مسجدی از زمان حكومت سلاطين سلجوقي در سمنان

 

 

بناي اوليه مسجد از آثار دوران اسلامي است كه در دوره سلجوقي، ايلخاني و تيموري گسترش يافت. اين يادمان تاريخي دارای چندين فضاي معماري( صحن، ايوان بزرگ، مقصوره غربي و سه شبستان شمالي، جنوب و شرقي) است.

 

 

ایوان مسجد جامع سمنان آثار خواجه شمس الدين علي باليچه سمناني وزير شاهرخ تيموري است

 ايوان بزرگ با21 متر ارتفاع در قسمت غرب صحن قرار دارد،از آثار خواجه شمس الدين علي باليچه سمناني وزير شاهرخ تيموري است.

 

در قسمت بالای ایوان مسجد جامع سمنان، برسه بدنه آن کتیبه ای از کاشی با نوشته ای به خط ثلث سفید بر متن لاجوردی وجود دارد که از ضلع شمالی ایوان شروع شده و پس از گذشتن از ضلع غربی تا انتهای جنوبی ادامه می یابد.

 

در پائین این کتیبه چند لوح سنگی بزرگ دیده می شود مهمترین آنها دو لوحی است مشتمل بر فرمان های پادشاهان صفویه که برای اطلاع قاطبه اهالی سمنان در ایوان نصب کرده اند.

 

منارمسجد جامع سمنان یکی از منار های تاریخی ایران

منارمسجد جامع سمنان یکی از منار های تاریخی ایران متعلق به دوره سلجوقیان به شمار می‌ رود که در گوشه شمال شرقی مسجد جامع قرار دارد.

 

 ارتفاع این منار از سطح زمین 31.20 متر بوده و از روی بام به ارتفاع دو متر کتیبه‌ ای با طرح و نقش بسیار زیبا از آجر و با خط کوفی تزئین شده‌ است.

 

 این بنا قدیمی ترین منار جنبان ایران می باشد در مرکز این منار محوری چوبی قرار دارد که با تکان دادن آن کل منار حرکت می کند.

 

منار مسجد جامع سمنان دارای دو کتیبه بسیار مهم به خط کوفی معقد یا برگدار می‌باشد که یکی شامل آیات قرآن و یکی حاوی نام بانی بنا است.

 

این منار که در شمار زیباترین منارهای تاریخی دوره سلجوقی است در گوشه شمال شرقی مسجد جامع سمنان و در کنار شبستان شرقی واقع شده و به منار مسجد جامع نیز معروف است .

 

کتیبه فوقانی که با فاصله یک نوار تزئینی در گلویی منار قرار دارد آیه سی و دو سوره فصلت (سجده) را در خود جای داده است.

 

کتیبه زیرین که با اندکی فاصله از محاذب بام مسجد قرار دارد، دارای متنی به این شرح است: “بسم الله امر ببناء هذه المناره الامیر الجلیل السیدا ابو حرب بختیار بن محمد مولی امیرالمؤمنین.” چنین به نظر می‌رسد که کتیبه‌ ها بدون طرح قبلی بر روی منار ساخته شده و به دلیل کمی جا دو کلمه از آخر آیه را جا انداخته اند.

 

در بالای تزیینات آجری کتیبه ای به خط کوفی وجود دارد که نام ابو حرب بختیار و تاریخ بنای منار بر آن نقش بسته است.

 

 تاج یاکلاهک منار که به شکل هشت ضلعی است دارای مقرنس های آجری با پشت بغل های کوچک از کاشی به رنگ فیروزه ای می باشددرون طاس ها یا سوسن مقرنس سوراخ های ریز و جا لبی تعبیه شده است. در اطراف مؤذنه منار نرده های مشبک چوبین زیبایی به رنگ سبز نصب شده است.

 

این منار دارای ۹۱ پله مارپیچی بوده که تا اول مؤذنه بالا می رود و فضای داخل آن به وسیله چند منفذ که از خارج نور می گیرد روشن می شود.

 

مناره مسجد جامع براي نخستين بار در عهد صفوی و سپس در سده اخير توسط مرحوم استاد فرج الله معمار بازسازي شده است.

 

صحن مسجد به شکل مستطیل به طول ۲۷متر و عرض ۲۵متراست.

 

 

 

 

 

 

سه شبستان درمسجد جامع سمنان وجود دارد

شبستان شمالی مسجد جامع مشتمل بر ۱۶ستون مدور و قطور است که بر روی آن طاقهای ضربی شبستان استوار شده که این شبستان به وسیله علاء الدوله سمنانی بنا شده است .

 

درب نفیس شمالی ،که مسجد را به خیابان امام خمینی و بازار شیخ علاء الدوله مربوط می سازد و دارای کنده کاری بسیار زیبایی می باشد ،در کنار این شبستان قرار دارد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شبستان شرقی که به وسیله در ورودی جنوب شرقی از شبستان جنوبی به وسیله در شمالی از شبستان شمالی جدا می شود و به همت کیقباد بن ملک شرف الدین سمنانی وزیر امیر تیمور گورکانی ساخته شده است. این شبستان به وسیلة هشتی کوچک باطاق گنبدی کم خیز مزین به تزئینات معقلی بسیار زیبا به بازار حضرت راه می یابد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شبستان جنوبی مشتمل بر ۱۶ستون مدور در وسط و ۵/۸ستون در طرف دیوار شرقی می باشد که پایه های ۲۷طاق شبستان را تشکیل می دهد. این شبستان در زمان ارغون خان و به وسیلة وزیرش شیخ علاء الدوله سمنانی احداث شده و در عهد سلطنت فتحعلی شاه قاجار توسط ذوالفقارخان سمنانی حاکم سمنان - دامغان - شاهرود و بسطام نسبت به تعمیر آن اقدام شد.

