خبرگزاری شبستان: حج عمره و تمتع از جمله سفرهای معنوی است که مشتاقان زیادی دارد و طیف وسیعی از مردم از پیر و جوان، آرزوی این سفر روحانی و تشرف به مسجدالنبی و بیت الله الحرام را دارند. عمره، این سفر زیارتی که به قول افرادی که آن را تجربه کرده اند غیرقابل وصف است، در ایام و ماه های خاص، از فضیلتی دوچندان برخوردار است که این ویژگی به خصوص در ماه رجب بیشتر، خودنمایی می کند و روایات متعددی از ائمه و معصومین (ع) درباره فضیلت عمره رجبیه نقل شده است.شوق و اشتیاق اقشار مختلف مردم برای تشرف به این سفر معنوی از یک سو و مسایل و موانعی از قبیل نام نویسی، تهیه فیش، اولویت بندی و در انتظار نوبت ماندن از سوی دیگر باعث شده تا افراد یا موسساتی به شکل غیرقانونی اقدام به خرید و فروش فیش های حج نمایند.
غیرقانونی بودن این مساله و عدم آگاهی افرادی که اقدام به تهیه فیش های حج یا عمره می کنند از تکلیف و حکم فقهی این مسئله، سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستان را بر آن داشت در گزارشی به تجزیه و تحلیل این موضوع از نظر سازمان حج و زیارت و همچنین مراجع بپردازد.
نقل و انتقال اسناد حج بر خلاف مقررات نظام جمهوری اسلامی
علی لیالی، رییس سازمان حج و زیارت در رابطه با موضوع خرید و فروش غیر قانونی فیش های حج به خبرنگار شبستان گفت: اصل واگذاری فیش به شکل عام، خلاف قانون است و افرادی که نام نویسی کرده و سند یا همان فیش حج دریافت می کنند اگر به پشت صفحه سند خود توجه کنند می بینند که در آن قید شده که نقل و انتقال سند ممنوع و برخلاف قانون و مقررات سازمان حج و زیارت و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.
وی در ادامه با بیان اینکه موضوع نقل و انتقال اسناد حج، شرایط ، ضوابط و نحوه واگذاری آن تابع شرایط خاصی است که به صورت کامل و مبسوط در قوانین و مقررات سازمان حج و زیارت، تبیین و تشریح شده است گفت: اگر کسی به هر دلیلی تصمیم به واگذاری اسناد خود داشته باشد می تواند با هماهنگی سازمان حج و زیارت و طبق ضوابط و مقررات اعلام شده، نسبت به انجام این کار اقدام کند. بر اساس قوانین سازمان، گروه ها و افراد خاص می توانند برای واگذاری اسناد یا نوبت خود به سازمان مراجعه کرده و درخواست خود را عنوان کنند.
نقل و انتقال اسناد حج بین منصوبین بلااشکال
رئیس سازمان حج و زیارت افزود: بر اساس قانون و مقررات سازمان حج گروه های خاصی که شرایط آنها در قوانین بیان شده، می توانند نسبت به انتقال و واگذاری اسناد خود به منصوبین اقدام کنند اما به شرط اثبات نسبت فامیلی یعنی اگر افراد بتوانند براساس شرایطی که در قانون جمهوری اسلامی ایران، برای اثبات نسبت فامیلی در نظر گرفته شده در دفاتر اسناد رسمی این نسبت را ثابت کنند، نقل و انتقال اسناد اشکالی ندارد و می توانند این کار را از طریق سازمان حج و زیارت انجام دهند.
سرویس قرآن و معارف خبرگزاری شبستان برای با تبیین ابعاد دیگر این مسئله با حجت الاسلام فلاح زاده کارشناس مسایل فقهی نیز در رابطه با اصل موضوع خرید و فروش فیش های حج و احکام فقهی به صورت آزاد و غیر قانونی گفت و گو کرد.
