محمد حسنی عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در قم با بیان این که ماهیت رویکرد کلامی، عقلانی است، عنوان کرد: رویکرد کلامی در تاریخ تربیت اسلامی بیشتر مواجهه عقلانی با اعتقادات دينی بوده است، بنابراین تفکر، تعقل، برخورد انتقادی و فعال عقلانی با محتوا، جزء ذات این رویکرد است.
پژوهشگر فلسفه تعلیم و تربیت ابراز کرد: از آنجا که در مدارس رویکرد عقلانی تربيت دينی وارد الزام برنامه‌ای می‌شود، این ماهيت عقلانی آن ضعيف می‌شود و برخورد عقلانی کامل و ناب نسبت به آموزه‌های دينی بیشتر به رویکرد اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی تبدیل می‌شود.
در مدارس به باطن دین بیشتر توجه کنیم
وی با بیان این پرسش که ذات تربیت دینی در چیست، بیان داشت: ذات تربیت دینی در محبت، عشق و علاقه به وجود متعالی و ایمان به وجود او شکل می‌گیرد، اما به این به آن معنا نیست که بُعد شناختی و فهم اعتقادات دینی را کاملا از بین ببرد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش ادامه داد: ماهیت دین که عشق به خدا و ارتباط با ذات اقدس الهی است، هم بالضروره از بحث و فهم درس‌های دینی در نمی‌آید، بلکه باید فکر کنیم که در طول این یازده سال که دانش‌آموزان، درس دینی دارند، چه تجارب دینی برای کودکان و نوجوانان می‌توانیم فراهم کنیم؛ یعنی ما باید بیشتر از این که به ظاهر دین در مدرسه توجه کنیم، باید به باطن دین در مدارس توجه کنیم.
اگر اخلاق را از دین بگیریم، داعش می‌شود
حسنی با بیان این که یکی از بخش‌های اساسی دین اسلام، اخلاق است، اظهار داشت: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: «إنَّما بُعِثتُ لاُتَمِّمَ مَكارِمَ الخلاقِ؛ براستى كه من براى به كمال رساندن مكارم اخلاق مبعوث شده‌ام»؛ همچنین برخی دینداران اعتقاد دارند که محتوای دین شامل احکام، اعتقادات و اخلاق است.
وی بیان داشت: اخلاق نباید تنها تبدیل به چند حدیث و روایت و یا دستورات خشک اخلاقی به صورت نصیحت باشد و فقط بدین شکل در محتوای کتاب‌های درسی بیاید، بلکه اگر بخواهیم یک محیط دیندارانه در مدرسه تداعی کنیم، باید مناسبات، قواعد و قوانین حاکم در مدرسه، مبتنی بر اصول اخلاقی باشد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش تصریح کرد: اگر اخلاق از دین گرفته شود نقص شدیدی در دین وارد خواهد شد؛ در عصر حاضر دینداران زیادی وجود دارند، مانند تکفیری‌ها و داعشی‌ها که ظاهرا به خدا و پیامبر ایمان دارند ولی اخلاق ندارند و اگر اخلاق را از دین بگیریم، داعش می‌شود که به راحتی انسان‌ها را می‌کشد و نابود می‌کند.
استاد مؤسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت قم تصریح کرد: اگر بخواهیم دینداران ما عدالت‌ورز، عدالت‌دوست و عدالت‌شناس باشند، باید روندهای حاکم در مدارس ما به سمت عدالت باشد و کودکان با پوست و گوشت خود عدالت را احساس کنند و عدالت‌ورزی را ملکه شخصیت خود قرار دهند و اين جزيی از تربيت دينی محسوب می‌شود.
حسنی گفت: نماز خواندن با ميل و ارداه خود ماهيت اخلاقی دارد، چون نوعی سپاس از ذات اقدس الهی است؛ این که دانش‌آموزان را با پاداش، تشویق، خواهش و یا روش‌های ديگر به صف نماز جماعات بکشانیم، خوب است اما اصل این است که کودکان با تمام وجود خود، فضایل اخلاقی را که جزئی از دین است بپذیرند.
در تربیت دینی کودکان نباید به ظرفیت کتاب‌های درسی اعتماد کرد
پژوهشگر فلسفه تعلیم و تربیت بیان داشت: اگر محیط مدرسه محیطی باشد که اصول اساسی دینداری از جمله اخلاق، عدالت، کرامت، احترام و پذیرش در مدرسه حاکم شود، فضایی می‌شود که کودکان با تمام وجود دین را حس می‌کنند و به دین گرایش پیدا می‌کنند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش عنوان کرد: ظرفیت کتاب‌های درسی دینی به دلیل الزام و اجباری که در ذات برنامه‌های درسی رسمی وجود دارد، محدود است و نباید فقط به ظرفیت کتاب‌های درسی اعتماد کرد.
وی اظهار داشت: انتظار ما از خروجی مدارس این است که دانش‌آموزان، یکسری اطلاعات دینی داشته باشند، ولی اگر بخواهیم تجارب دینی داشته باشند، باید فضا و ارزش‌های حاکم بر مدارس به گونه‌ای باشد که کودکان و نوجوانان، گرایش بیشتری به ارزش‌های دینی داشته باشند.
انتخاب، آگاهی و آزادانه بودن در ذات دین ما وجود دارد
استاد مؤسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت قم تصریح کرد: متأسفانه نه تنها در کشور ما بلکه در تمام دنیا علی‌رغم این که دینداران و کسانی که دغدغه دینداری دارند، زیاد هستند، اما در تربیت دینی و روش‌های تربیت دینی پیشرفت و رشد قابل توجه و مقبولی نداشته‌ایم.
پژوهشگر فلسفه تعلیم و تربیت گفت: روش‌های القایی و الزام دین در کودکی ممکن است تا حدودی جواب دهد، ولی به محض این که بچه‌ها احساس استقلال می‌کنند، نمی‌توان آنان را با رویکردهای ساده به سمت دین هدایت کرد یا روندهای گذشته را ادامه داد.
حسنی در پایان عنوان کرد: با توجه به آیات قرآن کریم از جمله آیه شریفه «لا اکراه فی الدین»، در ذات دین ما انتخاب، آگاهی و آزادانه بودن وجود دارد، بنابراین دین‌ورزان باید این موارد را به عنوان استراتژی‌های دینی در تربیت دینی به کار ببرند.
پایان پیام/
نظر شما