 

 درب ورودی جنوب شرقی که در گوشة مسجد قرار دارد بوسیلة راهروی کوچکی به هشتی بزرگی متصل می شود که دارای حوض خانه - وضوخانه و توالت است.

 

 

مسجد جامع سمنان که از نظر ساختمانی در اختیار سازمان میراث فرهنگی بوده،در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ به شماره ۱۶۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

 

مسجد جامع سمنان در خيابان امام، داخل بازار شيخ علاءالدوله، ضلع غربي تكيه پهنه واقع شده است.

 

از موقعيت محلي كه مسجد جامع در آن مكان احداث شده است به خوبي به اهميت اين اثر پي مي بريم زيرا مسجد سمنان در مركز شهر قرار گرفته و تقريبا راه اكثر محله هاي سمنان به اين مسجد ختم شده و مراكز ديگري از جمله بازار و حمام حضرت و … در اطراف اين مجموعه قرار گرفته اند.

 

 

                                                                 

                 

                                               

                                                                                                                                                                          

                                                                                                                                                                              مسجدجامع محل وحدت نیروهای انقلابی

رئیس هئیت امنای مسجد جامع سمنان درگفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان درسمنان؛ با اشاره به قدمت تاریخی این مسجد گفت: درحال حاضر دراین مسجد در سه نوبت صبح،ظهروشب نماز جماعت اقامه می شود.

 

جواد عالمی با بیان اینکه زیارت عاشورا، دعای ندبه، دعای توسل، دعای کمیل و.. درمسجد جامع سمنان برگزار می شود ادامه داد: برگزاری مراسم های ملی ومذهبی دراین مسجد تاریخی به مناسبت های مختلف برگزار می شود.

 

وی با اشاره به همکاری سازمان میراث فرهنگی وگردشگری استان سمنان درخصوص بحث مرمت وبازسازی این مسجد اظهارداشت: در ماههای اخیرگلدسته مناره اين مسجد تاريخي بر اثر قرار گرفتن در معرض آفتاب و باد و باران، دچار آسيب شده بود كه توسط يكي از مجرب‌ترين استادكاران استان سمنان با انجام سه ماه كار مداوم، گره‌چيني دور گلدسته‌ها مرمت شد.

 

عالمی افزود:تعويض پل و مرمت و تعويض ستون‌ها و گره چيني‌ها از جمله فعاليت‌هاي انجام شده براي مرمت بخشي از منار اين مسجد تاريخي است.

 

وی از مرمت شبستان جنوبی خبردادوگفت: شبستان شمالی این مسجد نیز درحال مرمت است.

 

رئیس هئیت امنای مسجد جامع سمنان با اشاره به اینکه در دوران انقلاب این مسجد به محل وحدت نیروهای انقلابی تبدیل شده بود افزود: مسجد جامع با کارکردهای مختلف در زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، مسائل کلی فعالیت داشت.

 

عالمی برآورد کردبرای مرمت وبازسازی مسجد بیش از چهارمیلیاردتومان هزینه نیاز است.

 

مسئولان نسبت به مسجد جامع سمنان حمایت بیشتری کنند

یکی از اهالی مسجد نیز درگفتگو با خبرنگار شبستان با اشاره به اینکه وضعیت مسجد مطلوب نیست خواستار حمایت وتوجه بیشتر مسئولان برای رسیدگی به اوضاع این مسجد تاریخی شد.

 

نقی شمس الدین با اشاره به اینکه سالیانه افراد زیادی برای دیدن این مسجد تاریخی به سمنان می آیند گفت: باید از تمامی پتانسیل ها وظرفیت ها استفاده شود.

 

شمس الدین با اشاره به نقش مسجد جامع سمنان در دوران انقلاب اظهارداشت: این مکان یکی از عمده‌ترین محل‌های تجمع و اعتراض مردم و شکل‌گیری تظاهرات علیه رژیم شاه بود.

 

وی مسجد را محل آموزش، تربیت و روشنگری در مورد توطئه های دشمنان اسلام دانست وگفت:اگر جوانان عادت به رفتن به مساجد کنند، از دوستان ناباب و وسوسه‌های شیطانی در امان می‌مانند.

 

 

 

بررسی مشکلات مختلف مردم درمسجد جامع سمنان

یکی دیگر از اهالی مسجد که بیش از 70سال سن دارد درگفتگو با خبرنگارخبرگزاری شبستان از سمنان گفت: در زمان قدیم درمسجد جامع سمنان به غیر از برپایی نماز جماعت ، مشکلات مردم را درزمینه های مختلف بررسی می کردند.

 

خداداد عباسی با بیان اینکه رسیدگی به مسائل مرتبط با مسجد را نامناسب عنوان کردوگفت: باید برای مرمت وبازسازی مسئولان تلاش بیشتر انجام دهندو از این محل تاریخی غفلت نکنند.

 

وی با بیان اینکه در مسجد تنها نباید به خواندن چند نوبت نماز در طول روز خلاصه شود ادامه داد:باید به نیازهای جوانان رسیدگی شود تا آنان تشویق شوند به مسجد بیایند.

 

 

 

 

پایان پیام/

 

گزارش؛ عصمت سالار