حجت الاسلام فلاح زاده در این رابطه گفت: یکی از مسائلی که در جامعه مطرح است و بیشتر افراد متدین با آن سروکار دارند، مساله خرید و فروش فیش های عمره و حج است افرادی از قبل ثبت نام کرده اند، مبلغی را واریز کرده اند در نوبت و اولویت هستند، افراد دیگری مستطیع می شوند یا علاقه مند هستند که به زیارت این اماکن مقدس مشرف شوند ولی ثبت نام را انجام نداده اند و فعلاً از طریق قانون و مقررات نمی توانند مشرف بشوند و باید از طرق دیگر یا خرید فیش مشرف بشوند از طرفی افرادی هستند که به عنوان مثال صاحب فیش از دنیا رفته، یا حج واجبش را انجام داده و الان منصرف شده، یا توانایی جسمی اش را از دست داده و در حال حاضر حج برای او واجب نیست، در این شرایط سوالی مطرح می شود و آن این است که آیا خرید و فروش این فیش ها اشکالی دارد یا نه؟!
نقل و انتقال اسناد حج اگر مورد تایید سازمان حج نباشد، درست نیست
وی خاطرنشان کرد: اصل مساله یعنی انتقال فیش و دریافت وجهی در قبال آن، اگر برخلاف قانون نباشد و مطابق قانون و مقررات انجام شود، سازمان حج و زیارت نیز این نقل و انتقال را تایید کرده و صحه بگذارد که این فیش را می توان به دیگری منتقل کرد، مانعی ندارد، بنابراین کسانی که فیشی دارند و تصمیم به واگذاری آن به غیر دارند، یا افرادی که خواهان تهیه فیش و مشرف شدن به این سفر هستند، اگر از طریق قانونی و مطابق مقررات اقدام به فروش یا خرید نموده و در مقابل آن، قیمت متعارف را به صاحب فیش بپردازند اشکال شرعی ندارد به شرط اینکه از نظر مقررات سازمان حج و زیارت مجاز به این کار باشند. طبق آنچه من اطلاع دارم چنین افرادی می بایست درخواست خود را به سازمان حج اعلام کنند تا درخواست آنها بررسی شود. اگر مطابق مقررات و قوانین، مجاز به نقل و انتقال باشند به آنها اجازه داده می شود و فیش به نام فرد دوم یعنی تحویل گیرنده ثبت می شود.
اما مساله مهم در این زمینه آن است که به هر حال اعزام به عمره و حج مقرراتی دارد و این کار به دست سازمان حج و زیارت و با نظارت بعثه مقام معظم رهبری است لذا افراد اگر خواهان تشرف به این سفر باشند همچنان که باید ثبت نام کنند و در نوبت و اولویت قرار بگیرند، نقل و انتقال فیش هم باید مطابق با قانون و مقرارت باشد لذا اگر نقل و انتقالی غیرقانونی صورت بگیرد جایز نیست و گاهی هم به مشکلاتی بر می خورند.
دریافت مبلغ در مقابل واگذاری حق تشرف به حج
این کارشناس مسایل فقهی در خصوص دریافت وجه اضافی در مقابل واگذاری فیش های حج گفت: این عمل (فروش فیش) در حقیقت خرید و فروش خود فیش نیست بلکه این افراد حقشان را به دیگری واگذار می کنند! در قبال این حق، مبلغی را واریز کرده اند، گاهی هم طبق قراردادی که با بانک دارند (مضاربه) یک سودی هم به آن تعلق گرفته است که خود آن مبلغ واریزی و سود حاصل از آن، یک ارزش واقعی دارد، اما یک ارزش اعتباری هم دارد و افراد یک حقی هم برای آن قایل هستند یعنی اینگونه نیست که اگر فرد یک میلیون واریز کرده و الان 500 هزارتومان، سود به آن تعلق گرفته، با وجود اینکه سالها هم در نوبت مانده، حالا هیچ کس حاضر نیست که این فیش را به همان مبلغ یک میلیون و نیم به دیگری واگذار کند افراد آشنا و آگاه نسبت به این حقوق نیز، معمولاً این حق را برای او قایل هستند و معتقدند که این فیش در شرایط کنونی ارزش بیشتری دارد.
