به گزارش سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، ایرانیان پس از گرایش به اسلام فرهنگ مقدس اسلام را با فرهنگ غنی ایرانی عجین کردند و این شامل تمامی زمینه ها و از جمله معماری است. تنها چند نمونه مسجد در ایران وجود دارد که به سبک اولین مسجد اسلامی که به دست پیامبر(ص) ساخته شده بنا شده است و پس از آن معماری ایران در مسیری شروع به حرکت کرد که زاییده آن حرکت امروز در جای جای ایران به شکل بناهای عظیم و زیبای مسجد خودنمایی می کند.
مسجد امام اصفهان(نمایی از طاق و گنبد داخلی مسجد)
مسجد مهمترین فضای معماری در سرزمین های اسلامی است که علاوه بر کارکرد دینی و مذهبی و معنوی همواره از نقش اجتماعی سیاسی نیز برخوردار بوده است. اهمیت نقش دینی و اجتماعی مسجد موجب شده است که معماران و برخی دیگر از هنرمندان در همه دوره های تاریخی تلاش خود را در راه خلق فضایی مناسب و شایسته برای نیایش صرف کنند. به همین جهت است که مساجد هر دوره را می توان نمونه اعلای معماری و هنر آن دوره به شمار آورد. تقدیس مساجد را می توان مهم ترین عامل حفظ و بقای ساختمان مسجدهای تاریخی دانست.
هندسه پیش تاق یا ایوان ورودی به صورت یک مستطیل کشیده شده است که عمدتا با دومناره در دو طرف ترکیب می شوند و با زبان سکوت شهادت می دهند که در اینجا اتفاقی مقدس رخ می دهد. علاوه بر این تفاوت مقیاس و شکستی که در خط آسمان عناصر اطراف خود ایجاد می کند، بر حرکت عمودی رو به بالای ورودی بیشتر تاکید می کند. این عروج روحانی در پیش تاق با موتیف هایی چون مناره ها و کاشی کاری ها بر روی مناره ها به صورت آجرکاری و یا طرح های اسلیمی، مقرنس ها، پیچ های تزیینی نیلی رنگ محیط و قوس های تیزه دار بیان می شود. فضای ورودی آغاز سفر عرفانی است که درون را به آنچه شایسته رسیدن اوست، سوق می دهد.
مسجد دومناره سقز
در گذر از ورودی به هشتی می رسیم، مکانی که عمدتا به صورت هشت گونه یا چهارگوشه است و به عنوان مفصلی برای تغییر جهت بنا شده است. هشتی محلی برای اندکی سکون، فکر کردن و سپس راه را انتخاب کردن است. در گذر از فضای روشن بیرون به تاریم، نور همیشه حضور دارد. حضور نور در فضاهای درونی چون هشتی و دالان همواره به صورت یک گواه و راهنما است.
تاریکی، تغییر مقایس و تغییر ناگهانی شکل و فرم جداره ها و سقف بیانگر ورود به یک دنیا و یا جهانی دیگر است. مربع محیطی که به هشت ضلعی و سپس شانزده ضلعی و تا به دایره گنبد می رسد، فرم عمومی سقف این گونه فضاهاست. اعداد و نسبت های موجود در معماری اسلامی در واقع کثرت به سوی وحدت را با تقسیمات، با اشکال گوناگون امکان پذیر می سازد. نظم فرم یافته در آن نیز آشنایی با نظم الهی است. حرکت از مربع به دایره اعجاز اعداد را در قالب فرم و فضا به نمایش می گذارد و همچنین این سیر و حرکت داستان تکامل فرم از مربع به دایره است. اگر مربع یا مکعب نماد صورتی از خلقت است که بر تحول دیدن و ترکیب جهت های مختلف دلالت دارد، فرم تکامل یافته آن دایره و یا گنبد است که از نوعی شهود و حضور است که دلالت بر روح دارد و بیانگر حرکت روحانی است که از جسم و و صورت آغاز می شود. ترنجی ها، رسمی بندی و یزدی بندی های زیر گنبد هشتی با تابش های متفاوت نور و پی در پی کوچک تر شدن و رسیدن به یک نقطه یا خورشید، سیر رسیدن به کمال مطلق را به تصویر می کشد.
مسجد جامع یزد
در مسجد جامع یزد استواری کاشی کاری نفیس و زیبای لاجوردی آن می توان اشاره کرد. در زیر گنبد این مسجد بخشی قرار دارد که به آن تابستانه می گویند. این سردخانه دارای پنجره های آجری مشبک است و داخل این تابستانه محرابی قرار دارد که دارای کاشی کاری زیبایی است. شبستان مسجد دارای دو قسمت است که یکی در زمستان و دیگری در بهار و پاییز مورد استفاده قرار می گیرد. شبستان پاییزی حالتی تقریبا دیواره شکل دارد ولی شبستان زمستانی بزرگ تری دارد. در شبستان پاییزی 36 ستون قرار دارد که فاصله هر ستون تا ستون بعدی 5/5 متر است.
درهای مشبک این شبستان با شیشه های رنگی مزین شده و در شبستان زمستانی مسجد 65 ستون با فواصل 5/3 متر از هم وجود دارد. سر در رفیع و زیبای آن از دیگر ویژگی منحصر به فرد مسجد است که ارتفاع آن 24 متر می باشد. این در یکی از بلندترین ایوان هایی است که در ایران ساخته شده است.
روش های به کار رفته در ساخت این ایوان نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. بر خلاف ایوان های پهن دوره سلجوقی ایوان این مسجد نسبتا باریک است و ارتفاع دهانه قوسی شکل آن تقریبا سه برابر عرض آن است. وجود تاق نماهای کم عرض در دو ط رف تاق یا دهانه قوسی و وجود دو مناره زیبا بر بالای ایوان از دیگر ویژگی های مسجد جامع کبیر یزد است.
ادامه دارد...
نظر شما