خبرگزاری شبستان: باز این چه شورش است که در خلق عالم است، باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است ...
ابیاتی معروف از «محتشم کاشانی» که چند روز قبل از ایام محرم و صفر بر دیوار مساجد خودنمایی می کنند و فضا تمام قامت با این پارچه نوشته های مزین به این اشعار سیاه پوش می شود.
بنا بر سنتی دیرینه، مجلس عزاداری برای حضرت سیدالشهدا(ع) در مساجد به عنوان محوری ترین رکن اجتماعی دین، برگزار می شده است و امروز نیز این روال ادامه داشته و مردم علاوه بر حضور در مجالس روضه خوانی، تکایا و حسینیه ها به مساجد می آیند و پای منبر امام جماعت مسجد و یا سخنرانان دیگر می نشینند و واقعه جانگداز کربلا را به سوگ می نشینند.
اما در این میان آنچه که اهمیت دارد جایگاه مسجد در ترویج فرهنگ حسینی است، در واقع با توجه به اینکه مسجد محل حضور اقشار مختلف مردم است در نتیجه برنامه های سوگواری مسجد باید به گونه ای طراحی شود که زمینه ساز روشنگری و تبیین اذهان مردم نسبت واقعه کربلا شود در نتیجه نوع برپایی مراسم عزای امام حسین(ع) در مساجد باید متناسب با این حضور مردم از اقشار مختلف و فرهنگ های متفاوت باشد.
از سوی دیگر اهمیت به مساله نماز اول وقت از مهمترین موضوعاتی است که باید مورد توجه عزادار حسینی باشد چه آنکه امام حسین(ع) در سخت ترین شرایط و در کارزاری که در آن قرار داشت به اقامه نماز پرداخت. این موضوع به تنهایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می طلبد دسته جات عزاداری نسبت به آن اهمیت ورزند.
در راستای بررسی این مساله و با توجه به فرارسیدن عاشورای حسینی با حجت الاسلام و المسلمین دکتر «ابوالفضل ساجدی»، دانشیار موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) به گفت وگو نشسته ایم که حاصل آن را می خوانید:
- اقامه نماز اول وقت یکی از مهمترین پیام های عاشورایی است، بعضا بسیاری از عزاداران حاضر در مساجد، هیئات و حسینه ها تا پاسی از شب به سوگواری می پردازند و به منزل بر می گردند و در این میان نماز اول وقت شان فوت می شود، نسبت به این سبک و شیوه حضور در مجالس عزاداری چه نظری دارید؟
سوگواری برای حضرت زمانی ارزش خواهد داشت که واجبات فراموش نشود، نمی شود فردی بیاید و در عزای حضرت حضور یابد و بعد به بهانه اینکه خسته است و دیر از مراسم برگشته خدای ناکرده خواب بماند و یا اینکه نماز اول وقت اش فوت شود.
یا اینکه در خیل عظیم دسته جات عزاداری در ظهر عاشورا حضور داشته باشد و نسبت به اقامه نماز (اول وقت) ظهر عاشورا توجه نکند و آن را موکول به بعد از عزاداری کند.
معتقدم باید این فرهنگ ایجاد شده را به تدریج تغییر دهیم، به هرحال در صورتی حق طولانی کردن عزاداری را داریم که نسبت به نماز اول وقت مان مشکلی پیش نیاید، عزادار حسینی نماز اول وقت خود را بخواند و بعد برود در مجلس سوگواری برای عزای سیدالشهدا(ع) حضور یابد.
اینکه افراد به عزاداری بپردازند و از اقامه نماز اول وقت خود غافل شوند رویکردی بود که از قبل از انقلاب نیز وجود داشت و نوعی تحریف معنوی عاشورا تلقی می شود چراکه باعث می شود که محتوای قیام کربلا را فراموش کنیم و صرفا به ظواهر توجه داشته باشیم.
نتیجه ای که می خواهم از این بحث بگیرم آن است که باید شور و شعور را در خلال عزاداری ها توامان داشت. این عبادت صحیح است که منجر به پذیرش عزاداری ها می شود.
- با توجه به اهمیت این مساله فکر می کنید چه طور می توان این فرهنگ را از طریق مسجد نهادینه کرد؟
برگزاری جلسات سخنرانی در مساجد اثر به سزایی دارد، سخنرانی های این ایام باید بیش از هر زمان دیگر محتوامحور باشد البته معمولا در ایام محرم جزواتی به عنوان پشتوانه های علمی مبلغین به آنها داده می شود تا محتواسازی مناسب ارایه شود، با ایا همه برخی مبغان آنچنان که باید کار خود را درست انجام نمی دهند. کار تبلیغ نیاز به دقت ویژه ای دارد.
اساسا اگر خوب توجه کنیم یکی از آسیب های موجود در عزاداری ها به ویژه در سالهای گذشته آن است که شناخت محتوای مردم نسبت به عزاداری ها کاهش یافته است، این وظیفه مبلغان و به ویژه ائمه جماعات مساجد است که بتوانند این امر را در میان مردم مطرح و آسیب های عزاداری ها را بیان کنند.
