عطار؛ تبلور شکل دهی عرفان اسلامی

علیرضا مومنی خنکدار، یکی از کارشناسان ادبیات، امروز (25 فروردین)‌ به مناسبت روز بزرگداشت عطار نیشابوری به خبرنگار شبستان گفت: فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری، شاعر و عارف معروف قرن هفتم هجری و شاعر و عارف بلند آوازه ایران در پایان سده ششم و آغاز سده هفتم است.

وی اضافه کرد: این شاعر در نیشابور به دنیا آمد و پرکارترین شاعر ایرانی به شمار می رود که آثار وی مانند دیوان اشعار، منطق الطیر، تذکره الاولیاء، الهی نامه، اسرار نامه و غیره همه آنها از بار عرفانی برخوردار است.

مومنی خنکدار با اشاره به اینکه عطار از زمانی که پشت پا به دنیا زد به قول آن درویش، دید و دریافت کرد که زندگی چند صباحی بیش نیست راه عرفان و معرفت نسبت به خدای خویش را آغاز کرد، اظهار کرد: عطار نیشابوری تبلور شکل‌دهی به عرفان اسلامی است و در حوزه عرفان ایرانی مقام والایی دارد.

این کارشناس ادبیات تصریح کرد: اتفاقی که در پیش چشمان عطار رخ داد؛ او را دگرگون ساخت و مسیر زندگی اش عوض شد. به ریاضت و مجاهدت با نفس پرداخت که با سفر نزد مشایخان و عارفان در پی کسب معرفت گام نهاد و نیز خدمات بسیاری به ادبیات عرفانی ایران نمود و در حمله مغولان کشته و در نیشابور به خاک سپرده شد و در مرتبه عرفانی عطار همین بس که مولوی گفت:

هفت شهر عشق را عطار گشت        ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم

وی بیان کرد: انسانی که توانست از تمام دنیا و نفسانیت، خود را جدا کند و به مرتبه ای از معرفت و شناخت خداوند برسد و اشعاری بسراید که بعد از گذشت سال ها، آدمی را منقلب نماید و به طور یقین نادر می باشد که شیخ محمد شبستری اینگونه او را وصف کرد:

مرا از شاعری خود عار ناید                که تا صد قرن چون عطار ناید

و چه زیبا توانست خداوند را در آثارش بیان کند که یک نمونه آن را می گوید:

اندر ضمیر دلها گنجی نهان نهادی      از دل اگر برآید در آسمان نگنجد
 

مومنی خنکدار تصرح کرد: سخنان عطار ساده و همه فهم است. او بیان ساده و کلمات صریح را برای بیان عرفان و شناخت مردم استفاده کرده است به دور از هرگونه آرایش و لفاظی؛ اشعار را سرود که با تمام سادگی سخنانش مستحکم و پر از مغز و اطلاعات است به گونه ای که خواننده مجذوب او می شود.

گم شدم در خود چنان کز خویش ناپیدا شدم         شبنمی بودم ز دریا غرقه در دریا شدم

و آخرین بیت شعر این شاعر این است:

در کوی تو رسم سرافرازی این است                    مستان تو را کمینه بازی این است

با این همه رتبه هیچ نتوانم گفت                       شاید که تو را بنده نوازی این است

این کارشناس ادبیات اذعان کرد: ما بسی از مولوی یاد می‌کنیم، اشعار او را می‌خوانیم و شاهدیم که اندیشه و اشعار وی حتی در مغرب زمین مورد توجه قرار گرفته‌اند، اما هم برای فهم اندیشه‌های ژرف و غنی مولوی و هم برای پی بردن به سیر تکامل این اندیشه‌ها، احاطه به افکار افرادی چون عطار ضروری است، چرا که رگه‌های بسیاری از این افکار در اندیشه‌ها و اشعار فردی مانند عطار موجودند.

وی با اشاره به اینکه فریدالدین عطار نیشابوری از عرفا و مشایخ معروف بوده است، یادآور شد: نقش عطار نه تنها به عنوان ترویج دهنده عرفان اسلامی و آشنایی دادن مخاطبان با قله های این جریان چون حلاج، ابراهیم ادهم و ابوسعید ابوالخیر برجسته است که در ترویج زبان غنی و ژرف پارسی نیز نقشی مهم بازی می‌کند.

پایان پیام/