به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، غلامرضا اعوانی، استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی در همایش بزرگداشت حکیم ملاصدرا با اشاره به نظم اجتماعی، نظم جهانی و نظم الهی اظهار کرد: این سه نظم در حکمت با یکدیگر پیوند دارد و ارتباط این سه نسل در جهان امروز تا اندازه بسیاری گسسته شده است.
وی ادامه داد: در حکمت متعالیه فهم و ایجاد نظم اجتماعی بدون توجه عمیق به نظام وجود و جهانی امکان ندارد و این امری است که تنها در حکمت متعالیه صدرا نیست بلکه در همه حکمت های گذشته از آن حیث که حکمت است به ویژه در حکمت های شرق و باستانی یک اصل بوده که اصل نظام تکوین و تشریع است.
اعوانی با بیان اینکه اما نظم از تعریف خود فلسفه به دست می آید آنطور که ملاصدرا می گوید، در این تعریف نکاتی ذکر شده که قابل تامل است، تصریح کرد: نخست فلسفه ادراک نظام وجود و ادراکات نظام عالم است و فلسفه متکفل آن است که این مطلب را تبیین کند از سوی دیگر پی بردن به نظام هستی یا نظام عالم امری عقلی است و حفظ قابل به ادراک نیست اما معنای عمیق تری دارد که امروز در حکمت هایی که می خوانیم مغفول مانده است و آن این است که مصدر این عقل یعنی عقل اول نادیده گرفته می شود یعنی هم عقل انسانی می تواند این نظام را کشف کند و هم مبداء آن عقل است.
وی ادامه داد: بنابراین، عقل انسانی که قدرت درک این حقایق را دارد که این نکته اصلاً در جهان بینی امروز متبلور نمی شود اما این درک به قدر وجودی انسان است که البته نباید آن را کانتی معنا کنیم. این نظر هم در عالم کبیر است و هم در عالم صغیر و به همین جهت است که امکان معرفت نظم وجود دارد؛ اینها به دلیل آنکه هر دو یک مبدا دارند در همه حکمت ها از جمله حکمت ملاصدرا امکان شناخت داشته و هر دو به اصل الهی بازمی گردد.
به گفته وی انسان بر عالم اولویت دارد چون اوست که نظام را درک می کند و تمام این نظام در انسان است.
وی با بیان اینکه از نظر افلاطون حکمت یعنی حکیم عالم را آنگونه ببیند که گویی خدا را می بیند، تصریح کرد: اما این مساله ارتباط تکوینی، تشریعی با حکمت الهی و عقل بوده که گمشده بشر است.
وی با اشاره به اینکه یونانی ها به عالم نظم می گفتند در مقابل جهان توده آشفته، ابراز کرد: اما اینکه چگونه این نظم به وجود آمده هر یک از حکما بیانی دارند.
اعوانی افزود: امروزه در علم و همه جا با قانون سروکار داریم اما از نظر وجودشناسی قانون را تفسیر نکرده ایم.
وی لوگوست را به معنای نظم جهان و عقل سخن تعریف کرد و گفت: انسان این لوگوست را به تعبیر هراکلیوتوس ادراک می کند از نظر ابن عربی نیز عالم، ظهور اسماء الهی است در واقع حقایق اشیاء دو تجلی علمی و عینی دارند.
وی تاکید کرد: ارتباط میان نظام تکوینی و تدوینی در قرآن بارها اشاره شده است به طور مثال وقتی از موسی (ع) پرسیده می شود که خدای تو کیست می گوید خدای من آن خدایی است که به موجودات همه چیز عطا کرده که آنها را هدایت کرده است.
این استاد فلسفه گفت: آن افرادی که در دوران باستان می خواستند فضیلت را در کشور خود حاکم کنند، نظم را حاکم کرده و نخست خانواده های خود را نظم می دادند و قلب خود را اصلاح می کردند و افکار خود را خالص و برای این کار دانش خود را تا حد امکان گسترش می دادند که این با تحقیق عمیق درخصوص حقایق اشیا امکان پذیر بود.
وی در پایان سخنان خود یادآور شد: درباره نظم به تفسیر جستجو کرده است و در یک جا بیان می کند نظم حاصل علم الهی است و اشیا وجود الهی دارند و مجموع عالم حاصل عقل است و هر چیزی از نقص به کمال می رود که آیات قرآنی هر یک وجهی از این مساله را بیان می کنند که می توان از هر کدام نتیجه ای گرفت در حقیقت این نظم در همه عالم حاکم است اما به صورت تدریجی در تمام ادوار و زمان ها ظاهر می شود و در واقع نظم عالم مبنای الهی دارد.
گفتنی است، نوزدهمین بزرگداشت حکیم صدالمتالهین (ملاصدرا) با عنوان «فلسفه و نظم عمومی» صبح امروز پنجشنبه، 31 اردیبهشت با حضور جمعی از اندیشمندان، اساتید فلسفه و فضلای حوزه در مجموعه آدینه برگزار شد.
پایان پیام/
نظر شما