حقوق و تکالیف زن در ازدواج در نگاه صاحب المیزان

به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، دومین پیش‌همایش از همایش بین‌المللی اندیشه‌های علامه طباطبایی در تفسیر المیزان با عنوان «زن در اندیشه علامه طباطبایی» از طرف دانشگاه الزهرا(س) و همکاری دبیرخانه همایش، صبح امروز سوم اردیبهشت در دانشگاه الزهرا(س) برگزار شد.
بنابراین گزارش، سهیلا جلالی کندری، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا(س) یکی از سخنران این نشست بود که در مورد "حقوق و تکالیف زن در ازدواج از دیدگاه علامه طباطبایی" به ارائه سخن پرداخت.

وی گفت: هر یک از زن و شوهر که رکن اصلی خانواده هستند، از حقوقی برخوردارند و نسبت به یکدیگر تکالیفی دارند. قرآن کریم حقوق و وظایف هر یک از این دو را تبیین کرده است. برخی از این حقوق مشترکند. معاشرت به معروف مهمترین حق مشترک زوجین است.
وی ادامه داد: علامه طباطبایی محدوده معروف را عرف معمول بین مردم دانسته و آن را متضمن هدایت عقل، حکم شرع و آداب حسنه می شمرد. (المیزان 2،232) و با توجه به آیات متعدد تأکید می کند نحوه تعامل شوهر با همسر خویش باید بر اساس عرف پسندیده بین مسلمانان باشد(همان، 4، 255) و حتی در طلاق نیز باید این کار به گونه ای پسندیده صورت پذیرد و تنها نباید به ظاهر احکام دینی عمل کرد و روح آن را نادیده گرفت(همان، 2، 235).
جلالی کندری در ادامه سخنانش تصریح کرد: دریافت مهر (نساء: 4 و 20) و نفقه نساء: 34 و بقره: 233) از حقوق خاص زنان در زندگی مشترک است. علامه طباطبایی تصریح می کند زن و شوهر با پیوند ازدواج، شخصی واحد شده اند و ضرر زدن به دیگری در واقع ضرر و ظلم به خود است.(المیزان، 4، 258) لذا مردان باید مهر را به عنوان عطیه ای به زنان پرداخت کنند و حتی در طلاق نیز از باز پس گرفتن آن بدون رضایت همسر خودداری ورزند(المیزان، 4، 258).
عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا(س) با اشاره به اینکه مردان باید در پرداخت نفقه زن، مطابق وسع خویش اقدام کنند و حوائج وی را برطرف سازند(المیزان، 4، 258)، عنوان کرد: علامه طباطبایی بر اساس آیه 34 سوره نساء، قیومیت مردان بر زنان را عام و منحصر به همسر خویش نمی داند، البته آن را به جهات عمومی مرتبط به زندگی اجتماعی نیز قضا محدود می سازد.(المیزان، 4، 343)
این محقق و نویسنده ابراز کرد: علامه معتقد است ادامه آیه به عنوان فرعی از این حکم مطلق، به زندگی زناشویی اختصاص دارد و تکلیف زن در قبال شوهر خویش را که از نظر وی اطاعت از او است، تبیین می کند اما ایشان تأکید می کند قیومیت مرد بر همسرش به معنای سلب آزادی از اراده زن نیست، بلکه تنها به استماع از او منحصر است(همان، 4، 344) به علاوه زن باید در غیاب شوهر، ناموس خود را از غیر حفظ کند.(المیزان، 4، 344)
این گزارش می افزاید: فتحیه فتاحی‌زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا(س) نیز درباره بررسی و نقد نواندیشی افراطی نسبت به مسائل زنان با تأکید بر اندیشه‌های علامه طباطبایی به ارائه سخن پرداخت و گفت: بررسی و نقد نواندیشی افراطی نسبت به مسائل زنان با تأکید بر اندیشه های علامه طباطبایی در نگرش نواندیشی افراطی تساوی به معنای برابری زن و مرد مطرح است. از جمله پایه های فکری این تفکر روش تجربی و امپریالیستی است.
وی عنوان کرد: برای شناخت دین لازم است از طریق تجربه وبر اساس اوصاف بشری ورود کرد. مسائل ماورایی و متافیزیکی در فهم دین مغفول مانده و احیانا انکار شده است. علامه طباطبایی متاله بزرگ با طرح مباحث متافیزیکی معتقد است دین را بدون پیوند با عالم ماورا نمی توان به طور جامع درک کرد. تاریخ مندی متون دینی و وابستگی نص با واقع رابطه ای دیالکتیکی است. با این تفسیر که معنای متون ثابت نیست و همراه با فرهنگ در حال رشد است لذا دلالت نصوص از حقیقت به مجاز در حال تغییر است.
این محقق و استاد دانشگاه ابراز کرد: اما در اندیشه علامه طباطبایی – قرآن با لحاظ واقعیت های موجود به اصلاح آداب و عادات عرب پرداخته و شرایط مخاطبان را در نظر داشته است. در این صورت دیگر قرآن تأییدکننده عناصر منفی یا لغزش های حاکم به فرهنگ جامعه نیست.
وی تاکید کرد: تساوی زن و مرد را به آیات تساوی در خلقت مستند کرده و تفاوت های حقوقی زن و مرد را مربوط به دلالت تاریخی اجتماعی می داند در حالی که تفاوتهای تشریعی زن و مرد بنا به نظر علامه ریشه در تکوین دارد.
وی در پایان سخنانش یادآور شد: در تفکر نواندیشی دلالت فحوا که همان استنباط مفسر است براساس شرایط اجتماعی تغییر می کند این امر متغیر زمینه تفسیرهای متغیر را فراهم می کند. قرائت پذیری دین ثبات احکام و قوانین را متزلزل می کند و در نهایت دینی پویا بدون پایایی و جاودانگی بر جا می گذارد، اما در اندیشه علامه پویایی و پایایی دو عنصر لاینفک بوده و نمی توان یکی را بدون دیگری پذیرفت.
شایان ذکر است، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) همایش بین‌المللی اندیشه‌های علامه طباطبایی در تفسیر المیزان را از تاریخ 22 تا 24 آبان ماه سال جاری با همکاری مراکز حوزوی و دانشگاهی داخل و خارج از کشور برگزار می کند.
پایان پیام/