خبرگزاری شبستان: مسجد و منبر در صدراسلام، مرکز مناسبتهاي سياسي بوده است؛ جنگ هايي که در اسلام شده است، بسياري از آنها از مسجد طرحش ريخته مي شد؛ مسجد جايي بوده که از آنجا مي شده است مناسبت هاي سياسي، منبرهم جايي بوده است که محل خطبهها بوده است.
پديدههاي اجتماعي و فرهنگي چنان در تاروپود يک جامعه يا فرهنگ تنيده شده اند که تجزيه و تحليل و برجسته نمودن آنها بدون نگاه کلان به آن جامعه و فرهنگ و تاريخش قابل بررسي نيست؛ موضوع مسجد نيز در تاريخ و فرهنگ اسلامي ما ازجمله آنان است؛ چه بسا انحراف در تحليلها و نتيجهگيري نادرست ازهمين نقطه آغاز شده است؛ برهمين اساس مقولههايي مانند مبارزه، انقلاب، جنگ و مسائل مشابه ديگر بايد در درون يک سيستم و درمجموعه منسجمي که تمامي آنها مؤثر بر يکديگر هستند، بررسي شود؛ ازاينرو نگاهي اجمالي به مقطعي از تاريخ انقلاب داريم؛ سپس سير جامعهاي که باپشتوانه عظيم اعتقادي و ايماني و با رهبري پيشوايي برگرفته از تشيع علوي که بدونشک منحصر به فردترين سيستم رهبري در عالم است، پس از يک مبارزه طولاني سرخ و نفسگير و موفق به خلق يک انقلاب با هويتي اسلامي که براي جهان آن روز کاملاً ناشناخته بود متفاوت از سيستمهاي مديريتي متداول در دنيا يعني انقلابي با مديريت يک مرجع عالم به فقه اهلبيت، متقي، مجاهد، آگاه به زمان و سياستها و جريانهاي حاکم بر جهان وبخصوص شناخت ويژگيهاي جامعه خويش بابرپايي نظامي حکومتي مبتني برارزشهاي اسلام، با جواناني پرشور که آگاهانه وعاشقانه پيرو رهبر خويش آماده هرگونه جانفشانياند.
از ديرباز، مساجد بهعنوان جغرافياي معنوي مدنيت اسلامي و ائمه جماعات در جايگاه علماي دين و حلقه اتصال جامعه مؤمن با امامت و رهبري و مرجعيت، نقشي ويژه داشتند؛ بديهي است مساجد جامع در رأس اين جريان و ساير مساجد بسته به جامعيت و مرکزيتشان از يک سو و امامان جمعه و جماعت با توجه به شخصيتهاي فردي و سوابق مبارزاتي و علميشان از سوي ديگر هر کدام به نوعي در آگاهيبخشي و ترويج شرايع دين تأثيري بسزا داشتهاند.
دوران انقلاب:
با توجه به اينکه در دوران نهضت اسلامي ايران، از سال 1342 و قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، تمام رسانههاي گروهي و ارتباط جمعي در اختيار رژيم شاه بود؛ همچنين نيروهاي انقلابي از امکان هرگونه فعاليت فرهنگي، اجتماعي و سياسي محروم بودند؛ درنتيجه مساجد، رسانه ارتباط جمعي مناسبي براي آگاهي مردم و اطلاع رساني و پايگاهي باارزش به منظور سازماندهي و هدايت انقلابي ملت بودند. انقلاب اسلامي ايران بهعنوان يک جنبش اجتماعي بااستفاده از مساجد فراگير شد؛ شبکه مساجد و جلسات مذهبي همانند حلقه رابط ميان علما، رهبران انقلاب و مردم انقلابي بودند که وظيفه بسيج مردم را در جهت مخالفت با سياستهاي حاکم برعهده داشتند. مرحوم آيتالله طالقاني پيرامون شروع انقلاب از مساجد و حضور گسترده و فعال مردم در آن، اين گونهگفته اند: «انقلاب ما از مسجد شروع شد و بايد در مسجد ادامه پيدا کند، اسلام اصيل را بايد در مساجد فرا گرفت که نه کمونيسم است نه کاپيتاليسم، بلکه اسلام است... هيچ چيزي نميتواند جاي مسجد را بگيرد، نه کليسا، نه دانشگاه، نه مدارس و نه پادگانها. دنيا را بايد از طريق مساجد نجات دهيم، البته نه مسجدي که فقط ختم و دعا باشد که مانند مسجد پيامبر، دنيا را بلرزاند.».
مساجد، همواره کانونهايي تأثيرگذار بوده اند که با برنامه و تدارک کافي در صحنه حضور داشتهاند؛ بدون شک مساجدي که تحت ولايت امامي پارسا، انقلابي، برخورداراز اخلاقيات نيکو، مردمي و خلاق در جذب نيروهاي جوان و تربيت و سازماندهي نسل نو هستند، باعث رونق وشکوفايي فرهنگ ديني در بين جوانان و حضور پرشور و حماسه ساز آنان براي دفاع از ميراث انقلاب و جمهوري اسلامي است. مساجد به پايگاههاي نيرومند انقلاب اسلامي و سنگرهاي مستحکم مبارزه تبديل شدند؛ اقشار انقلابي به روش وفاق گروهي در درون اين پايگاههاي عظيم محلي با مسئوليتهاي ديني، تصميمات انقلابي و تعاون اجتماعي آشنا شده و خود را براي يک نبرد طولاني به منظور حاکميت بر سرنوشت خويش آماده کردند؛ درهمين رابطه امام امت از مسجد بهعنوان «سنگر» ياد کردند.
در نهادهاي مذهبي همچون مساجد همواره گروههايي از مسلمانان، سازمانهاي غيررسمي تشکيل داده و در جهت تحقق اهداف متعالي اسلام و احياي برخي کنشهاي اجتماعي پيوسته چون همکاري، همياري و دگرياري و نيز نفي کنشهاي اجتماعي گسستهاي چون رقابت و ستيزه تلاش ميکردند.
بنا به اعتمادي که مردم به ائمه جماعات داشتند، کارکرد حقوقي و قضايي مساجد از عمده اموري بود که در محور اجتماعي بسيار مؤثر مينمود؛ ازاين رو ائمه جماعات مشاور مردم بوده و نقش راهنما را ايفا مي کردند؛ به گونهاي که اکثر مردم در مسائل اجتماعي و خانوادگي به امام جماعت ـ که مورد وثوق و اعتماد آنها بود ـ رجوع کرده و از نظرات ايشان بهره مند ميشدند. از شاخصترين فعاليتهاي تبليغي که به يقين بيشترين تأثير را در مسائل فرهنگي ـ اجتماعي جامعه نيز داشته، سخنراني و خطابه بودهاست؛ مردم مؤمن به ويژه اهالي مسجد،اغلب آگاهيهاي اجتماعي ، مذهبي خود را به همين شيوه دريافت ميکردند؛ چرا که رسانههاي گروهي آن دوران، اعم از راديو، تلويزيون و نشريات در خدمت اهداف اسلام زدايي و دينستيزي حکومت شاهان بودند.
نویسنده: عفت مهاجريان
پایان پیام/
نظر شما