به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، هجدهمین همایش بزرگداشت ملاصدرا با عنوان "فلسفه و صلح جهانی" صبح امروز پنجشنبه، یکم خرداد در مجتمع آدینه تهران کار خود را آغاز کرد.
بنابراین گزارش، کریم مجتهدی، استاد فلسفه دانشگاه تهران در این همایش با موضوع "صلح، افق امید (تاملی بر اساس افکار کانت و ملاصدرا)" سخنرانی کرد و گفت: در لغتنامه های متداول فارسی لفظ صلح مترادف آشتی و تراضی میان متقابلین بیان شده و در برخی موارد نیز اصطلاحات عجیب به میان آمده است؛ آنچه از این اصطلاحات استنباط می شود و آنچه که در ادب فارسی میان شعرای ما صحبت شده بیشتر پند و اندرز است و جنگ زشتی کار دیوان و مفسدان است. اما به لحاظ فلسفه سنتی افرادی بودند که از زمان های بسیار قدیم که اصل این جهان را در نوع سیر تام می دیدند.
وی افزود: تضاد در درون ما است، همانطور که در جهان خارج است؛ آنچه در عالم ظاهری می بینیم بیشتر جنگ و اختلاف و آدمکشی و برادرکشی است و به ناچار مفهوم جنگ پیش از مفهوم صلح می آید و صلح دوره ای کوتاه است که می تواند بعد از جنگ بدست آید هر چند ممکن است آنهم از بین برود.
مجتهدی با تاکید بر اینکه صلح امیدی است که در نهایت نگاه ما گاهی آن را حدس زد و گاهی باید امیدوار بود که روزی به صلح می رسیم، تصریح کرد: تا وقتی انسان در این جهان حی و حاضر است اگر جنگ هم باشد باز هم امید قوی تر است و امید همان زندگی و حفظ آن یعنی صلح است.
استاد فلسفه دانشگاه تهران عنوان کرد: بزرگترین متفکری که میان متفکران غربی درباره صلح صحبت کرده، کانت است که سال 1795 رساله کوچکی نوشت و در آن مطابق سنت فلسفه خود، شرایط ماتقدم صلح را بیان کرد و اینکه در چه شرایطی می توان صلح را نشان داد و برقرار کرد.
وی در ادامه ابراز کرد: فلسفه نقادی از سال 1770 شروع می شود و از همان موقع مفهوم صلح پایدار در آثار کانت دیده می شود و حتی او به خود می بالد به چنان نظام منسجمی دست یافته ام و تعجب می کنم هر بار که به مسئله جدیدی می پردازم، می بینم مقدمات کار من قابل استفاده است.
مجتهدی با بیان اینکه عنوان صلح پایدار نخستین بار به لوح مهمانخانه ای نزدیک گورستان در هلند آویخته شده بود، ابراز کرد: به نظر کانت درباره صلح می شود هم به لحاظ فلسفه اخلاق صحبت کرد و هم به لحاظ علم حقوق اما در این میان کار حقوقدان آسانتر است چراکه می تواند قوانینی تنظیم کند تا اختلافات را در جامعه و میان ملل کمتر کند اما کار فیلسوف و اخلاق بسیار مشکل تر است چراکه فیلسوف آرمان دارد و تنها واقعیت صرف را نمی پذیرد و نوعی تعهد فوق انسانی و حیوانی می خواهد داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه مسئله جنگ برای کانت داخلی نیست و این از اشکالاتی وارد بر کتاب او است، بیان کرد: مفهوم سازمان ملل را نخستین بار کانت می گوید او گمان کرده سازمانی باید باشد که کشورها را وادار به صلح و توافق کند در نتیجه جنگ و صلح دو قطب کاملا از هم جدا نیستند، به نظر وی در این دوره میانی پیش بینی مهم است یعنی نباید کاری داشته باشیم که آیا صلح برقرار است یا جنگ رخ داده اما باید کار داشته باشیم که جریان به سمت جنگ می رود یا صلح و این یک سبک بهداشت پیشگیری است یعنی نباید گذاشت از پیش جنگی شروع شود و ارگ این کار را نکنیم مفهوم صلح، مفهومی کاذب خواهد بود و تنها به عنوان قرص مسکن کارآیی دارد.
مجتهدی با اشاره به اینکه جنگ به هر صورت جنبه سیاسی و تحمیلی دارد که به نظر می رسد در جنگ یک نوع مدیریت است که نمی توان آن را انکار کرد، گفت: کانت مظهر سیاست را مار می داند نه به سبب آنکه تنها خطرناک است بلکه محتاط نیز است البته کبوتر صلح از زمان حضرت نوح (ع) بوده است.
وی تاکید کرد: بعد از سال 1795 که سال انتشار کتاب کانت در خصوص صلح است تا امروز، به تعداد کلمات این کتاب در این جهان جنگ رخ داده و با این کتاب نمی شود جلوی جنگ را گرفت.
مجتهدی با مقایسه فلسفه صدرا و فلسه کانت در خصوص موضوع صلح عنوان کرد: این دو دیدگاه از هر لحاظ با یکدیگر متفاوت است؛ در فلسفه ملاصدار حکمت نبوی جلوه می یابد و این جنبه اهمیت خاصی دارد اما در فلسفه نظری کانت فقط معرفت شناسی وجود دارد در حالی که فلسفه صدرا وجودشناسی و مبتنی بر حکمت نبوی است. اما هم کانت و هم ملاصدرا تنها کاری که در رفع مشکلاتی همچون جنگ و صلح می دانند اخلاق است. در فلسفه کانت اخلاق مهمتر از حقوق است هر چند به اندازه حقوق تعلیم پذیر نیست از این لحاظ شاید شباهتی میان کانت و ملاصدرا باشد و هر دو خیر بشر را می خواهند.
وی ادامه داد: این تربیت اخلاقی گاه به ضرورت درونی که کانت معتقد است یا خواه بر اساس حکمت نبوی که ملاصدرا قائل است، یک نوع نزدیکی میان آنها برقرار است و این اخلاق خواه به صلح برسد یا نرسد برای فیلسوف چاره ای جز این نیست که در این راه قدم بگذارد از این لحاظ هر دوی اینها متفکران بزرگی در نوع خود هستند.
استاد فلسفه دانشگاه تهران در پایان خاطرنشان کرد: من ترجیح می دهم عنوان صحبت خود را "صدای صلح، افق امید" را بگذارم "صلح، افق انتظار" و از این طریق خود را در خط ملاصدرا قرار دهم چراکه این انتظار تمام شرایط را دارد و خود را حفظ می کند.
شایان ذکر است، این همایش عصر امروز با سخنرانی غلامحسین ابراهیمی دینانی به کار خود پایان می دهد.
پایان پیام/
نظر شما