موسیقی دستگاهی ما با تعزیه «عاشورا» حفظ شد

تورج زاهدی، موسیقیدان، نویسنده و منتقد هنری در پاسخ به این سئوال که آیا استفاده از المان های هنری در آیین های عاشورایی نشان از فراگیر شدن هنر در میان مردم دارد، به خبرنگار خبرگزاری شبستان گفت:  اثرات فرهنگی عاشورا جزء مباحثی است که اصلا بررسی نشده است، عاشورا تأثیر زیادی در فرهنگ ما داشته است، معمولا از لحاظ دینی و عرفانی بررسی می شود اما به لحاظ هنری تاکنون بررسی نشده است.

این هنرمند با اشره تاثیر گذاری فرهنگ عاشورا بر موسیقی دستگاهی ما اظهار داشت: مثلا گفته می شود که به دلیل حرمتی که مذهب در موسیقی دارد، مذهب باعث شده که موسیقی ایرانی رشد نکند و حفظ نشود و برای آیندگان باقی نماند، ولی اتفاقا با آنکه چیزی با عنوان «نت» در فرهنگ ما وجود نداشت، موسیقی ما از طریق عاشورا حفظ شد و تمام جزییات و گوشه های دستگاه های ما که تعداد اساتید محدودی آنرا می دانستند به دلیل فقدان وسایل جمعی در گذشته از طریق تعزیه خوانان حفظ شد، چون در عین حال تعزیه خوانان ردیف دان هم  بودند، از طرفی که در مراسم عام تر و فراگیرتری مثل نوحه خوانی و سینه زنی باز هم همین ردیف ها خوانده می شد و در نتیجه سال به سال و سینه به سینه حفظ می شد، تا امروز این کوچک ترین موهبت عاشورا به هنر ماست.

زاهدی افزود:  فرهنگ عاشورا موهبت دیگری به هنر و فرهنگ ما دارد، روحانیت که تصور مردم از آنها این است که شناختی از موسیقی ندارند، به دلیل اهمیتی که به شرکت در مراسم عاشورا می دادند و می بایست به شیوه درستی روضه خوانی می کردند، ردیف های موسیقی ایران را می دانستند، آنها به شیوه خودشان آموزش دیدند، حتی اساتید آواز و موسیقی ایرانی شاگرد همین روحانیون بودند، از جمله استاد بنان که شاگرد ضیاءالذاکرین بود که روحانی بزرگ بودند و ردیف دان هم بودند. چنانکه استاد اقبال آذر هم استادش روحانی و هم بهترین شاگردش یک روحانی بود یعنی حاج شیخ عبدالحسین قزوینی و حاج سیدعبدالحسین تبریزی از این نمونه در فرهنگ ما بسیار است.

این هنرمند و منتقد هنری خاطر نشان کرد: پندار عامیانه برخلاف واقعیت است و به همین برکت عاشوراست که می فهمیم وقتی روحانیت موسیقی را در فتوا حرام اعلام می کند مقصود موسیقی مبتذل است. درست همان نظری که اساتید موسیقی دارند،  آنها تنها موسیقی فاخر را قبول دارند و موسیقی سخیف را رد می کنند، این مستلزم پژوهش در این مورد است من چون اهل موسیقی هستم این تأثیرات فرهنگ عاشورا را در موسیقی یافتم که در عامیانه ترین قشرها هم تأثیر فرهنگی داشته است.

تورج زاهدی بر انجام پژوهش های میدانی در حوزه تاثیرگذاری فرهنگ عاشورایی بر خلق آثار هنری تاکید کرد و گفت:  اگر تحقیق های میدانی در این زمینه انجام شود اثرات زیادی از این فرهنگ را در هنر ما می توان دید. نقاشی قهوه خانه تحت تأثیر پرده خوانی عاشورا است، اساسا همین پنجه ای که نشان دهنده دست ابوالفضل العباس در سقاخانه است حتی در سینمای ما کاربردهایی داشته است. در گرافیک کاربرد بسیاری داشته است یا شمشیری که از نوک  تیغه آن خون می چکد، همه اینها تاثیر گرفته از فرهنگ عاشورا هستند.

گفتنی است: تورج زاهدي متولد سال 36 است و «موسيقي فيلم»، «حكمت معنوي موسيقي»، «به رهبري مرتضي حنانه»، «مجموعه‌ي آثار ناوال كارلوس كاستاندا»، «نگاهي به سينماي معناگرا در ايران»، «مرشدي از عالم غيب»، «كلنل وزيري» و كاست‌هاي موسيقي «عاشقانه»، «بخت بيدار»، «از عالم غيب» و «شيرسنگي» از ديگر آثارش هستند.

 پایان پیام/