آیا ضوابط «تلبّس طلاب» در گذر زمان تغییر کرده است؟

خبرگزاری شبستان: شرایط اجازه تلبس طلاب مانند بسیاری از قوانین و مقررات حوزه در گذر زمان، تغییراتی یافته و می توان گفت که شکل منضبط و منسجمی یافته است. برای آشنایی مخاطبان شبستان با این شرایط، گزارشی تهیه شده که در برابر دیدگانتان قرار دارد.

سخن نخست: تلبس، آروزی هر طلبه ای

شاید نقطه اشتراک همه طلاب، آرزوی پوشیدن لباس روحانیت باشد و این آرزو از همان روز نخست قابل تحقق است چرا که می توانند عبا بر تن کنند؛ مهم اینکه این عمل از تأییدات و تأکیدات علما و اساتید است و در گذشته و به طور نادر در عصر ما مراسمی تحت عنوان عباگذاری در پایان پایه اول برگزار می شود که طی آن طلاب به طور رسمی عبا بر تن می کنند. تحقق کامل آرزوی ملبس شدن و البته اصلِ کار، نیازمند گذر زمان و موفقیت طلبه در امتحانات و اتمام پایه 6 (سطح یک) است.

 

تلبس موقت

طلاب پایه سوم به بعد (یعنی قبل از اینکه به طور رسمی و با صدور مجوز از سوی معاونت تهذیب بتوانند ملبس شوند) می توانند برای انجام امور تبلیغی و دینی مانند قرائت نماز لباس بر تن کنند. این لباس را تنها برای انجام کار در آن مرکز و نهادی که موظف به کار تبلیغی شده اند، باید برتن داشته باشند.

 

تلبسِ با تأخیر

برخی از طلاب به دلایلی که شاید مهمترین آنها اعتقاد به اهمیت و حساسیت بسیارِ کار تبلیغ باشد لباس بر تن نمی کنند. در واقع اینها طلابی هستند که پایه ششم را گذرانده اند و قانونا می توانند ملبس شوند اما از این کار اجتناب می کنند. چنین طلابی نوعی خوف از پوشیدن لباس انبیا دارند؛ خوفی که بسیار مقدس است.

 

دریافت اجازه تلبس از گذرِ واحد تلبّس

طلاب در گذشته براساس نظرات استاد یا اساتید اجازه تلبس را می یافتند اما از سال 1379 این اجازه منوط به احراز شرایط خاصی شده است. در این سال، معاونت تهذیب مرکز مدیریت، واحدی با عنوان «واحد تلبّس» تأسیس کرد که وظیفه تشخیص صلاحیت طلاب نسبت به امر «عمامه گذاری» را بر عهده دارد؛ این واحد طبق نامه کتبی شورای عالی حوزه های علمیه به معاونت تهذیب تأسیس گردید و مطابق آن چنین تصویب شد: طلابی که می خواهند لباس روحانیت بپوشند باید تأییدیه و جواز واحد تلبّس را داشته باشند.

 

شرایط تلبّس

شرایط دریافت اجازه تلبس توسط واحد تلبس تعیین و به شرح زیر اعلام شد:

1- اتمام پایه شش طلبگی

2- تأییدیه اخلاقی از دو نفر از اساتید شناخته شده

3- نداشتن پرونده در واحد تحقیقات حوزه

4- کسب نمره قبولی در مصاحبه شفاهی واحد تلبّس

 

مصاحبه شفاهی چیست؟

یکی از شرایط اجازه یافتن برای تلبس، کسب نمره قبولی در مصاحبه شفاهی است. این مصاحبه که شاید مهمترین و استرس آمیزترین بخش برای طلاب است شامل موادر زیر است:

1- معرفی اجمالی خود طلبه و بیان هدف از آمدن به حوزه علمیه چیست؟

2- سؤالات قرآنی و میزان آشنایی با قرآن و تفاسیر مختلف قرآن

3- سؤالات احکام و میزان تسلط بر احکام اسلام

4- سؤالات مربوط به آیین خطابه و وعظ و منبرداری

5- میزان آشنایی با اخلاقیات و کتاب های اخلاقی

6- سؤالاتی در رابطه با ادبیات عرب و میزان تسلط بر احادیث

 

نکته: کسب اجازه محدود و منحصر به تحصیل رسمی در مدارس علمیه نیست؛ به عبارت دیگر اگر فردی به صورت غیر حضوری یا به شیوه دیگری توانایی های لازم را به دست آورده باشد می تواند با هماهنگی واحد تلبس و احراز شرایط حوزه علمیه، ملبس شود.