به نظر می رسد که همچنان باید در مقام پالایش این امر باشیم چراکه دشمن معمولا همین موارد را برجسته می کند و همین مسایل باعث نگاه خرافی به عزاداری می شود ودر عین حال منشا گریز از دین در کسانی می شود که ایمان ضعیفی دارند و این می شود که چنین افرادی با این پایه ضعیف دینی اصل دین را زیر سوال می برند.
- مهمترین عملکرد مسجد برای تبیین و آگاهی بخشی به سبک عزاداری ها چیست؟
ما باید توجه داشته باشیم که عزاداری صحیح منجر به جذب دین و عزاداری غلط منجر به فرار از دین می شود. عزاداران بدانند که این اینگونه افعال یا برخی رقابت های موجود در برخی هیئات بیشتر سبب تاثیر منفی در برخی افراد می شود بنابراین تلاش باید در برگزاری مراسم ساده و عاری از هرگونه تجملات باشد. حضور مساجد، تکایا و حسینه ها، برگزاری عزاداری سنتی و به ویژه مقتل خوانی یکی از پسندیده ترین شیوه هاست. به ویژه برگزاری سخنرانی و مقتل خوانی در مساجد که اقشار مختلف مردم نیز حضور دارند و سبب اثربخشی بیشتر و تبیین حقیقت واقعه کربلا می شود.
بعضا یکی از آسیب ها این است که به جای برگزاری جلسات سخنرانی محتوایی در مساجد و منبر مسجدی بیشتر توجه به مداحی می شود، البته مداحی باید باشد اما بعضا در مداحی ها نیز آسیب هایی وجود دارد، اساسا اجتناب از به کارگیری ادبیات جنون آمیز و سخیف در متن مداحی از لوازم صحیح عزاداری است اما بعضا خلاف آن دیده می شود. این ادبیات با روح فرهنگ حسینی مغایر است و تصور می کنم قبل از فراسیدن ایام محرم ائمه جماعات باید نسبت به این مساله توجه ویژه داشته باشند و در این رابطه در مساجد سخنرانی داشته باشند.
- در مقاطع مختلف تاکید بر نقش مساجد در تبیین شیوه عزاداری صحیح داشتید،علت چیست؟
اولا مسجد محل حضور اقشار مختلف مردم است، مساله بعد اینکه محرم یک فرصت است و فرصت محدودی است که باید از آن حداکتر استفاده را برای اصلاح گرایش ها و اندیشه ها داشت. با توجه به اینکه مسجد محل مراجعه عموم مردم است در نتیجه می توان از این فرصت بهترین بهره برداری را داشت و در مورد شیوه عزاداری و همچنین بایدها و نبایدهایی که در عزاداری ها باید مورد توجه باشد سخن گفت.
تاکید من بر این است که محبت به اهل بیت( علیهم السلام) در خلال عزاداری ها نباید از قواعد عقل و دین خارج شود و به گونه ای تلقی شود که مجازیم هرگونه رفتاری را به عنوان بروز محبت مان به اهل بیت(علیهم السلام ) و سیدالشهدا(ع) داشته باشیم. نباید به اسم عشق به اهل بیت رفتارهای خارج از مدار عقل سر بزند و این امر و تبیین آن وظیفه ائمه جماعات مساجد و مبلغان است تا چنین سیری فرهنگ سازی شود به خصوص اینکه چشم های زیادی در سطح جهان این عزاداریها را می بینند.
- برخی اقامه نماز ظهر عاشورا و عزاداری برای حضرت را مساوی با کل سال خود می دانند و معتقدند همین که اقامه نماز ظهر عاشورا داشته باشند برای کل سال شان کفایت می کند و نسبت به نماز اهمیت قایل نیستند، این طرز فکری است که در برخی افراد وجود دارد و با وجود اینکه شاید هرروز با مسجد مواجهه داشته باشند و از جلوی مسجد محل شان رد شوند اما باز هم نسبت به نماز بی اهمیت هستند، علت چیست و چه طور می توان فرهنگ نماز را میان این افراد نهادینه کرد؟
برخی فکر می کنند که اگر در طول سال نماز نخوانند این عزاداری و اقامه نماز ظهر عاشورا کل سال شان را کفایت کرده و راه برای بهشت رفتن شان باز شده است، این تلقی جاهلانه و از انحرافات عزاداری است. این چنین نگاهی باید اصلاح شود. همین که به صورت مستمر در مساجد جلسات سخنرانی برگزار شود و از نگاه سیدالشهدا(ع) به نماز سخن به میان آید این فرهنگ سازی شکل خواهد گرفت. البته گفتار صرف کافی نیست، باید برای تحقق این امر سرمایه گذاری جدی داشت تا اهمیت نماز در نهضت عاشورا برای عزاداران بیش از پیش تبیین شود.
پایان پیام/
نظر شما