حجت الاسلام فلاح زاده در ادامه با اشاره به نظر مراجع از جمله مقام معظم رهبری در این زمینه گفت: برخی فقها از جمله رهبری می فرمایند: اگر عقلا برای این حق، اعتبار قایل هستند – که این چنین هم هست – فرد می تواند این حق را به دیگری واگذار کند یا به عبارت دیگر از آن رفع ید کند و در مقابل این حقش یک مبلغی دریافت کند.
شرط رضایت طرفین در میزان مبلغ دریافتی
اما برخی فقها این حق را قایل نیستند و می فرمایند: فرد می تواند فیش را تنها به مقدار مبلغی که واریز کرده و مبلغ سودی که به آن تعلق گرفته (با فرض مجاز بودن سود) واگذار کند اما اگر دریافت کننده فیش با خواست و رضایت خود مبلغ اضافه ای را به دارنده فیش بپردازد اشکالی ندارد به شرط اینکه خود خواهان، تمایل به پرداخت این مبلغ اضافه داشته باشد و در غیر این صورت صحیح نیست بنابراین مبلغ دریافتی به شرط توافق و رضایت طرفین، رعایت انصاف و عدم اجحاف به دیگری اشکالی ندارد اما اینکه این مبلغ چگونه محاسبه می شود بستگی به عرف اهل تشخیص دارد و آنچه که متعارف است.
سازمان حج مسئولیت اجرایی برای برخورد ندارد
رییس سازمان حج و زیارت پیرامون برخورد با این افراد و موسسات یادآور شد: سازمان حج و زیارت، مسلماً این عمل را تایید نمی کند اما برای برخورد با آنها این سازمان اختیار و مسئولیتی ندارد و نمی تواند وارد عمل شود.
برخورد با این موسسات و مراکز می بایست توسط مراجع ذیربط مانند دادستان کل کشور و مدعی العموم صورت بگیرد.
حکم حج و عمره غیر قانونی
حجت الاسلام فلاح زاده خاطرنشان کرد: اعمال یک شرایط صحت دارد و یک شرایط قبولی. همچنان که نماز اینگونه است. افرادی که از راه های غیرقانونی به این سفر می روند و اعمال را صحیح به جا می آورند، نمی توان گفت اعمال یا زیارتشان صحیح نیست در عین اینکه برای رفتن به این سفر، مرتکب خلاف شده اند همچنان که ممکن است کسی در مسیری که به مدینه و مکه می رود مرتکب گناهی بشود. اما به این مساله باید توجه داشت که شرایط صحت غیر از شرط قبولی است.
ممکن است نماز، روزه یا عمره فردی صحیح باشد اما مقبول حق تعالی نباشد یعنی انسان نمره ای نمی گیرد درجه ای کسب نمی کند ولی عمل صحیح است. در این سفر هم اعمال اگر درست انجام بشود، صحیح است و محرمات برای فرد حرام باقی نمی ماند اما ممکن هم هست که قبول نباشد و آن به دست خداوند متعال است.
وی در ادامه به نکاتی قابل توجه در این مورد اشاره کرد و گفت: به هر حال رفتن به این اماکن برای انجام دادن اعمال عبادی است که انسان با هدف تقرب به خدا و ذخیره آخرت و ثواب آنها را انجام می دهد بنابراین نباید به شکلی عمل کرد که مقدمات این کار، غیرقانونی و خلاف باشد بعد انسان بخواهد با این کار تقرب به خدا بجوید که این شدنی نیست.
توصیه به مشتاقان حج
حجت الاسلام فلاح زاده خاطر نشان کرد: با توجه به آغاز ماه رجب و تکاپوی دفاتر فروش اسناد حج و عمره به عاشقان و مشتاقان حرم نبوی و بیت الله الحرام توصیه می شود که دقت لازم را در این زمینه داشته باشندب ا توجه به این که برخی مراکز یا افراد سودجو، اقدام به خرید و فروش فیش می کنند، مردم مواظب باشند سرمایه خود را از دست ندهند به امید در دست داشتن برگه ای نشود با آن کاری از پیش برد چون به هر حال، اعزام قانون و مقررات خاص خود را دارد.
پایان پیام/
نظر شما