 

آداب ملبس شدن

ملبس شدن که به نوعی شبیه به مراسم فارغ التحصیلی یا اتمام یک مقطع دانشگاهی است (با این توضیح که فارغ التحصیلی در حوزه اصلا موجودیت ندارد) آداب خود را دارد؛ این آداب در آیین نامه تلبس درج شده که مهمترین بخش های آن ارایه می شود:

 

فصل اول: تعاریف و کلیات

ماده 1- تلبس به لباس مقدس روحانیت، برای کلیه طلاب و روحانیان، صرفاً بر اساس ضوابط مندرج در این آیین‌نامه، امکان‌پذیر است.

تبصره 1: هر گونه تلبس به لباس روحانیت، برای افراد عادی، ممنوع است.

تبصره 2: تلبس به لباس مقدس روحانیت، برای طلاب فاقد پرونده درمرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، ممنوع است؛ این افراد موظف‌اند پس از اخذ کد مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، نسبت به تلبس بر اساس ضوابط این آیین‌نامه، اقدام نمایند.

ماده 2- وظایف واحدهای مجری این آیین‌نامه، به شرح زیر است:

الف) معاونت تهذیب مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، مسئول برنامه‌ریزی، سامان‌دهی تلبس و نظارت بر حسن اجرای آن است.

ب) معاونت های تهذیب مدیریت های حوزه علمیه استانی، مسئولیت تشکیل پرونده تلبس، تأیید صلاحیت نهایی پس از استعلام صلاحیتهای علمی و عمومی از واحدهای سازمانی مربوء و صدور مجوز تلبس طلاب را به عهده دارد.

ماده 3- لباس روحانیت، عبارت است از عمامه، عبا و قبا که نشانگر برخورداری از تحصیلات دینی در حوزه‌های علمیه، پایبندی به ارزش های اسلامی و آمادگی ایفای نقش در جامعه اسلامی است.

 

فصل دوم: ضوابط و مقررات

ماده 4- شرایط عمومی تلبس عبارت‌اند از:

1- داشتن حداقل، 18 سال

2- داشتن وضعیت جسمی و روحی مناسب که در صورت نیاز و تشخیص ضرورت، از طریق آزمایش‌های پزشکی و روان‌شناختی، بررسی می‌شود.

3- عدم عضویت و سابقه ارتباط با گروهک های انحرافی و گروه‌های مخالف اسلام و تشیع و نظام اسلامی

4- عدم انحراف فکری و سیاسی و اخلاقی

5- التزام عملی به اصل ولایت فقیه و قوانین جمهوری اسلامی

6- نداشتن محکومیت‌ کیفری و حقوقی مؤثر

تبصره 1: احراز شرایط مندرج در بندهای 3، 4، 5 و 6، بر عهده واحد سازمانی آمار و بررسی مدیریت های حوزه علمیه استانی خواهدبود.

تبصره 2: ملاک در احراز صلاحیت های عمومی افراد، حسب مورد، حال فعلی آنها خواهدبود.

 

ماده 5- شرایط علمی تلبس، عبارت‌اند از:

1- اتمام پایه پنجم (قبولی در تمامی امتحانات مربوط) برای طلاب مدارس بلندمدت

2- توان پاسخ‌گویی به سؤالات دینی رایج در جامعه

تبصره: احراز این شرایط با ارزیابی علمی -که محتوا و نحوه اجرای آن، توسط دستورالعمل مصوب مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه تعیین می‌گردد- صورت می‌پذیرد.

3-گذراندن دوره ویژه مربوط به وظایف روحانیت در پایه پنجم، بر اساس دستورالعمل مصوب مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه

 

ماده 6- شرایط اخلاقی و رفتاری تلبس، عبارت‌اند از:

1- پایبندی به انجام‌دادن واجبات و ترک محرمات

2- دارا بودن حسن اخلاق

3- تعادل شخصیتی و رفتاری و تناسب ظاهری

4- نداشتن سابقه سوء منافی با شئون روحانیت

تبصره: احراز شرایط مندرج در این ماده، بر عهده معاونت تهذیب با همکاری واحد سازمانی آمار و بررسی مدیریت حوزه‌های علمیه استانی، بر اساس دستورالعمل مصوب مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهدبود.

 

ماده 7- طلاب متقاضی، پس از گذراندن دوره ویژه، تشکیل و تکمیل پرونده تلبس، احراز صلاحیتهای لازم توسط معاونت های ذی‌ربط و دریافت مجوز تلبس، ملبس به لباس مقدس روحانیت خواهندشد.

تبصره 1: معاونت تهذیب مدیریتهای استانی، همه ساله، نسبت به برگزاری مراسم رسمی عمامه‌گذاری در کنار سایر مراسمها، اقدام می‌نماید.

