاصی زندگی می کرده است در واقع قرن هفتم هجری حکومت بنی عباس به ضعف گراییده و مغول جهان اسلام را مورد هجوم قرار داده بود و همه افراد را از دم تیغ می گذرانند از جمله عطار نیشابوری که حق بزرگی به تمدن ایران زمین دارد نیز دراین دوره به شهادت رسید.
جعفری می افزاید :در این دوران مغول در خراسان مستقر می شوند و در فارس نیز از آنجا که یکی از زنگیان که باقی مانده خاندان های قدیم بود حکومت می کرد و از آنجا که به این نتیجه رسید که نمی تواند در برابر زنگیان مقاومت کند با مغولان از در سازش و صلح درمی آید بنابراین فارس با این مصلحت اندیشی حاکمانش به مامنی امن برای دانشمندان ایرانی تبدیل می شود سعدی نیز از جمله این دانشمندان است که در سال 624 مسافرت خودش را آغاز می کند چرا که ایران را جای امنی برای بیان اندیشه های خود نمی بینند بنابراین به عراق و شام سفر می کند و در بغداد رحل اقامت می افکند و در نظامیه بغداد تدریس را آغاز می کند و حتی از محضر برخی از استادان بهره می گیرد و دوران چله نشینی را نیز می گذراند و حتی می گوید من در نظامیه حقوق نیز داشته ام.
مترجم نهج البلاغه ادامه می دهد: یکی از بارزترین نکاتی که در قرن هفتم در آثار شاعران به چشم می خورد تاثیرپذیری آنها از نهج البلاغه است چنانکه ما در آغاز این قرن عطار، در میانه قرن مولانا و در اواخر قرن سعدی را داریم و این مساله در آثارشان به خوبی نمود یافته است.
وی یادآور شد: در آثار سعدی نیز تاثیرپذیری وی از نهج البلاغه به صراحت نمود دارد چرا که در آن زمان بغداد مرکز آموزه های علوی بوده است و در همان روزگار است که شرحا ابن ابی الحدید بر نهج البلاغه نوشته می شود سعدی نیز از آن تاثیر می پذیرد و در سال 655 که به فارس برمی گردد و آرامش فارس را می بیند چنین بیان می کند؛/چو باز آمدم کشور آسوده دیدم/پلنگان رها کرده خوی پلنگی
دکتر جعفری خاطرنشان می کند : سعدی آنچه را که در دوران سفر آموخته است به روی کاغذ می آورد و در سال 655 بوستان را می نویسد که چندی پیش کتاب پژوهشگر مصری پایان نامه دکتری خود را پیرامون سیرت پادشاهان تا عهدنامه امیرالمومنان تا مالک اشتر قرار می دهد و در آنجا بیان می کند که سعدی بسیاری از آموزه های امیرالمومنان به مالک اشتر را در بوستان بیان می کند.
این پژوهشگر خاطر نشان می کند: گلستان را در اول اردیبهشت ماه جلالی آغاز می کند و در دیباچه گلستان اقتباس ماهرانه ای از خطبه اول نهج البلاغه می کند در واقع سعدی به شدت تحت تاثیر آموزه های نهج البلاغه است با این تفاوت که در نهج البلاغه بدون تصنع آرایه های ادبی بیان شده است اما در گلستان تصنع عمدی وجود دارد که البته بسیار ماهرانه است.
استاد دانشگاه شیراز اضافه می کند که : از آنجایی که سعدی به شدت تحت تاثیر نهج البلاغه است در آموزه هایی که به صورت نظم و نثر بیان می کند به شدت انسانی می اندیشد و تعلق به مذهب و دین خاصی ندارد و من حتی در همایش مکتب شیراز نیز این مساله را با دلیل بیان کرده ام و در آنجا به صراحت گفته ام که شاعران فارسی گوی قرن 7 تا 9 تحت تاثیر نهج البلاغه اند.
وی یادآور شد: این تاثیرپذیری البته در سعدی بیشتر است چنانکه ما بیش از 260 مورد اثرپذیری مستقیم از نهج البلاغه را در آثار سعدی می بینیم که اگر گسترده نگاه کنیم این مساله بارز است که این تاثیرپذیری به صورت غیرمستقیم به 600 مورد نیز می رسد.
این مترجم عنوان کرد: انسانی اندیشیدن، واری فرقه ها و مذهب دین، عشق به صلح و آرامش از مهمترین ویژگی های اشعار سعدی است و از این دوست که سعدی بنی آدم را اعضای یک پیکر و یا یکدیگر می داند و این نگاه آنقدر جهانی است که امروز نیز برسد در سازمان ملل نقش بسته است.
پایان پیام/
نظر شما