تبصره 2: معاونت تهذیب مدیریتهای استانی، موظف است نسبت به صدور اوراق هویت تلبس برای دارندگان مجوز تلبس، اقدام نماید.

 

ماده 8- وظایف فرد ملبس به شرح زیر است:

1 - رعایت پوشش مناسب عرف روحانیت

2- رعایت نظم، نظافت و پاکیزگی بدن و لباس و مرتب‌بودن سر و صورت متناسب با عرف روحانیت

3- پرهیز از وضعیت ظاهری غیر متناسب

4- حفظ حرمت لباس در معاشرتهای اجتماعی

5 - مراعات زی طلبگی در مجالس مختلف و پرهیز از حضور در محافل مختلط که حدود شرعی، در آن رعایت نمی‌شود.

6 - پرهیز از روحیه اشرافی‌گری و تجمل‌گرایی، و رعایت شئون روحانیت در وضعیت زندگی و مسکن و خودرو

7 - تلبس دائم

8 - رعایت اخلاق و آداب اسلامی و پرهیز از شوخی‌های افراطی و خلاف نزاکت

9 - پرهیز از درگیری‌های لفظی و فیزیکی غیر متناسب با شئون روحانیت

10- حفظ مناعت طبع و عزت نس در تأمین معاش، و پرهیز از سوء استفاده از لباس روحانیت برای مقاصد سوء

11- پرهیز از ورود به عرصه‌های ناسالم اقتصادی، مانند شرکتهای هرمی

12- پرهیز از ارتباط با گروه‌های معاند نظام اسلامی و عضویت در آنها

13- پرهیز از انجام‌دادن رفتارهای وسواس‌گونه، به ویژه در خصوص طهارت و نجاست، و اقدام به معالجه در صورت لزوم

ماده 9- طلاب ملبس، موظف‌اند به صورت دائم، از این لباس استفاده نمایند؛ به نحوی که عرفاً، ملبس محسوب شوند.

ماده 10- تلبس محصلان یا فارغ‌التحصیلان مراکز غیر حوزوی، ممنوع است.

ماده 11- معاونت تهذیب مدیریت های استانی، موظف است زمینه‌های لازم را برای تلبس طلاب مشغول به تحصیل در سطوح مختلف، از طریق اعمال تشویق های لازم، فراهم آورد.

ماده 12- معاونت تهذیب حوزه علمیه استانی، موظف است در صورت فقدان شرایط مذکور در این آیین‌نامه، نسبت به لغو مجوز تلبس، اقدام نماید.

ماده 13- امتیازات مربوط به ملبسان دائم، بر اساس آیین‌نامه‌های مربوء تعیین می‌شود.

ماده 14- این آیین‌نامه، در 14 ماده و 8 تبصره، به تصویب شورای عالی حوزه‌های علمیه رسید.

 

یک انتقاد

لباس روحانیت، هویت یک روحانی است لذا باید نسبت به تلبسِ دایم اهتمام داشته باشد؛ البته گاهی موقعیتی اقتضا می کند که لباس برتن نباشد که چنین موقعیت هایی بسیار محدود هستند. با این وجود با گذر زمان تعهد طلاب به تلبسِ دایم کمتر می شود؛ وضعیتی که با انتقادات بسیاری روبرو شده است. بزرگی می فرمود نباید یک روحانی، هرجا سلام و صلوات است لباس بپوشد و هرگاه احساس کرد ممکن است در معرض برخی سخنان ناروا قرار گیرد لباس از تن به درآرد. کوتاه سخن اینکه نپوشیدن لباس در میان درصد قابل توجهی از روحانیون به عادت تبدیل شده است.

 

جشن تلبس

عموما تلبس طی مراسم و جشنی در ایام ولادت رسول الله واهل بیت ایشان و یا اعیاد برگزار می شود و بسیار هیجان انگیز است. عموم طلاب لحظات این مراسم را بسیار هیجان آور و به یادماندنی می دانند و معتقدند: عمامه، کفن آنهاست و در واقع تاج شاگردی مکتب امام صادق علیه السلام و سربازی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را بر سر می نهند.

 

سخن آخر

شاید تلبس مهمترین مرحله تحصیلی یک طلبه باشد به طوری که آغازگر مراحل جدید زندگی اوست؛ طلبه از این پس با سلام و صلوات های مردم مواجه می شود و البته شوخی ها و اذیت ها نیز در راه است. طلبه با گذراندن حداقلِ ۶ سال تحصیل، آمادگی نسبی برای تبلیغ معارف الهی را کسب می کند و با سرنهادن عمامه و بر تن کردن لباده و یا قبا، آماده سربازی و شاگردی در مکتب رسول الله و اهل بیت علیهم السلام می شود.

پایان پیام/